اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 508 |
| تعداد مقالات | 4,388 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,220,098 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,214,966 |
تفکیک حیله‌های مجاز و حیله‌های غیر‌مجاز قرض ربوی با معیار عرف | ||
| مطالعات اقتصاد اسلامی | ||
| مقاله 7، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26، فروردین 1400، صفحه 211-246 اصل مقاله (654.47 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ies.2021.75620 | ||
| نویسنده | ||
| مهدی خطیبی* | ||
| استادیار گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (رحمت الله)، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| با وجود اینکه حرمت ربای قرضی و معاملی از ضروریات دین اسلام است، اما جواز و عدم جواز به‌کارگیری حیله‌های ربا هنوز هم محل بحث جدی در بین فقها است. عده‌ای مطلقاً قائل به جواز، و عده‌ای دیگر مطلقاً قائل به عدم جواز و گروه سوم قائل به تفصیل هستند. برخی از قائلان به تفصیل به‌جای تفصیل مصداقی، اقدام به تعیین معیار برای شناسایی حیله‌های مجاز و غیر‌مجاز کرده‌اند. یکی از معیارهای پیشنهاد شده رجوع به عرف است. ادعا آن است که عرف بر اساس ارتکازات خود برخی از حیله‌های ربا ـ مثل بیع اسکناس به اسکناس به‌صورت نقد و نسیه ـ را به قرض ربوی ملحق کرده، جواز آنها را مساوی لغویت تحریم ربای قرضی تلقی می‌کند. با وجود این هنوز کسی راجع به روش استظهار عرف در این زمینه وارد بحث نشده و مشخص نکرده چگونه دیدگاه عرف را کشف نموده است. در نوشته حاضر تحقیق راجع به مبانی بحث به روش تحلیلی ـ توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، و کشف دیدگاه عرف راجع به حیله‌های ربای قرضی به روش میدانی و با بهره‌گیری از روش تحقیق رایج در علوم انسانی و استفاده از نرم‌افزار SPSS 22 انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد نگاه عرف به مقوله حیل ربای قرضی تشکیکی بوده و برخی را با صراحت به قرض ربوی ملحق می‌کند و برخی دیگر را با تردید. هر مقدار که معامله جایگزین قرض ربوی واقعی‌تر باشد از شبهه ربا مصون‌تر است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ربا؛ قرض ربوی؛ حیله ربا؛ عرف؛ فقه اقتصادی؛ اقتصاد اسلامی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Separation of Permissible Tricks and Unauthorized Tricks of Usury Loan According to Customary Criteria | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahdi Khatibi | ||
| Assistant Professor, Department of Economics, Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Despite the fact that the sanctity of usury is a necessity of Islam, but the permission and impermissibility of using the tricks of usury is still a matter of serious debate among jurists. Some believe in permission, and some believe in impermissibility, and some elaborate. Some scholars have set the criteria for identifying permissible and unlawful tricks, rather than detail. One of the proposed criteria is to refer to custom of the wise. It is claimed that custom, based on its associations, lends some of the tricks of usury to usury. However, no one has yet discussed the method of discovering custom in this field. In the present article, research on the basics of discussion in an analytical-descriptive manner and using library resources, and discovering the view of custom in a field method and using the research method in the humanities and using SPSS 22 software. The results of the research show that the view of custom is not the same and explicitly associates some with usury and others with hesitation. The more realistic the alternative to usury, the safer it is to suspect usury. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Usury, Usury Loan, Usury Trick, Custom, Economic Jurisprudence, Islamic Economics | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. اردبیلى، احمد بن محمد (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین. امام خمینى، سیدروح‌اللّه (بی‌تا). تحریر الوسیلة. چاپ اول. قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم. امام خمینى، سیدروح‌اللّه (بی‌تا). کتاب البیع. چاپ اول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى. امام‌خمینى، سیدروح‌اللّه (1422ق). استفتائات. چاپ پنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین. بحرانى، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین. بخش فرهنگی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم (1381). ربا: پیشینه تاریخی ربا، ربا در قرآن و سنت، انواع ربا و فرار از ربا. قم: بوستان کتاب. برقى، احمد بن محمد بن خالد (1371ق). المحاسن. چاپ دوم. قم: دار الکتب الإسلامیة بروجردى حسین (1421ق). لمحات الأصول. تقریرات امام خمینى، روح‌الله، چاپ اول. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (1). جواهرى، حسن محمد تقى (بی‌تا). رسائل فقهیة ـ الربا فقهیا و اقتصادیا. نرم‌افزار جامع فقه اهل بیت (:) 2. حائرى، سید کاظم حسینى (1423ق). فقه العقود. چاپ دوم. قم: مجمع اندیشه اسلامى. حسن بن على (7)، امام یازدهم (1409ق). التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری (7)، چاپ اول. قم: مدرسة الإمام المهدی (4). خویى، سیدابوالقاسم موسوى (1410ق). منهاج الصالحین. قم: نشر مدینة العلم. خویى، سیدابوالقاسم موسوى (1410ق). تکملة المنهاج. قم: نشر مدینة العلم. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. چاپ اول. لبنان: دار العلم ـ سوریه: الدار الشامیة. سیستانى، سید على حسینى (بی‌تا). قاعدة لا ضرر و لا ضرار. نرم‌افزار جامع فقه اهل بیت (:) 2. شعبانی موثقی، حبیب الله (1393). «روش‌شناسی علم اصول فقه». پژوهش‌های اصولی. زمستان. شماره 23. شهید ثانی، زین الدین (1413ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام. چاپ اول. قم: موسسة المعارف الاسلامیة. صدر، سید محمد باقر (1401ق). البنک اللاربوی. چاپ هفتم. بیروت: دار التعارف للمطبوعات. طبرسى، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چاپ سوم. تهران: ناصر خسرو. عاملى، سید جواد بن محمد حسینى (1419ق). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط - الحدیثة). چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین. عراقى ضیاء الدین (1417ق). نهایة الأفکار. تقریرات محمد تقى بروجردى نجفى. چاپ سوم. قم: دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم). علامه حلى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین. علامه حلى، حسن بن یوسف (1425ق). نهایة الوصول الى علم الأصول. چاپ اول. قم: مؤسسه الامام الصادق (7). علیدوست، ابوالقاسم (1384). فقه و عرف. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. فیض کاشانى، ملامحسن (1406ق). الوافی. چاپ اول. اصفهان: کتابخانه امام أمیر المؤمنین على (7). فیومى، احمد بن محمد مقرى (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. چاپ اول. قم: منشورات دار الرضی. قمى، على بن ابراهیم (1404ق). تفسیر القمی. چاپ سوم. قم: دار الکتاب. محقق حلّى، نجم‌الدین، جعفر بن حسن (1408ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. چاپ دوم. قم: مؤسسه اسماعیلیان. محمود، عبد الرحمان (بی‌تا). معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة. نرم‌افزار جامع فقه اهل بیت (:) 2. مظفر، محمدرضا (بی‌تا). المنطق. قم: انتشارات دار العلم. مکارم شیرازى، ناصر (1427ق). استفتاءات جدید. چاپ دوم. قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى‌طالب (7). مکارم شیرازى، ناصر (بی‌تا). بررسى طرق فرار از ربا. چاپ اول. قم: بی‌نا. موسویان، سید عباس (1389). ابزارهای مالی اسلامی (صکوک). تهران:پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه. نجفی، محمد حسن، صاحب جواهر (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. چاپ هفتم. بیروت: دار احیاء التراث العربی. وحید بهبهانى، محمد باقر (بی‌تا). الرسائل الفقهیة. نرم‌افزار جامع فقه اهل بیت (:) 2. هاشمی شاهرودى، محمود (1431ق). اضواء و آراء، تعلیقات على کتابنا بحوث فی علم الأصول. چاپ اول. قم: بی‌نا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 736 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 526 |
||