تعداد نشریات | 20 |
تعداد شمارهها | 508 |
تعداد مقالات | 4,389 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,220,710 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,215,354 |
بررسی دیدگاه محقق دوانی در مسأله کلام واجب و انتقادات دشتکی بر آن | ||
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
مقاله 1، دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 32، آبان 1397، صفحه 1-16 اصل مقاله (342.48 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/prr.2019.2482 | ||
نویسنده | ||
محمود آهسته* | ||
دانشآموختۀ مقطع دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
کلام الهی از پرچالشترین مباحث کلامی در حوزه ذات و صفات واجب به شمار میرود. آنچه در این مسئله زمینۀ آرای متعارض را مهیا میسازد تبیین حقیقت کلام الهی است. گرچه دیباچه اختلافات حکما و متکلمان مربوط به اثبات حدوث و قدم کلام الهی است، تفسیر حقیقت کلام واجب و کیفیت تعلق آن اوج تشدید اختلافات و تشکیک آراء محسوب میگردد. علامه دوانی، بر خلاف بسیاری از حکمای متقدم، کلام الهی را مصدر تألیف کلمات و مغایر با علم الهی میداند. دیدگاه دوانی در بحث کلام واجب مورد انتقادات جدی فیلسوف همعصر او، غیاثالدین دشتکی، قرار گرفته است. اشکالات دشتکی بر دیدگاه دوانی منحصر در موردی خاص نیست، بلکه میتوان گفت اکثر لوازم و پیامدهای دیدگاه او را در مسئلۀ کلام الهی مانند مبدئیت و قوه، ترسیم تکلم در خیال، عدم صدور عمومیت کلام از عمومیت علم و... مخدوش و مهدوم میداند. این مقاله ابتدا به تبیین دیدگاه دوانی در مواجهه با دیدگاه اشاعره و معتزله میپردازد و سپس، ضمن بیان دیدگاه خاص دوانی، انتقادات دشتکی بر آن را مورد تحلیل و ارزیابی قرار میدهد. | ||
کلیدواژهها | ||
کلام لفظی؛ کلام نفسانی؛ قوه خیال؛ علم الهی | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Dawanī-Dashtakī Dispute on Divine Speech | ||
نویسندگان [English] | ||
Mahmood Ahesteh | ||
Phd in Islamic Philosophy and Theology, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran | ||
چکیده [English] | ||
The problem of divine speech, especially its nature, is one of the most challenging theological topics in the field of divine essence and attributes. Although the differences between philosophers and theologians are related to the temporal origination or the eternity of divine speech, it is the interpretation of its nature that is in the center of their disputes. Unlike many of the early scholars, Dawāni considers the divine speech to be the source of word making and different from divine knowledge. Dawāni’s view on divine speech has been criticized by the great philosopher of his age, Ghiyāth al-Dīn Dashtakī. Dashtakī’s critiques are not restricted to some specific part of Dawāni’s view, but he calls into question most of the consequences of Dawāni’s view on divine speech such as origin and potentiality, the presence of speech in the faculty of imagination, the irrelevance of the generality of the speech to that of knowledge, etc. In this article, after explaining Dawāni’s view in confrontation with the Ash’arī and Mutazilī idea, I will evaluate Dashtakī’s critiques of Dawāni. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
External Speech, Internal Speech, Faculty of Imagination, Divine Knowledge | ||
مراجع | ||
الایجی، عضدالدین. 1412 ق. المواقف. قم: الشریف الرضی. پیرهادی، محسن، و علی اله بداشتی. 1394. «نقد و بررسی کلام لفظی و کلام نفسی بر اساس حکمت متعالیه». حکمت اسراء 24، ص. 121-144. تفتازانی، سعدالدین. ۱۴۰۹ ق. شرح المقاصد. بیروت: عالم الکتب. حاجی اسماعیلی، محمدرضا. 1389. «بررسی رویکرد کلامی اشاعره و معتزله به چیستی کلام الهی». الهیات تطبیقی ۲، ص. 87-102. خوارزمی، محمود. 1386. الفائق فی اصول الدین، به تحقیق ویلفرد مادلونگ و مارتین مکدرموت. تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران. دشتکی، غیاثالدین منصور. 1386ـالف. «ایمان الایمان». در مصنفات: غیاثالدین منصور حسینی دشتکی شیرازی، به کوشش عبداله نورانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. دشتکی، غیاثالدین منصور. 1386ـب. «تجرید مسائل الحکمه». در مصنفات: غیاثالدین منصور حسینی دشتکی شیرازی، به کوشش عبداله نورانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. دشتکی، غیاثالدین منصور. 1386ـج. «کشف حقایق المحمدیه». در مصنفات: غیاثالدین منصور حسینی دشتکی شیرازی، به کوشش عبداله نورانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. دشتکی، غیاثالدین منصور. 1387. غیاثالدین منصور دشتکی و فلسفه عرفان: منازل السائرین و مقامات العارفین. مقدمه، ترجمه و شرح قاسم کاکایی. تهران: موسسه متن فرهنگستان هنر. دهباشی، مهدی. 1368ـالف. شرح رباعیات فلسفی و عرفانی دوانی (شرح الرباعیات). تهران: مسعود. دهباشی، مهدی. 1368ـب. «تشکیک در مراتب کلام الهی و نفی مشاجرات متکلمان اسلامی». کیهان اندیشه 28، ص. 101-112. دوانی، جلالالدین. 1405 ق. الرسائل المختاره. تحقیق احمد تویسرکانی، اصفهان: کتابخانه عمومی امیر المومنین (ع). دوانی، جلالالدین. 1411 ق. ثلاث رسائل. تصحیح احمد تویسرکانی. مشهد: آستان قدس رضوی. دوانی، جلالالدین. 1423 ق. «رساله اثبات الواجب الجدیده». در سبع رسائل، تقدیم، تحقیق و تعلیق احمد تویسرکانی. تهران: میراث مکتوب. دوانی، جلالالدین. 1753. حاشیه قدیم شرح تجرید. نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی. سبحانی، جعفر. 1383. فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی. قم: موسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق (ع). شهرستانی، محمد بن عبدالکریم. 1350. ملل و نحل. ترجمه افضلالدین صدر ترکه اصفهانی. به تصحیح دکتر محمدرضا جلالی نایینی. تهران: اقبال. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم. 1425 ق. نهایة الاقدام فی علم الکلام. بیروت: دار الکتب العلمیه. طوسی، نصیرالدین. 1405 ق. تلخیص المحصل. بیروت: دار الاضواء. طوسی، نصیرالدین. بیتا. تجرید الإعتقاد. بیروت: منشورات الأعلمی. قربانی پطرودی، نعمتالله، علی علمالهدی، و محمدرضا ضمیری. 1396. «بررسی دیدگاه اشاعره پیرامون کلام الهی». آینه معرفت 52، ص. 109-128. کبیر، یحیی، و مهدی بلوکی. 1393. «معناشناسی کلام الهی از منظر علامه طباطبایی». اندیشه نوین دینی 38، ص. 45-54. معتزلی همدانی، قاضی عبدالجبار. 1416 ق. شرح اصول خمسه. مصر: مکتبة وهبه. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 610 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 431 |