اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 504 |
| تعداد مقالات | 4,356 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,042,828 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,043,554 |
واکاوی ادله اثبات ضمان منافع مستوفات در فقه و حقوق امامیه | ||
| پژوهشنامه فقه اجتماعی | ||
| مقاله 6، دوره 7، شماره 13، بهمن 1397، صفحه 121-140 اصل مقاله (341.41 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/fiqh.2019.2421 | ||
| نویسندگان | ||
| ابوالفضل علیشاهی قلعه جوقی* 1؛ مهدی سعیدی2 | ||
| 1دانشیار گروه الهیات، دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی، خراسان رضوی، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران | ||
| چکیده | ||
| منافع مستوفات، منافعی هستند که شخص، پس از دستیابی بر مال دیگری، از آن بهره میبرد. در فقه اسلامی راجع به ضمان اعیان اتفاق نظر وجود دارد اما نسبت به ضمان منافع، دوگانگی وجود دارد که آیا منافع مانند اعیان در زمره اموال بهحساب میآیند؟ بیشتر فقها، منافع را مال انگاشتهاند، چراکه تعریف مال بر منافع نیز صدق مینماید و اصولاً مقصود از اموال منافع آنها است و وجه معتبرى براى اختصاص مال به اعیان وجود ندارد، چنانکه عرف و لغت آن را اعم از عین و منفعت میداند. برخی به انگیزه اینکه منافع وجود مادی و محسوس ندارند، در شمول مال بر منفعت تردید نمودهاند. طرفداران انگاره نخست نیز بر دو نگرش هستند. گروهی که اکثریت را تشکیل میدهند با ادلهای از قبیل قواعد فقهی اتلاف و ضمان ید و بنای عقلا، منافع مستوفات را مورد ضمان دانستهاند وانگهی نگره اقلیت که منتسب به ابن حمزه است با تمسک به قاعده الخراج بالضمان، منافع مستوفات را مورد ضمان نمیداند. اگرچه ادله موافقان، از اعتبار کافی برای اثبات ضمان برخوردار است اما مورد نقض و ابرام هایی نیز واقع گردیده، آنچه که در این زمینه بدون ایراد به نظر میرسد استناد به بنای عقلا است که متضمن ثبوت ضمان در منافع مستوفات است. از سوی دیگر، برخی فقها فقط مواردی چند را مد نظر قراردادهاند، ولی در این مقاله سعی گردیده وسعت و دامنه ادله به برخی مبانی دیگر نیز گسترانیده شود به گونهای که دیدگاهی جامع در این زمینه باشد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| ضمان؛ منافع؛ مال؛ مستوفات؛ فقه؛ قانون مدنی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Research in Proving Reasons of Civil Liability of Used Interests in Imamieh Jurisprudence and Law | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abolfaz Alishahi Ghale Joghi1؛ Mahdi saeidi2 | ||
| 1دانشیار گروه الهیات، دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی، خراسان رضوی، ایران | ||
| 2PhD Student of the Department of Fiqh and Islamic Law Foundations at Yasouj University, Yasouj, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The used interests are the benefits that a person enjoys from them, after obtaining the property of another person. There is in Islamic jurisprudence a consensus of guarantee corpus of property but to the interests, there is a duality based on whether the interests such as corpus of property are they in the category of property, or are they not. The majority of jurists believe that the interests are the property because defining their interests is true as well as the purpose of property, their interests, and there is no valid reason for belonging to the corpus of property, also the custom and the word property include the corpus and usufruct. With reference to the fact that there are no tangible benefits, some jurists do not accept the inclusion of property on profit. The proponents of the first theory are on two attitudes. majority theory, for reasons such as legal formulas destruction, liability of unlawful possession, consistent usages law principles, have been guaranteed the benefits used, but the minority theory which is attributed to ibn Hamza by adhering to the advantages and interests of an object follows the risk rule does not guarantee the benefits used. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| guarantee, Interests, Property, Used, Jurisprudence, Civil law | ||
| مراجع | ||
|
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران مصوب (1307). المجله الاحکام العدلیه (قانون مدنی دولت عثمانی). آخوند خراسانی، محمدکاظم (1406ق). حاشیه المکاسب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ابن ابی جمهور احسایی، محمد بن علی (1405ق). عوالی اللئالی العزیزیه. قم: دار سید الشهداء. ابن ادریس، محمد بن منصور (1410ق). السرائر. قم: ایران، دفتر انتشارات اسلامى. ابن حمزه، ابی جعفر (1408ق). الوسیله الى نیل الفضیله. قم: کتابخانه آیتالله مرعشی. ابن فارس، احمد بن فارس (1404ق). معجم مقاییس اللغة (عبد السّلام محمّد هارون: محقق). قم: مکتب الاعلام الاسلامی. اردبیلی، عبدالکریم (1414ق). فقه الشرکه علی نهج الفقه والقانون و کتاب التامین. قم: منشورات امیر المومنین(ع). اسماعیلی، محسن (1377). نظریه خسارت. تهران: امیرکبیر. اصفهانی، محمدحسین (1419ق). حاشیه المکاسب. تحقیق: شیخ عباس محمد آل سباع. امامى، سید حسن (1390). حقوق مدنى. تهران: اسلامیه. ایروانی، باقر (1417ق). دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیه. قم: دار الفقه للطباعة والنشر. باقری، احمد؛ علی آبادی، علی؛ و جوادی، محمدحسن (1385). قاعده علی الید و ضمان منافع. مجله مقالات و بررسیها، 39(1640)، 145-165. بجنوردی، سید محمدحسن (1419ق). القواعد الفقهیه. قم: نشر الهادی. بحرانى، یوسف (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: دفتر انتشارات اسلامى. بهبهانی، وحید (1414ق). الفوائد الحائریه. قم: مجمع الفکر الإسلامی. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387). ترمینولوژی حقوق. تهران: کتابخانه گنج دانش. حسنی، هاشم معروف (بیتا). نظریه العقد فی الفقه الجعفری. بیروت: منشورات مکتبه هاشم. حسینی مراغی، میر عبدالفتاح (1418ق). العناوین. قم: مؤسسه النشر الاسلامی. حسینى خواه، سید جواد (1390). قاعده ضمان ید. قم: مرکز فقهى ائمه اطهار(ع). حکیم، سید محسن (1400ق). نهج الفقاهه. قم: 22 بهمن. خمینی، سید روح الله (1410ق). کتاب البیع. قم: اسماعیلیان. خویی، سید ابوالقاسم (1377). مصباح الفقاهه (محمد علی توحیدی: مقرر). قم: داوری. رافعی، عبدالکریم بن محمد (بیتا). فتح العزیز بشرح الوجیز. بیروت: دارالفکر. رحمانی، محمد (1379). قاعده علی الید. مجله فقه اهلبیت (ع)، 6(21)، 109-139. رشتی، میرزا حبیبالله (1322). کتاب الغصب. تهران: احمد شیرازی. زنجانی، شهابالدین (1404ق). تخریج الفروع علیالاصول. بیروت: مؤسسه الرساله. سبزواری، عبدالاعلی (1413ق). مهذب الاحکام فی بیان الحلال والحرام. قم: موسسه المنار. سجادى، جعفر (1386). فرهنگ معارف اسلامى. تهران: انتشارات کومش. شفایی، عبدالله (1383). حق التألیف از دیدگاه فقه تطبیقى. کاوشی نو در فقه، 10(37)، 25-109. شهابی خراسانی، میرزا محمود (1390). قواعد فقه. تهران: دانشگاه تهران. شهید ثانی، زینالدین بن حسن (1410). الروضه البهیه فی شرح المعه الدمشقیه. قم: انتشارات داوری. شیخ انصاری، مرتضی (1415ق). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم. شیخ طوسی، محمد بن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: مکتبه المرتضویه. شیروی، عبدالحسین؛ و سربازیان، مجید (1392). ماهیت دانش فنی از نظر فقه و حقوق. تعالی حقوق، 1(4)، 7-26. ضیائی، محمد عادل؛ و حسامی، محمد عزیز (1392). مالیت منافع و اختلافات مترتب بر آن در مذاهب اهل سنت. فقه مقارن، 1(2)، 5-30. طریحى، فخرالدین (1985م). مجمع البحرین. بیروت: دار و مکتبة الهلال. فاضل لنکرانی، محمد (1416ق). القواعد الفقهیه، قم: چاپخانه مهر. فیومی، احمد بن محمد (بیتا). المصباح المنیر فی غریب شرح الکبیر للرافعی. بیروت: المکتبه العلمیه. کاتوزیان، ناصر (1354). دوره مقدماتی حقوق مدنی. تهران: دانشگاه تهران. کاتوزیان، ناصر (1386). الزامهای خارج از قرارداد. تهران: دانشگاه تهران. کلانتری خلیلآباد، عباس؛ و سعادت، صالح (1392). قاعده ضمان منافع با تکیهبر آرای امام خمینی (ره). فقه و حقوق اسلامی، 2(7)، 177-203. محقق حلّى، جعفر (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان. محقق داماد، سید مصطفی (1390). قواعد فقه. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی. مصطفوی، محمد کاظم (1421ق). القواعد؛ مائه قاعده فقهیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی. مفید، محمد بن محمد (1413ق). المسائل الصاغانیه. قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید. مکارم شیرازى، ناصر (1411ق). القواعد الفقهیه. قم: انتشارات مدرسه امیرالمؤمنین (ع). مکارم شیرازى، ناصر (1425ق). انوار الفقاهه. قم: مدرسه الامام على بن ابى طالب (ع). نائینی، محمد حسین (1418ق). منیه الطالب فی شرح المکاسب (موسی بن محمد خوانساری: مقرر). قم: مؤسسه النشر الاسلامی. نراقی، احمد (1408ق). عوائد الایام. قم: کتابخانه بصیرتی. همدانی، رضا بن محمد (1416ق). مصباح الفقیه. قم: موسسه الجعفریه. یزدی، سید محمدکاظم (1410ق). حاشیه المکاسب. قم: اسماعیلیان. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,127 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 558 |
||