اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 508 |
| تعداد مقالات | 4,388 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,220,316 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,215,177 |
کاهش رنج مؤمنان از دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| مقاله 8، دوره 21، شماره 1 - شماره پیاپی 41، فروردین 1402، صفحه 129-144 اصل مقاله (743.57 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/prr.2022.242819.1757 | ||
| نویسندگان | ||
| عباس دهقانی نژاد* ؛ محمد مهدی دهقانی اشکذری | ||
| استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان یزد، یزد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| یکی از مباحث مطرح در الهیات عملی مسئله رنج انسان‌ها است. در جهان اسلام نیز متکلمان و عارفان به انحای مختلف به این مسئله توجه داشته‌اند. ما در این مقاله برآنیم که با روش توصیفی-تحلیلی دیدگاه قاضی عبدالجبار -متکلم عقل‌گرای معتزلی- را درباره کاهش رنج مؤمنان واکاویم. قاضی عبدالجبار برای کاهش رنج مؤمنان سه راه پیشنهاد می‌کند: اصلاح بینش مؤمنان نسبت به رنج، داوری نکردن یا دفع نگرانی مؤمنان نسبت به عقوبتِ اعمال بودن رنج‌ها، و وعده جبران رنج‌هایی که در این دنیا متحمل شده‌اند در آخرت. وی ابتدا سعی در اصلاح نگرش مؤمنان نسبت به رنج دارد و با طرح این که هر رنجی بد نیست و همچنین هر رنجی ظلم نیست، در جهت منطقی و عقلانی نشان دادن رنج‌ها و اصلاح بینش مؤمنان حرکت کرده است. از دید او این دو پیش‌فرض اصلی‌ترین عوامل نگاه نادرست انسان‌ها نسبت به رنج است و تغییر در این دو باعث می‌شود مؤمنان نگاه متفاوتی نسبت به رنج پیدا کنند. در مرتبه دوم او با تمسک به چند دلیل عقلی و نقلی و بطلان تناسخ نشان می‌دهد که نمی‌توان مصائب و رنج‌های این دنیا را عقوبتِ اعمال انسان -چه در زندگی مفروض پیشین (مطابق باور اهل تناسخ) و چه در زندگی کنونی- قلمداد کرد و لذا مؤمنان نباید با این رنج و دغدغه که مورد خشم خدا قرار گرفته‌اند درگیر باشند. در نهایت او با بحث جبران اخروی در قالب عِوض سعی می‌کند گامی در جهت کاهش رنج مؤمنان و ایجاد آرامش در آنان بردارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| رنج؛ الهیات عملی؛ قاضی عبدالجبار؛ داوری رنج؛ عوض | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Reducing Believers’ Suffering from Qāḍī ʿAbd al-Jabbār’s View Point | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abbas Dehghaninejad؛ Mohammad Mahdi Dehghani Ashkezari | ||
| Assistant Professor, Department of Islamic Education, Farhangian University, Yazd, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Suffering is one of the significant topics in practical theology. Throughout history, Muslim thinkers have dealt with this issue in different ways. In this article, using a descriptive-analytical method, we intend to analyze the view of Qāḍī ʿAbd al-Jabbār - a Muʿtazilite theologian - about reducing the suffering of believers. He proposes three ways to alleviate the suffering of the believers: (1) revising the believers’ attitude to suffering; (2) avoiding making a judgment about suffering, which means not considering the suffering as a punishment from God; and (3) acknowledging the suffering as compensation, that means God will make up for suffering in the hereafter. First of all, ʿAbd al-Jabbār tries to correct the attitude of believers towards suffering by suggesting that not every suffering is bad and not every suffering is a kind of oppression. He believes these two presuppositions are the main causes of people’s wrong view of suffering. Secondly, by referring to several rational and narrative reasons and by rejecting reincarnation, he shows that the sufferings of this world cannot be considered as the punishment of human actions, either in the assumed previous life (according to the belief of reincarnationists) or in the present life. As a result, believers should not be involved with new suffering (i.e. they have been angered by God). Finally, by proposing the notion of afterlife compensation, he completes his project on reducing the believers’ suffering. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Suffering, Practical Theology, Qāḍī ʿAbd al-Jabbār, Judgement about Suffering, Compensation | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌متویه، الشیخ ابی محمد الحسن بن احمد. 1999. کتاب المجموع فی المحیط بالتکلیف، ج. ۳. تحقیقیان پترس. بیروت: دارالمشرق.
ایجی، میرسید شریف. 1325 ق. شرح المواقف، ج. 8. قم: دارالرازی.
حاجیها، عباس. 1385. «مبادی اخلاقی مسئله شر نزد قاضی عبدالجبار معتزلی». اطلاعات حکمت و معرفت 6.
حاکم جشمی، ابی سعد محسن بن محمد ابن کرامة. 1440 ق. التهذیب فی التفسیر، ج. ۹. تصحیح عبدالرحمن بن سلیمان السالمی. بیروت: دارالکتاب اللبنانی.
رازی، فخرالدین. 1411 ق. المحصل. عمان: دارالرازی.
رستمی، یدالله. 1393. «خدا و مسئله شر (درد و رنج)». فلسفه دین 21.
رودگر، محمدجواد. 1389. «نقش دین در رنج‌زدایی و کاهش آلام بشری». قبسات 56.
طباطبایی، سید محمدحسین. 1417 ق. المیزان فی تفسیر القرآن، ج. 18. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن شیخ الطائفة. 1414 ق. الأمالی، ج. ۱. تحقیق قسم الدراسات الاسلامیة مؤسسة البعثة. قم: دارالثقافة.
عبدالجبار، احمد بن ابی الحسن. 1426 ق. تنزیه القرآن عن المطاعن. بیروت: دارالنهضة الحدیثة.
عبدالجبار، احمد بن ابی الحسن. 1441 ق. الأمالی. ابوظبی: الحکماء للنشر.
عبدالجبار، احمد بن ابی الحسن. بی‌تا. المغنی فی ابواب التوحید والعدل، ج. 13، مصر: بی‌نا.
علامه حلی، ابن المطهر الحسن بن یوسف. 1375. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. تقدیم و تعلیق شیخ جعفر سبحانی. قم: مؤسسة الامام الصادق علیه السلام.
مانکدیم، احمد بن الحسین. 1416 ق. شرح الاصول الخمسة لقاضی عبدالجبار. تحقیق عبدالکریم عثمان. قاهره: مکتبة الوهبة.
محبتی، مریم، و امیرعباس علی‌زمانی. 1391. «رنج، ایمان و معنا از دیدگاه داستایفسکی». فلسفه و کلام اسلامی 3.
محمودی، حسین. 1400. «الهیات عملی و داوری درباره رنج دیگران». در پیش‌نشست کنفرانس بین‌المللی الهیات عملی دانشگاه امام صادق (ع)، قابل دسترس در: http://practicaltheologyfa.isu.ac.ir/news_68.html
ملاحمی، محمود بن محمد الخوارزمی. 1431 ق. کتاب الفائق فی اصول الدین. تحقیق فیصل بدیل عون. قاهره: دارالکتب و الوثائق القومیة.
ملائی، محمد و موسوی، سید محمود 1399. «مسئله درد و رنج حیوانات در اندیشه متکلمان مسلمان». معرفت کلامی 25.
میرانی، ارسطو.1393. «معنادرمانی دینی رنج در مثنوی معنوی و بهشت گمشده». پژوهشنامه ادیان 15.
Ekstrom, Laura W. 2021. God, Suffering, and the Value of Free Will. New York: Oxford University Press. Hinnells, John R., and Porter, Roy. 1998. Religion, Health and Suffering. New York: Routledge. Kraemer, David Charles. 1995. Responses to Suffering in Classical Rabbinic Literature. New York: Oxford University Press. Miller-McLemore, Bonnie J. (ed.). 2012. The Wiley-Blackwell Companion to Practical Theology. Wiley-Blackwell Publication. Moltmann, J. 1993. The Trinity and the Kingdom. Minneapolis: Fortress Press. Saeedimehr, Mohammad. 2021. “The Compensation Theodicy: A Brief Examination of the Shiite Approach to the Problem of Suffering”. The International Journal of Humanities 28. Swinburne, Richard. 1998. Providence and the Problem of Evil. Oxford University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 216 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 324 |
||