دانشیار، گروه علوم قرآن و فقه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
چکیده
با پیدایش مدرنیته به تدریج شاهد تغییر مبنای علم و شکل‌گیری علمی متفاوت از دوران پیش از آن هستیم. علم جدید، صورت کامل شده علم دوران پیش از مدرن نیست، بلکه مبتنی بر بنیادهای هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه و انسان‌شناسانه متفاوت و متکی بر تلقی خاصی از طبیعت، انسان و خداوند است. نظریه مونتسکیو در چارچوب رویکرد مدرن، توجهی به طبیعت ثابت انسان، مبدأ و غایت وجودی او در رسیدن به سعادت حقیقی ندارد. در چارچوب آن، انسان دارای طبیعتی ثابت و پایدار نیست، بلکه طبیعت او در خلال اجتماع ساخته می‌شود. او قانون را از اجزای نظام اندام‌واره اجتماعی می‌داند و تلاش می‌کند پیوند بین «قانون» به عنوان امری اجتماعی با شرایط مختلف اجتماعی را آشکار سازد. مهم‌ترین نتایج تلقی قانون به مثابه امری اجتماعی در اندیشه مونتسکیو عبارت است از: تحلیل قوانین جامعه بر اساس شرایط اجتماعی، پذیرش روابط علّی حاکم بر قانون، نسبیت قانون و جدایی آن از ارزش‌ها و از دین. این مقاله می‌کوشد با رویکرد روششناسانه، بین اصول علم اجتماعی او و مبانی بنیادین آن و نظریه قانون وی ارتباط برقرار کرده و نظریه قانون او را در پرتو بنیان‌های علم اجتماعی جدید که متفاوت از بنیان‌های علم سنتی است مورد مطالعه قرار دهد.
Law as a social matter; Methodological study of Montesquieu's law theory
نویسندگان [English]
Mojtaba Javidi
Associate Professor, Department of Quranic Sciences and Jurisprudence, Faculty of Theology and Islamic Studies, Shiraz University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]
With modernity’s advent, we are witnessing changes in the basis of science and forming a different one from the previous era gradually. The new science is not the complete form of the science of the pre-modern era but it is based on different ontological, epistemological, and anthropological foundations based on a specific perception of nature, men, and God. Montesquieu's theory does not pay attention to the permanent nature of men, their origin, and their true purpose for reaching happiness in the modern approach’s framework. In this framework, men don’t have a permanent and stable nature, but their nature will be created in society. Montesquieu considers the law as one part of the social system and tries to reveal the connection between "law" as a social matter and different social conditions. The most important results of considering law as a social matter in Montesquieu's thought are: analyzing of laws of society based on social conditions, acceptance of causal relations on law, relations of law, and its separation from values and religion. This article tries to make a connection between his social science principles, his basic principles, and his law theory with a methodological approach and studies his law theory based on the foundations of new social science, which is different from traditional science.
کلیدواژه‌ها [English]
The spirit of the law, Methodology, Modernity, Montesquieu, Social theory, Theory of law
مراجع
آرون، ریمون (1370). مراحل اساسی اندیشه در جامعهشناسی. ترجمه باقر پرهام، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی (شرکت سهامی).
ارسطو (1378). سماع طبیعی. ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
طالب‌زاده، سیدحمید (1384). تحلیلی فلسفی از نسبت ریاضیات و علم جدید. نشریه فلسفه، (10)، صص. 51-76.
طالب‌زاده، سیدحمید؛ مهرنیا، حسن و موسوی اصل، سید سعید (1398). رویکرد ارگانیک در ایدئالیسم آلمانی به‌مثابه شرط امکان علم اجتماعی پوزیتیویستی در اندیشه دورکیم. مطالعات جامعه‌شناختی، 26(2)، صص. 241-272.
عبداللهی آرانی، مصعب (1385). نقد و بررسی چهار نگرش پوزیتیویستی در علم اقتصاد: هاروارد، LSE،شیکاگو، MIT. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)، تهران، ایران.
کاپلستون، فردریک چارلز (1387). تاریخ فلسفه (فلسفه قرون وسطی از آگوستینوس تا اسکوتوس). (جلد دوم)، ترجمه ابراهیم دادجو، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاپلستون، فردریک چارلز (1388). تاریخ فلسفه (از مِن دوبیران تا سارتر). (جلد نهم)، ترجمه عبدالحسین آذرنگ و سید محمود یوسف‌ثانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاپلستون، فردریک چارلز (1389). تاریخ فلسفه (از ولف تا کانت). (جلد ششم)، ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاپلستون، فردریک چارلز (1390). تاریخ فلسفه (از دکارت تا لایب نیتس). (جلد چهارم)، ترجمه غلامرضا اعوانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کالینیکوس، آلکس (1385). درآمدی تاریخی بر نظریه اجتماعی. ترجمه اکبر معصوم بیگی، تهران: انتشارات آگه.
کچوئیان، حسین (1395). «تحلیل جامعه‌شناختی و انتقادی ماهیت علم مدرن» در: درس‌گفتارهای اولین دوره طرح ملی گفتمان نخبگان علوم انسانی (تابستان 1394)، تهیه و تدوین: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
کوزر، لوئیس (1389). زندگی و اندیشه بزرگان جامعهشناسی. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
لنکستر، لین و (1383). خداوندان اندیشه سیاسی. قسمت اول (هگل، آگوست کنت، جان استوارت میل). ترجمه علی رامین، تهران: انتشارات امیرکبیر.
