اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 508 |
| تعداد مقالات | 4,388 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,220,627 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,215,337 |
کاربست روش تحلیل گفتمان در راستای فهم نصوص دینی و زمینه‌های صدور آن | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| مقاله 8، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 28، فروردین 1400، صفحه 159-185 اصل مقاله (517.14 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/quran.2021.239597.3136 | ||
| نویسنده | ||
| محمد عترت دوست* | ||
| استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در دانش فقه الحدیث که متصدی فهم احادیث و مسائل مربوط به آن است، تلاش می‌شود تا نصوص دینی به‌مثابه یک «متن» مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته و خوانش صحیحی از آنها ارائه شود. بر این اساس لازم است جهت فهم «متن» از روش‌های تحقیق «متن محوری» استفاده شود که فراتر از واکاوی متن و عناصر تشکیل‌دهنده آن، به فرامتن و فضای گفتمانی تولید متن نیز توجه داشته باشد. یکی از بهترین روش‌های تحقیق میان‌رشته‌ای جهت فهم متن، روش «تحلیل گفتمان» است که در کنار تحلیل عناصر و اجزاء متن، به ناگفته‌های فراتر از متن نیز توجه داشته و تلاش دارد ابعاد و زوایای مختلفی از متن همانند زمینه‌های صدور، انگیزه‌های متکلم، جریان‌های غالب و مغلوب هم‌عصر را کشف و تبیین نماید. در این مقاله با مطالعه موردی چند حدیث مهم در حوزه اختلاف قرائات قرآنی، تلاش شده کاربست اجرا و بومی‌سازی این روش جهت فهم نصوص دینی را در پنج فضای: ساختاری، معنوی، ارتباطی، گفتمانی و فراگفتمانی معرفی شود. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که این احادیث در تقابل با چندین جریان گفتمانی در داخل و خارج از مذهب تشیّع تولیدشده و اهداف خاصی را فراتر از الفاظ ظاهری، مدنظر داشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فهم حدیث؛ تحلیل گفتمان؛ روش عملیاتی پدام؛ گفتمان‌های مذهب تشیّع؛ اختلاف قرائات | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Application of Discourse Analysis Method in order to Understand Religious Texts and the Context of its Issuance | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Etrat Doost | ||
| Assistant Professor in Department of Theology, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| In the knowledge of hadith jurisprudence, which is responsible for understanding hadiths and related issues, an attempt is made to analyze religious texts as a "text" and provide a correct reading of them. Accordingly, in order to understand "text", it is necessary to use "text-centric" research methods that, in addition to analyzing the text and its constituent elements, also pay attention to the hypertext and the discourse space of text production. One of the best methods of interdisciplinary research to understand the text is the method of "discourse analysis" which, in addition to analyzing the elements and components of the text, also pays attention to the unspoken beyond the text and tries different dimensions and angles of the text such as contexts, motivations Discover and explain the dominant and recessive currents of all ages. In this article, by studying the case of some important hadiths in the field of differences in Quranic readings, an attempt is made to introduce the application and localization of this method to understand religious texts in five spaces: structural, spiritual, communicative, discourse and meta-discourse. The research findings show that these hadiths have been produced in opposition to several currents of discourse inside and outside the Shiite religion and have considered specific goals beyond the apparent words. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Understanding Hadith, Discourse Analysis, Padam Operational Method, Shiite Discourses, Differences of Readings | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. ابن بابویه، محمد (1386ق)، علل الشرائع، نجف: المکتبة الحیدریة. ابن بابویه، محمّد (1412ق)، کمال الدین و تمام النعمه، قم: مؤسسه انتشارات اسلامی. ابن خلدون، محمد بن عبدالرحمن (1988م)، مقدمه تاریخ العبر، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی. ابن غضائری، احمد بن حسین (1364ش)، الرجال، تصحیح محمدرضا حسینی، قم: دارالحدیث. بحرانی، هاشم بن سلیمان (1416ق)، البرهان فی تفسیرالقرآن، تهران:، بنیاد بعثت. برقی، احمد بن محمد (1383ق)، رجال البرقی، تهران: دانشگاه تهران. بروجردی (بی‌تا)، الحجة علی فصل الخطاب القول فی ابطال القول به تحریف الکتاب، بی‌جا: بی‌نا. بشیر، حسن (1391ش)، رسانه‌های بیگانه؛ قرائتی با تحلیل گفتمان، تهران: سیمای شرق. بشیر، حسن (1393ش)، «امام رضا(ع) و گفتمان امامت»، ضمن مجموعه مقالات کنگره امام رضا(ع)، به همت دکتر احمد پاکتچی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) بشیر، حسن و همکاران (1389ش)، خبر؛ تحلیل شبکه‌ای و تحلیل گفتمان، تهران: دانشگاه امام صادق(علیه السلام). پاکتچی، احمد (1391ش)، «امامیه»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، به کوشش کاظم موسوی بجنوردی، تهران: انتشارات دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. تاجیک، محمدرضا (1377ش)، «متن، وانموده و تحلیل گفتمان»، مجله گفتمان، تهران: نشر ققنوس، شماره1. تاجیک، محمدرضا (1378ش)، مجموعه مقالات گفتمان و تحلیل گفتمانی، تهران: انتشارات فرهنگ گفتمان. جعفریان، رسول (1371ش)، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی. حر عاملی، محمدبن حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم: موسسه آل البیت. حرّ عاملی، محمدبن حسن (1412ق)، هدایة الأمة إلى أحکام الأئمة(ع)، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة. حلی، حسن بن یوسف (1411ق)، رجال العلامة الحلی، قم: دار الذخائر. خویی، سید ابوالقاسم (1413ق)، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم: دار الثقلین. ذهبی، محمد بن احمد (1405ق)، سیر اعلام النبلاء، بیروت: دارالعلم. سلطانی، سیدعلی اصغر (1383ش)، «تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره28. سید رضی (1395ق)، نهج البلاغه، به کوشش صبحی صالح، قم: انتشارات هجرت. شریف قرشی، باقر (1430ق)، موسوعة سیرة اهل البیت (علیه السلام)، قم: دارالمعروف. صفوی، کورش (1387ش)، درآمدی بر معناشناسی، تهران: سوره مهر. طبرسى، على بن حسن (1385ق)، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، نجف: المکتبة الحیدریة. طوسی، محمد بن حسن (1417ق)، الفهرست، قم: مکتبة نشر الفقاهه، چاپ اول. طوسی، محمدبن حسن (1415ق)، الرجال، به کوشش جواد قیومی اصفهانی، قم: موسسة النشر الاسلامی. عترت دوست، محمد (1397ش)، «نقش غلات در شکل‌‌گیری روایات سبعة أحرف»، دوفصلنامه مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، سال24، شماره64، صص109-136. عترت دوست، محمد (1398ش)، «روش‌شناسی فهم حدیث در فرایندهای سه‌گانه تحلیل متن، تحلیل محتوا و تحلیل گفتمان»، دوفصلنامه حدیث پژوهی، سال11، شماره21، صص291-320. عیاشی، محمود بن عمر (1380ش)، تفسیر عیاشی، تهران: المطبعة العلمیة. فخام زاده، پروانه (1375ش)، نقش نهادهای کلامی، پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشگاه فرهنگ و ارشاد اسلامی. فرکلاف، نورمن (1379ش)، تحلیل انتقادی گفتمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها. فیض کاشانی، محمدمحسن (1406ق)، الوافی، تصحیح ضیاءالدین حسینی، اصفهان: کتابخانه امیرالمومنین(ع). قاضی عیاض (1403ق)، ترتیب المدارک، به کوشش محمد بن شریفه، رباط: بی‌نا. کشی، محمدبن عمر (1348ش)، رجال الکشی، مشهد: دانشگاه مشهد. کلینی، محمد بن یعقوب (1429ق)، الکافی، تصحیح دارالحدیث، قم: دارالحدیث. کلینی، محمدبن یعقوب (1407ق)، الکافی، به تحقیق علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه. گرامی، محمدهادی (1390ش)، «درآمدی بر شناسایی جریان‌های امامیه در عراق و ایران در سده دوم و سوم هجری»، پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی، سال44، شماره1. مازندرانی، محمدصالح (1382ش)، شرح کافی، تصحیح ابوالحسن شعرانی، تهران: المکتبة الاسلامیه. مجلسی، محمد باقر (1404ق)، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول(ص)، به کوشش سید جعفر حسینی، قم: دار الکتب الاسلامیة مجلسی، محمد باقر (1410ق)، بحارالانوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار(ع)، بیروت: موسسة الطبع و النشر. مجلسی، محمد تقی (1406ق)، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، تصحیح سیدحسین موسوی کرمانی، قم: کوشانبور. مدرسی طباطبایی، حسین (1375ش)، مکتب در فرایند تکامل، ترجمه هاشم ایزدپناه، نسخه الکترونیک. مدنی، سید جلال (1374ش)، مبانی و کلیات علوم سیاسی، تهران: علامه طباطبایی. معارف، مجید (1389ش)، تاریخ عمومی حدیث، تهران: کویر. مفید، محمد بن محمد (بی‌تا)، جوابات اهل الموصل فی العدد والرّؤیة، به کوشش محمد مهدی، نجف: کنگره جهانی شیخ مفید. مک دانل، دایان (1380ش)، مقدمه‌ای بر نظریه‌های گفتمان، ترجمه: حسین علی نوذری، تهران: فرهنگ گفتمان. نوبختی، ابو محمد حسن بن موسی (1388ق)، فرق الشیعه، نجف: مکتبة الحیدریه. نوری، میرزا حسین (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: آل البیت. وان دایک، تئون (1382ش)، مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان کاوی انتقادی، گروه مترجمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها. هوارث، دیوید (1377ش)، «نظریه گفتمان»، فصلنامه علوم سیاسى، ترجمه سیدعلى اصغر سلطانى، شماره2. یارمحمدی، لطف الله (1391ش)، درآمدی به گفتمان شناسی، تهران: نشر هرمس. یعقوبی، احمد بن اسحاق (1384ق)، تاریخ یعقوبی، نجف: المکتبة الحیدریة. Barrett, M. (1991), Ideology, politics, hegemony: from Gramsci to Laclau and Mouffe. In M. Barrett, The Politics of Truth. From Marx to Foucault, Cambridge: Polity Press. Crystal, D. (1996), The Cambridge Encyclopedia of Language, 2nd edition, Cambridge University Press Foucault, M. (1972), The Archaeology of Knowledge, Translated by A. Sheridan, London: Routledge. Gee, James, p. (2005), An Introduction to Discourse Analysis: Theory and Method, Routledge. Howarth, David, (1995), Theory and Methods in Political Science, Macmillan Press. Van Dijk, T. (1997), “Discourse and Social Interaction”, Discourse Studies: A Multidisciplinary Introduction, Vol. 2, London: Sage. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 633 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 595 |
||