1استادیار، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
2دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
چکیده
قانونگذار به موجب مواد 1121، 1122، 1128 قانون مدنی جهت جلوگیری از ضرر زوجه به وی حق فسخ نکاح اعطاء نموده است. به نظر می‌رسد نبایست به اعطای«حق فسخ» به عنوان تنها ضمانت اجرا بسنده نمود و باید مقارن با آن، حمایت‌های مالی در جهت جبران زیان های مادی و معنوی ناشی از فسخ نکاح، صورت دارد؛ زیرا در فرضی که علت فسخ منتسب به زوج است (مانند خصاء، جب، تدلیس و تخلف از شرط صفت)، هرچند فسخ از سوی زوجه صورت می‌گیرد لیکن عدم استحقاق وی به مهریه، در فسخ قبل از مباشرت با توجه به زیان‌های مادی و معنوی وارد بر وی قابل تأمل می‌باشد، از اینرو لزوم توجه به جبران زیان‌های وارده بر زوجه، بسیار مشهود است.رفع خلأ موجود در قوانین و بازنگری ماده 1101 قانون مدنی ضرورت دارد. این پژوهش با بررسی استحقاق زوجه به حداقل نیمی از مهرالمسمی یا مهرالمتعه در سایر موارد انحلال نکاح قبل از نزدیکی، بر این نظر است که از نظر فقهی کل مهریه صرفا در مقابل مقاربت قرار نمی‌گیرد و مقداری از آن در مقابل عقد است و مهر معیاری برای جبران خسارت است ؛ از اینرو با توجه به بحث مسئولیت مدنی جبران خسارات معنوی وارد بر زوجه حائز اهمیت می‌باشد.
Compensation for termination of marriage on the wife
نویسندگان [English]
Mahbobe Mina1؛ Hajar Yasini Nia2
1Assistant Professor, Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science, Shiraz University, Shiraz, Iran.
2Ph.D. Student in Private Law, Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science, Shiraz University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]
Under Articles 1121, 1122, and 1128 of the Civil Code, the legislature has granted the wife the right to terminate the marriage. This is to prevent harm to her. Assuming that the reason for the termination is attributable to the husband (such as castration, micropenis, misrepresentation, and violation of the condition of the adjective), although the termination is done by the wife, her ineligibility for dowry on the one hand and non-compensation of material and spiritual losses is unfair. On the other hand, the wife should be compensated for damages, especially in cases where marriage is terminated before consummation. It would seem that granting a "right to termination" should not be sufficient as the only sanction, and at the same time, financial support should also be provided to compensate for the material and moral losses associated with divorce. However, under the law, in case of termination before consummation, no dowry is given to the wife except impotence. Therefore, it is necessary to review Article 1101 of the Civil Code. The current study examines other cases of dissolution of marriage before consummation and the wife's right to at least half of the dowry in them. It is believed that the entire dowry is not just against intercourse and some of it is against the marriage contract. Moreover, according to the discussion of civil liability, the wife is presumed to suffer damages; Therefore, compensation is necessary.
کلیدواژه‌ها [English]
Dowry, termination of marriage before consummation, castration, micropenis, compensation
مراجع
ابن بابویه، محمد بن على (1413ق). من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن بابویه، محمد بن على (1415ق). المقنع. قم: مؤسسه امام هادى (علیه‌السلام).
ابن براج طرابلسى، عبدالعزیز (1406ق). المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق (١٤١٢ق). اصلاح المنطق. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه ایران.
اراکى، محمدعلى (1419ق). کتاب النکاح. قم: نور نگار.
امامی، حسن (1340). حقوق مدنی. تهران: انتشارات اسلامیه.
انصارى دزفولى، مرتضى بن محمد امین (1411ق). رسالة فی التحریم من جهة المصاهرة. قم: منشورات دارالذخائر.
انصارى دزفولى، مرتضى بن محمد امین (1415ق). کتاب النکاح. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
بحرانى، یوسف بن احمد بن ابراهیم (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،
بهجت، محمدتقى (1426ق). جامع المسائل. قم: دفتر آیت‌الله بهجت.
ترحینى عاملى، سید محمدحسین (1427ق). الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة. قم: دار الفقه للطباعة و النشر.
ثقفی تهرانی، محمد (1398ق). تفسیر روان جاوید. تهران: انتشارات برهان.
ثمنی، لیلا و بهرامی، لیلا (1398). نظام حاکم بر بضع و منافع جنسی زنان در فقه امامیه. دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، 52(1)، صص. 7-27 .
حاتمی، صدیقه و توجهی، عبدالعلی (1393). تحلیل انتقادی استقلال تدلیس در پیدایش خیار فسخ نکاح. فقه و حقوق خانواده، 19(61)، صص. 97-116.
حر عاملى، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعة (جلدهای 19، 20، 21). قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
حر عاملى، محمد بن حسن (1412ق). هدایة الأمة إلى أحکام الأئمة ـ منتخب المسائل. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
حسینى روحانى قمّى، سید صادق (1412ق). فقه الصادق (علیه‌السلام). قم: دار الکتاب ـ مدرسه امام صادق (علیه‌السلام).
حسینی همدانی، سید محمد (1404ق). تفسیر انوار درخشان. تهران: کتابفروشی لطفی (تحقیق محمدباقر بهبودی).
حلّى، احمد بن محمد (1407ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حلّى، یحیى بن سعید (1394ق). نزهة الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر. قم: منشورات رضى.
حمیرى، عبدالله بن جعفر (1413ق). قرب الإسناد (ط- الحدیثة). قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
خمینى، سید روح‌اللّه (بیتا). تحریر الوسیله. قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
خوانسارى، سید احمد بن یوسف (1405ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
دیانی، عبدالرسول (1379). حقوق مدنی خانواده. تهران: امید دانش.
رحمانی، محمد (1374). «معرفی تفصیلی کلمات سدیده». مجله فقه اهل بیت (علیهم‌السلام)، (3)، صص. 275-302.
روشن، محمد و محمدپور، اسماعیل (1393). واکاوی ادله اجتهادی و مبانی تنصیف مهر در فقه امامیه و حقوق. پژوهشنامه میان‌رشته‌ای فقهی، 2(2)، صص. 93-114.
زبیدى واسطى، سید محمد مرتضى حسینى (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
