اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 508 |
| تعداد مقالات | 4,389 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,222,262 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,215,674 |
واکاوی سیر تطوّر نظریّه انجبار در مکتب حلّه | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| مقاله 13، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 31، مهر 1401، صفحه 331-361 اصل مقاله (642.84 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/qhs.2022.242725.3563 | ||
| نویسندگان | ||
| حامد مصطفوی فرد* 1؛ مهدی عبادی2 | ||
| 1استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان، کرمان، ایران. | ||
| 2استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شاهرود، شاهرود، ایران. | ||
| چکیده | ||
| نظریه شیخ مفید و سیدمرتضی در مواجهه با اخبار آحاد (عدم حجیت اخبار آحاد) به مرور زمان و با از دست رفتن قرائن، ناکارآمدی خود را برای سائر اعصار نشان داد و لذا علامه حلّی الگوی فکری جدید را ارائه داد و مبنای ارزیابی حدیث را معیارهای سندی قرار داد، اما ایشان و دیگر فقهای از حلقه های متقدم مکتب حله نسبت به سیره عملی پیشینیان بی اعتنا نبودند و عمل فقهای متقدم به یک روایت (شهرت عملی) را جبران کننده ضعف سند آن می‌دانستند و اینگونه فقاهت این طیف از آثار سوء سندگرایی در امان ماند. اما حلقه‌های واپسین مکتب حله (حلقه فکری محقق اردبیلی) با وضع قواعد سخت‌گیرانه در پذیرش سند روایات از یک‌سو و بى‌اعتنایى به اقوال و عمل مشهور از سوی دیگر، بسیاری از روایاتی را که پیشینیان در زمره صحاح می‌گنجاندند را کنار گذاشتند و اینگونه سند را یگانه معیار ارزیابی روایت قرار دادند و این عملکرد خود تبدیل به یکی از مهمترین دلایل پیدایش جنبش اخباری‌گری و انزوای مکتب اجتهاد در امامیه شد. نگارندگان در اثر پیش رو این سیر تطور نظریه عالمان مکتب حله در مواجهه با نظریه انجبار را به تصویر کشیده اند و از طریق به تبیین چرایی پیدایش اخباری‌گری پرداخته‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نظریه انجبار؛ شهرت عملی؛ مکتب حله؛ علامه حلی؛ محقق اردبیلی؛ اخباری‌گری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of the Evolution of the Theory of al-Enjebar in the Helleh School | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamed Mostafavifard1؛ Mahdi Ebadi2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Quranic Sciences and Hadith, Vali-e-Asr University of Rafsanjan, Rafsanjan kerman, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Faculty of Medicine, Shahrood University of Medical Sciences, Shahrood, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The theory of Sheikh al-Mofid and Seyyed al-Mortaza about the criteria for accepting hadiths (the lack of authenticity of "al-Khabar al-Vahed") over time and with the loss of evidence of trust in the transmission of narrations, revealed its ineffectiveness to the later generations, and therefore Allameh al-Helli presented a new model And he made the reliability of narrators a criterion for accepting hadith. But he and other jurists, from the first circle of the Helleh School, were not indifferent to the performance of their predecessors and they considered the action of past jurists on a hadith as compensating for the weakness of the chain of that hadith. In this way, the jurisprudence of this spectrum was spared from the evil effects of this theory (the evaluation of the transmitters as the only criterion for the acceptance of hadiths). However, the last circle of the Helleh school (thinking circle of Mohaghegh al-Ardabili) by setting strict rules in accepting the chain of hadiths (on the one hand) and ignoring the performance of past jurists (on the other hand), many hadiths that were accepted by the predecessors knew, they left it and made this evaluation of the narrators of hadith the only criterion for its acceptance. This performance became one of the most important reasons for the emergence of the al-Akhbari school and the isolation of the al-Ijtahad school in the Imamiyyah. In this article, the authors have explained the evolution of the theory of the scholars of the Helleh School in accepting the theory of al-Enjibar and explained its role in the emergence of the school of al-Akhbari. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Theory of Enjebar, The validity of a hadith according to most of the jurists of the past, school of Hillah, Allameh al-Helli, Mohagheg al-Ardabili, school of Al-Akhbari. | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن إدریس حلّی، محمد (1429ق)، السرائر (موسوعة إبن إدریس الحلی)، نجف: العتبة العلویة المقدسه.
ابن برّاج طرابلسی، عبدالعزیز (1406ق)، المهذب، قم: النشر الإسلامی.
ابن زهره حلبی، سیدحمزة بن علی (1417ق)، غنیة النزوع، قم: الإمام الصادق (ع).
ابن شهرآشوب، محمد بن علی (1328ش)، متشابه القرآن و مختلفه، تهران: مصطفوی.
ابن طاووس، سیدرضىالدین على بن موسى (1363ش)، فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم، قم: الرضی.
ابن طاووس، سیدجمالالدین أحمد بن موسى (1411ق)، بناء المقالة الفاطمیة فی نقض الرسالة العثمانیة، قم: آل البیت (ع).
ابن فهد حلی، جمالالدین احمد بن محمد (1407ق)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم: النشر الإسلامی.
ابن فهد حلی، جمالالدین احمد بن محمد (1410ق)، المقتصر من شرح المختصر، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة.
اردبیلی، احمد بن محمد (محقق اردبیلی) (بیتا)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم: النشر الإسلامی.
استرآبادی، ملامحمدامین (1424ق)، الفوائد المدنیة و الشواهد المکیة، قم: النشر الإسلامی.
بحرانی، یوسف بن احمد (محدث بحرانی) (بیتا)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: النشر الإسلامی.
بحرانی، یوسف بن احمد (محدث بحرانی) (1429ق)، لؤلؤة البحرین فی الإجازات و تراجم رجال الحدیث، بحرین: مکتبة فخراوی.
برزنونی، محمدعلی (1375ش)، «پارهاى از آراى ویژه محقق اردبیلى و سنجیدن آنها با دیدگاههاى دیگر فقیهان»، فقه أهل بیت (ع)، شماره 5و6، صص223-292.
بهبهانى، محمدباقر بن محمداکمل (وحید بهبهانی) (1417ق)، حاشیة مجمع الفائدة و البرهان، قم: مؤسسة العلّامه المجدد الوحید البهبهانی.
بهبهانى، محمدباقر بن محمداکمل (وحید بهبهانی) (1416ق)، الرسائل الأصولیة، قم: موسسه العلامه المجدد الوحید البهبانی.
بهبهانى، محمدباقر بن محمداکمل (وحید بهبهانی) (1415ق)، الفوائد الحائریة، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
جزائرى، سیدنعمتالله (1401ق)، منبع الحیاة و حجیة قول المجتهد من الأموات، بیروت: الأعلمی.
جمعی از نویسندگان (1372ش)، دایرة المعارف تشیع، تهران: سازمان دایرة المعارف تشیع.
حائری مازندرانى، محمد بن اسماعیل (1416ق)، منتهى المقال فی أحوال الرجال، قم: آل البیت (ع).
حبالله، حیدر (2006م)، نظریة السنّة فی الفکر الامامی الشیعی (التکون و الصیروره)، بیروت: الانتشار العربی.
حبالله، حیدر (1386ش)، «علامه حلی (ره) و ریشههای شکلگیری مکتب سند در تفکر امامی»، فقه اهل بیت (ع)، شماره 49، صص123-159.
حلبی، أبیالصلاح تقی بن نجم (1417ق)، تقریب المعارف، بیجا: فارس تبریزیان الحسون.
حلّی، حسن بن یوسف (علّامه حلّی) (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، قم: الإمام الصادق (ع).
حلّی، حسن بن یوسف (علّامه حلّی) (1417ق)، خلاصة الأقوال، قم: نشر الفقاهة.
حلّی، حسن بن یوسف (علّامه حلّی) (1413ق الف)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: النشر الإسلامی.
حلّی، حسن بن یوسف (علّامه حلّی) (1414ق)، منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
حلّی، حسن بن یوسف (علّامه حلّی) (1425ق)، نهایة الوصول الى علم الأصول، قم: الامام الصادق (ع).
حلّی، ابیالقاسم جعفر بن حسن (محقق حلّی) (1413ق ب)، الرسائل التسع، قم: مکتبة آیة الله العظمى المرعشی.
حلّی، ابیالقاسم جعفر بن حسن (محقق حلّی) (بیتا)، المعتبر فی شرح المختصر، قم: سیدالشهداء (ع).
حلّی، ابیالقاسم جعفر بن حسن (محقق حلّی) (1402ق)، المختصر النافع فی فقة الامامیه، تهران: مؤسسة البعثة.
حلّی، محمد بن حسن بن یوسف (فخر المحققین) (1387ش)، إیضاح الفوائد فی شرح إشکالات القواعد، قم: المطبعة العلمیة.
حلّی، مقداد بن عبداللَّه (فاضل مقداد) (1404ق)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، قم: مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی.
حمصی رازی، سدیدالدین محمود بن علی (1412ق)، المنقذ من التقلید، قم: بینا.
خویی، سیدابوالقاسم (1419ق)، دراسات فی علم الأصول، قم: موسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع).
رازی نیشابوری، حسین بن على (ابوالفتوح رازی) (1371ش)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى.
راوندی، قطبالدین سعید بن هبةالله (1405ق)، فقه القرآن، قم: مکتبة آیة الله العظمى النجفی المرعشی.
سبحانی تبریزی، جعفر (1424ق)، ادوار الفقه الإمامی، قم: امام صادق (ع).
طبرسى، فضل بن حسن (1372ش)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
طوسی، أبوجعفر محمد بن حسن (1363ش)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
طوسی، أبوجعفر محمد بن حسن (1400ق)، الإقتصاد الهادی إلى طریق الرشاد، تهران: مکتبة جامع چهلستون.
طوسی، أبوجعفر محمد بن حسن (1409ق)، التبیان فی تفسیر القرآن، قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
طوسی، أبوجعفر محمد بن حسن (1410ق)، الخلاف، قم: النشر الإسلامی.
طوسی، أبوجعفر محمد بن حسن (1417ق)، العدة فی أصول الفقه، قم: بینا.
طوسی، أبوجعفر محمد بن حسن (1351ش)، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة.
طوسی، أبوجعفر محمد بن حسن (1364ش)، تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
عاملی، محمد بن مکی (شهیداول) (1412ق)، البیان، قم: شیخ محمدالحسّون.
عاملی، محمد بن مکی (شهیداول) (بیتا الف)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم: النشر الإسلامی.
عاملی، محمد بن مکی (شهیداول) (1413ق الف)، القواعد و الفوائد، قم: مکتبة المفید.
عاملی، محمد بن مکی (شهیداول) (1411ق)، اللمعة الدمشقیة، قم: دارالفکر.
عاملی، محمد بن مکی (شهیداول) (1419ق)، ذکرى الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: آل البیت (ع).
عاملی، محمد بن مکی (شهیداول) (1414ق)، غایة المراد فی شرح نکت الارشاد، قم: مرکز الأبحاث و الدراسات الإسلامیة.
عاملی، حسن بن زینالدین (1417ق)، معالم الدین و ملاذ المجتهدین (المقدمة فی اصول الفقه)، قم: النشر الإسلامی.
عاملی، حسن بن زینالدین (1418ق)، معالم الدین و ملاذ المجتهدین (قسم الفقه)، قم: الفقه.
عاملی، حسن بن زینالدین (1362ش)، منتقى الجمان فی الأحادیث الصحاح و الحسان، قم: النشر الإسلامی.
عاملی، زینالدین بن نورالدین (شهیدثانی) (1408ق)، الرعایة فی علم الدرایة، قم: مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی.
عاملی، زینالدین بن نورالدین (شهیدثانی) (1410ق الف)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: مکتبة الداوری.
عاملی، زینالدین بن نورالدین (شهیدثانی) (1422ق)، رسائل الشهید الثانی، قم: بوستان کتاب.
عاملی، زینالدین بن نورالدین (شهیدثانی) (1413ق ب)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم: المعارف الإسلامیة.
عاملی، زینالدین بن نورالدین (شهیدثانی) (1420ق)، المقاصد العلیة فی شرح الرسالة الألفیة، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
عاملی، زینالدین بن نورالدین (شهیدثانی) (1423ق)، حاشیة المختصر النافع، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
عاملی، زینالدین بن نورالدین (شهیدثانی) (1421ق)، روض الجنان فی شرح ارشاد الأذهان، قم: بوستان کتاب.
عاملی، زینالدین بن نورالدین (شهیدثانی) (بیتا ب)، فوائد القواعد، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
عاملی، زینالدین بن نورالدین (شهیدثانی) (1424ق)، حاشیة شرائع الاسلام، قم: بوستان کتاب.
عاملی، سیدمحمد بن علی (1410ق ب)، مدارک الأحکام فی شرح شرائع الاسلام، قم: آل البیت (ع).
عاملی، سیدمحمد بن علی (1413ق پ)، نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام (فی تتمیم مجمع الفائدة و البرهان)، قم: النشر الإسلامی.
عاملی، محمد بن الحسین بن عبدالصمد (شیخ بهائی) (بیتا پ)، مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین، قم: بصیرتی.
عراقى، ضیاءالدین على بن ملامحمد (1417ق)، نهایة الأفکار، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
فیض کاشانى، محمدمحسن بن شاه مرتضى (1406ق)، الوافی، اصفهان: مکتبة الامام أمیرالمؤمنین علی(ع).
قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن (میرزای قمی) (1430ق)، القوانین المحکمة فی الأصول، قم: احیاء الکتب الاسلامیة.
کراجکی، أبیالفتح محمد بن علی (1369ش)، کنز الفوائد، قم: المصطفوی.
کرکی عاملى، حسین بن شهابالدین (بیتا)، هدایة الأبرار إلى طریق الأئمّة الأطهار، بیجا: بینا.
کرکی، علی بن حسین (محقق کرکی) (1413ق)، الخراجیات، قم: النشر الإسلامی.
کرکی، علی بن حسین (محقق کرکی) (1408ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: آل البیت (ع).
کرکی، علی بن حسین (محقق کرکی) (1409ق)، رسائل المحقق الکرکی، قم: مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی.
کنی، ملاعلی (1421ق)، توضیح المقال فی علم الرجال، قم: دارالحدیث.
مامقانی، ملاعبدالله بن محمدحسن (1428ق)، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، قم: دلیل ما.
مجلسی، محمدتقی بن مقصودعلی (1375ش)، لوامع صاحبقرانى (شرح الفقیه)، قم: اسماعیلیان.
مدرسی طباطبایی، سیدحسین (1386ش)، مقدمه‌اى بر فقه شیعه، محمد آصف فکرت، مشهد: بنیاد پژوهشهای إسلامی.
مصطفوی فرد، حامد؛ طباطبایی پور، سیدکاظم؛ رئیسیان، غلامرضا (1396ش الف)، «حاکمیت پارادایم عدم حجیت اخبار آحاد بر گفتمان فقهای شیعی سده 5-7»، فقه و اصول، شماره 113، صص135-159.
مصطفوی فرد، حامد؛ طباطبایی پور، سیدکاظم؛ رئیسیان، غلامرضا (1396ش ب)، «چگونگی مواجهه شیخ طوسی با گفتمان مفید و مرتضی در مسئله «حجیت خبر واحد»»، فقه و اصول، شماره 111، صص153-181.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413ق الف)، التذکرة بأصول الفقه، قم: کنگره شیخ مفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413ق ب)، الفصول المختارة، قم: کنگره شیخ مفید.
مکارم شیرازى، ناصر (1427ق)، دائرة المعارف فقه مقارن، قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع).
موسوی بغدادی، علی بن حسین (سیدمرتضی) (1405ق)، رسائل الشریف المرتضى، قم: دارالقرآن الکریم.
موسوی بغدادی، علی بن حسین (سیدمرتضی) (1415ق)، الانتصار، قم: النشر الإسلامی.
نائینى، محمدحسین (1376ش)، فوائد الاُصول، قم: جامعه مدرسین.
نجفی، محمدحسن (1367ش)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
نوری طبرسی، میرزاحسین بن محمدتقی (1416ق)، خاتمة مستدرک الوسائل، قم: آل البیت (ع).
هاشمی شاهرودى، سیدمحمود (1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع).
یوسفی، حسن بن أبیطالب (فاضل آبی) (1408ق)، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، قم: النشر الإسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 175 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 257 |
||