اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 508 |
| تعداد مقالات | 4,388 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,220,076 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,214,953 |
اعتبارسنجی کاربست روش «نظریه زمینه ای» به مثابه تفسیر موضوعی قرآن با تأکید بر آرای شهید صدر | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| مقاله 5، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 29، مهر 1400، صفحه 73-106 اصل مقاله (560.2 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/qhs.2021.240789.3284 | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا محمدی فرد* 1؛ سیدحمیدرضا حسنی2 | ||
| 1دکتری علوم قرآن و حدیث، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه فلسفه علوم انسانی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| «نظریه زمینهای»، از روشهای کیفی است. این روش در پژوهشهای اجتماعی تفسیری برای تحلیل متون و استخراج نظریه از داده‌های پژوهشی، در راستای ارائه نظریه درباره «موضوعات» اجتماعی و انسانی کاربرد دارد. محققان علوم انسانی دینی کاربست این روش را توسعه داده، برای تحلیل موضوعی متن قرآن و استخراج نظریه از آن به‌خدمت گرفته‌اند. از سویی، از دیدگاه شهیدصدر، روش اجتهادی معتبر برای اکتشاف نظریه‌های علمی قرآن، «تفسیر موضوعی» است، که هدف آن ارائه نظریه قرآن درباره «موضوعات» واقع زندگی بشری است. در واقع، از دیدگاه محققان دینی‌ای که روش نظریه زمینهای را در رجوع به قرآن برگزیده‌اند، این روش همچون تفسیر موضوعی عمل می‌‌کند؛ چراکه با ارائه یک موضوع به قرآن، به هدف کشف نظریه قرآنی، می‌‌خواهد یک تحقیق قرآنی را به انجام برساند. بنابراین، کاربست نظریه زمینهای در نظریهپردازی قرآنی، به‌مثابه تلقی این روش، به‌عنوان تفسیر‌موضوعی قرآن است. در مقاله حاضر، اعتبار این کاربست، با تکیه بر آرای شهیدصدر بررسی میشود. مسائل این تحقیق، در دو ساحت نظریه‌سازی بر اساس روش نظریه زمینهای، و نظریه‌سازی بر اساس تفسیر‌موضوعی اجتهادی، مطرح میشود. بنابراین، در اعتبارسنجی و حلّ مسئله تحقیق، به‌فراخور، از مبانی و قواعد روش‌شناسی کیفی و روش‌شناسی اجتهادی بهره برده میشود. یافته اصلی این تحقیق را می‌‌توان از سنخ روششناختی دانست. در این تحقیق نشان داده میشود که در هر پژوهش نظریه‌‌پردازانه، از جمله در پژوهشهای علوم انسانی دینی و پژوهشهای نظریه‌‌پردازانه قرآنی، روش تحقیق باید با رویکرد علمی معتبر و منبع معرفتی معتبر، متناسب باشد. بر این اساس، بهره‌‌مندی از روشهای تحقیق علوم انسانی رایج، همچون روش نظریه زمینهای، برای نظریهپردازی قرآنی از توجیه روششناختی لازم برخوردار نیست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| روش تحقیق؛ روش نظریه زمینهای؛ تفسیر موضوعی؛ علم دینی؛ شهید صدر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Validation of the Use of "Ground Theory" Method as a Thematic Interpretation of the Qur'an Emphasizing the Votes of Martyr Sadr | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Alireza Mohammadifard1؛ Sayed HamidReza Hasani2 | ||
| 1Ph. D in Quran and Hadith Studies, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Philosophy of Humanities, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| "Ground theory" is a qualitative method and is used in interpretive social research to analyze texts and extract theory from research data. Researchers in the religious humanities have developed the application of this method and used it to thematically analyze the text of the Qur'an and extract theories from it. On the other hand, from the point of view of Shahid Sadr, the valid ijtihadic method for exploring the scientific theories of the Qur'an is "thematic interpretation". Therefore, the application of contextual theory in Qur'anic theorizing, as a way of considering this method, as a thematic interpretation of the Qur'an. In the present article, the validity of this application is examined based on the views of Shahid Sadr. The problems of this research are presented in two areas of theorizing based on the method of Ground theory, and theorizing based on the interpretation of ijtihadic subject. Therefore, in validating and solving the research problem, the principles and rules of qualitative methodology and ijtihadic methodology are used. The main finding of this research can be considered as a methodological type. In this research, it is shown that in any theoretical research, including in the research of religious humanities and Qur'anic theorizing research, the research method must be appropriate to a valid scientific approach and a valid source of knowledge. Accordingly, the use of conventional research methods in the humanities, such as the method of contextual theory, for Qur'anic theorizing has no necessary methodological justification. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Research method, The method grounded theory c, thematic interpretation, religious science, martyr Sadr | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
اشتراوس، انسلم؛ کوربین، جولیت (1390)، مبانی پژوهش کیفی، فنون، و مراحل تولید نظریه زمینهای، ترجمه ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
ایمان، محمدتقی (1391)، روش‌شناسی تحقیقات کیفی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ایمان، محمدتقی (1394)، فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ایمان، محمدتقی (1396)، هویت معرفت علمی علوم اجتماعی در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بلیکی، نورمن (1384)، طراحی پژوهشهای اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
بلیکی، نورمن (1395)، پارادایم‌های تحقیق در علوم انسانی، ترجمه: حسنی سید حمیدرضا، ایمان، محمدتقی، ماجدی، سید مسعود، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بیکمن، لئوناردو؛ راگ، دبرا (1392)، روشهای کاربردی پژوهش اجتماعی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
جانکر، جان؛ پنینک، بارتجان(1394)، ماهیت روش‌شناسی تحقیق، ترجمه محمدتقی ایمان و عبدالرضا امانی‌فر، شیراز: دانشگاه شیراز.
جرجانی، علی بن محمد (1411)، التعریفات، تنظیم محمدبن عبدالحکیم القاضی، قاهره: دارالکتاب المصری.
چالمرز، آلن ف (1373)، علم چیست؟ ترجمه محمد مشایخی، بیجا: شرکت سهامی انتشار.
حاجی اسماعیلی، محمدرضا (1388)، «نوگرایی در دانش تفسیر و بررسی دلایل آن» مطالعات قرآن و حدیث، ش4.
حسنی، سید حمیدرضا (1397)، درآمدی بر پارادایم اجتهادی دانش عملی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دانایی فرد، حسن و دیگران (1391)، روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت، تهران: انتشارات صفار ـ اشراقی.
صدر، سیدمحمدباقر (1421)، موسوعة الشهید الصدر، دروس فی علم الاصول (الحلقة الثانیة)، قم: مرکز الأبحاث والدراسات التخصّصیة للشهید الصدر.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
طبرسی، فضل بن حسن (1426): مجمع البیان لعلوم القرآن، بیروت: دار العلوم.
قاسمپور، محسن؛ نظربیگی، مریم (1396)، «مطالعه تطبیقی روش‌شناسی تفاسیر موضوعی موضوع‌محور و مکتب اثبات‌گرایی»، مطالعات قرآن و حدیث، شماره 20.
کوهن، تامس (1389)، ساختار انقلاب‌‌های علمی، ترجمه: سعید زیباکلام، تهران: سمت.
نیومن، ویلیام لارنس (1395)، روشهای پژوهش اجتماعی، ترجمه ابوالحسن فقیهی و عسل آغاز، تهران: ترمه.
لیتل، دانیل (1373)، تبیین در علوم اجتماعی، ترجمه: عبدالکریم سروش، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
لینوننبرگ، فردریک سی؛ آیربای، بِورلی (1390)، روشهای تحقیق و نگارش پایان نامه در علوم اجتماعی، علوم رفتاری و مدیریت، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
محمدپور، احمد (1397)، ضد روش: زمینه‌های فلسفی و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی، قم: لوگوس.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن (1382)، دائرة المعارف قرآن کریم، قم: بوستان کتاب.
موسوی، هادی؛ حسنی، سیدحمیدرضا (1399)، «الگویی برای ارزیابی روششناختی مطالعات نوگرای علوم انسانی در ایران»، روش‌شناسی علوم انسانی، شماره 102.
واعظی، احمد(1390)، نظریه تفسیر متن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
Creswell, John W, (2007), Qualitative Inquiry & Research Design Choosing Among Five Approaches, SAGE Publications. Dickson, Adom & Emad Kamil, Hussein & Adu--Agyem, Agyem, (2018), "Theoretical and Conceptual Framework: Mandatory Ingredients of A Quality Research", International Journal of Scientific Research, January. Hughes, John A, (1990), The Philosophy of Social Research, London and New York: Longman. Krippendorff, Klaus, (2004), Content Analysis: An Introduction to Its Methodology, Thousand Oaks, London: Sage Publications. L’Abate, Luciano, (2012), Paradigms in Theory Construction, New York Dordrecht Heidelberg, London: Springer. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 769 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 401 |
||