اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 508 |
| تعداد مقالات | 4,389 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,221,706 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,215,461 |
اختلاف آراء تفسیری المیزان و تسنیم در اجرای روش تفسیر قرآن به قرآن | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| مقاله 1، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 27، مهر 1399، صفحه 1-25 اصل مقاله (394.3 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/quran.2020.14153.2932 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی همایونفر* 1؛ مهدی ایزدی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرکزی، تهران، ایران. | ||
| 2استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| آیت‌الله جوادی آملی از شاگردان مکتب تفسیری علامه طباطبایی، مؤلف «تفسیر المیزان» به شمار می‌آید. ایشان با نگارش تفسیری با عنوان «تسنیم» به جمع صاحبان تفسیر ترتیبی قرآن کریم پیوسته است. اگرچه تفسیر تسنیم با بهره‌گیری از همان روش تفسیر قرآن به قرآن نگاشته شده است، ولیکن مقایسه این دو تفسیر معاصر، نشان از اختلاف‌نظر دو مفسر در برخی آیات اساسی و اعتقادی دارد. از آنجا که احصای موارد افتراق آرای این دو تفسیر در پی تطبیق با یکدیگر، بیانگر نقاط ضعف روش تفسیری مذکور است، لذا در این مقاله به این مهم پرداخته شده و تلاش گردیده برخی از موارد افتراق، تبیین شود. البته باید توجه داشت که ماهیت منهج اجتهادی و استفاده از عقل در مراحل تفسیر، امکان بروز اختلاف را طبیعی جلوه می‌دهد، اما انتظار می‌رود به‌کارگیری روش تفسیری به‌صورت کامل و بی‌نقص، راه رسیدن به مقصد واحد را فراهم می‌نماید. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که فقدان ضابطه‌مندی روش، عدم التزام به آن و یا نقص آن از جمله احتمالات افتراق آراء میان دو تفسیر المیزان و تسنیم است. | ||
تازه های تحقیق | ||
نتایج تحقیق تطبیق انجام شده در چهار مورد انتخابی بیانگر افتراق آراء دو مفسر از زوایای متفاوتی بود. التزام به روش قرآن به قرآن در تفسیر آیه ذر، هر مفسر را به مقاصدی متمایز رهنمون کرد. علامه طباطبایی در تفسیر آیات سوره نجم دست به دامان روایات متواتر شد، اما آیت الله جوادی آن را به کمک آیه اول سوره اسری توضیح داد. همچنین استراق سمع مطرح در آیات به اعتقاد علامه طباطبایی تمثیل بود، ولی آیت الله جوادی بر حفظ ظاهر قرآن تأکید داشت. البته پای بندی ایشان بر استفاده از روش قرآن به قرآن در هر چهار مورد از جمله حروف مقطعه ستودنی است. بر این اساس به نظر می‌رسد روش مذکور از دو جهت قابل نقد و تأمل بیشتر باشد:
1. ناکافی بودن ضابطه‌های آن اجرای روش قرآن به قرآن در مواجهه با واژه‌هایی با ریشه مشترک کار چندان دشواری نیست، اما زمانی که به الفاظی همچون «سِدْرَةِ الْمُنْتَهى» برخورده و یا افعالی همچون بلع، ابق و جثث که تنها یک بار در قرآن استعمال شده، مفسر برای یافتن آیات نظیر با مشکل مواجه شده و ممکن است به دانسته‌های خارج قرآنی خود متوسل شود.
2. ناتمامی روش مذکور مطالعه آیات قرآنی نشان می‌دهد که خداوند تبارک و تعالی از برخی مضامینی در قرآن سخن به میان آورده که تنها در یک آیه بیان شده است. برای نمونه جریان تعلیم اسماء به فرشتگان، گرفتن پیمان از بنی آدم در موطن ذر، استراق سمع شیاطین از آسمان، از جمله معارف بلند اینگونه است. در چنین مواردی راه برای مراجعه به دیگر آیات بسته است. از این رو لازم است در گام اول نسبت به یکسان‌سازی و تبیین دقیق ضابطه‌های روش قرآن به قرآن اقدام کرد تا مفسر با التزام عملی بدان‌ها بتواند به نتایج روشن‌تری دست یابد. همچنین ضمن پذیرش عدم انحصار این روش در تفسیر، با واکاوی در سیره و کلام اهل بیت، از آن برای درک مقصود کتاب الهی، استمداد کرد. وجود گسترده روایات و ادعیه مأثوره شیعی در این زمینه امیدبخش است. و درنهایت، گرچه دو مفسر، سنت را به عنوان یکی از منابع تفسیری پذیرفته‌اند، اما بیشتر روایات تفسیری را فاقد شرایط بهره‌گیری یقین آور برای تفسیر آیات اعتقادی می‌دانند، حال آنکه اگر علم رجال تفسیری همچون رجال فقه مورد مداقه دانشمندان قرار می‌گرفت، امکان مراجعه به روایات ساده‌تر و آرامش‌بخش‌تر می‌گردید. از سوی دیگر چنانچه روایات تفسیری در منظومه‌ی اخبار هم‌معنای خودش قرار گیرد، چه‌بسا نقش متواتر معنوی را برای مفسر ایفاء کرده و راهگشای بسیاری از معضلات تفسیری شود. پژوهش کارآمد دانشمندان علوم قرانی درباره اخبار و روایات تفسیری، حضور سنت را در امر تفسیر قرآن پررنگ‌تر کرده و آن را در جایگاه خود به عنوان منبع تفسیری کنار قرآن قرار می‌دهد؛ آنچنان که در حدیث مشهور ثقلین، به عترت در جوار کتاب الله توصیه شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| روش‌های تفسیری؛ روش تفسیر قرآن به قرآن؛ علامه طباطبایی؛ آیت الله جوادی آملی؛ المیزان؛ تسنیم؛ عالم ذر؛ معراج | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Differences of Interpretive Opinions of Al-Mizan and Tasnim in Implementing the Method of Interpreting the Qur'an to the Qur'an | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mehdi Homayounfar1؛ Mahdi Izadi2 | ||
| 1PhD student in Quran and Hadith, Islamic Azad University, Central Branch, Tehran, Iran. | ||
| 2Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Ayatollah Javadi Amoli is one of the most prominent students of the Allameh Tabatabaier School of Interpretation, the author of "The Interpretation of Al-Mizan". He joined the Order of Interpretation by writing a commentary titled "Tasnim". Interpretation, while sharing many with al-Mizan in philosophical and mystical contexts, has used the same method of Allamere, the "Interpretation of the Qur'an to the Qur'an". Tasnim's interpreter, despite his master's praise and admiration for the excellence of the Quran's interpretation of the Qur'an, has found an angle in the interpretation of some basic verses and beliefs with the commentator al-Mizan. Reflection in differentiating the interpretive views of these two commentators helps us to reach the finer points of the Qur'anic interpretation of the Qur'an. Weaknesses that originate either in failing to explain how to apply this method, or in observing the nature of the ijtihadic nature that requires the use of reason at all stages of interpretation. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Interpretive methods, method of interpretation of Quran to Quran, Allameh Tabatabai, Ayatollah Javadi Amoli, Al-Mizan, Tasnim, Alam Dharr, Ascension | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم(1373ش)، ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی، قم، دارالقرآن کریم. اوسی،علی(1381ش)، روش علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، ترجمۀ سیدحسین میرجلیلی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. ایزدی مبارکه، کامران (1376ش)، شروط و آداب تفسیر و مفسّر، تهران: امیرکبیر. بابایی، علی اکبر (1385ش)، مکاتب تفسیری، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. بابایی، علی اکبر؛ شاکر، محمدکاظم (1381ش)، باطن و تأویل قرآن، قم: مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه. جوادی آملی، عبدالله (1372ش تا کنون)، مجموعه تفسیر موضوعی، قم: نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1378ش)، قرآن در قرآن، قم: نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1384ش - الف)، فطرت در قرآن، قم: نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1384ش - ب)، حماسه و عرفان، قم: نشر إسراء. جوادی آملی، عبدالله (1386ش)، شمس الوحی تبریزی، قم: نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1387ش تا کنون)، مجموعه تفسیر ترتیبی تسنیم، قم: نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1387ش)، تفسیر انسان به انسان، قم: نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1387ش)، منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی، قم: نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1389ش)، قرآن و عترت، قم: نشر اسراء. خمینی، روح الله (بی تا)، کشف الاسرار، بی جا، بی نا. خمینی، روح‌الله (1368ش)، صحیفه نور، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی. خمینی، روح‌الله (1372ش)، چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. خمینی، روح‌الله (1375ش)، تفسیر سورۀ حمد، تهران: موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. سیدان، سید جعفر (1388ش)، بررسی روش تفسیر قرآن به قرآن در تفسیر المیزان، مشهد: پارسیران. سیّدان، سید جعفر (1393ش)، تفسیر آیات العقاید، مشهد: ولایت. شاکر، محمد کاظم (1382ش)، روش‌ها و مبانی تفسیر، تهران: مرکز جهانی علوم اسلامی. طباطبایی، محمد حسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسین حوزه علمیه. طباطبائی، محمد حسین (1386ش)، قرآن در اسلام، قم: بوستان کتاب. طباطبائی، محمد حسین (1387ش)، مسائل توحیدی، ترجمۀ علی شیروانی. قم: بوستان کتاب. عمید زنجانی، عباسعلی (1373ش)، مبانی و روش‌های تفسیری، تهران: سازمان چاپ و انتشارات. معرفت، محمد هادی (1373ش)، تناسب آیات، ترجمۀ عزت‌الله مولائی‌نیا همدانی، تهران: بنیاد معارف اسلامی. مؤدب، سید رضا (1386ش)، مبانی تفسیر قرآن، قم: دانشگاه قم. نصیری، علی و دیگران (1387ش)، معرفت قرآنی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. نفیسی، شادی (1384ش)، علامه طباطبائی و حدیث، تهران: علمی و فرهنگی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,561 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 863 |
||