اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 508 |
| تعداد مقالات | 4,389 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,223,075 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,216,196 |
بررسی فقهی حقوقی رابطه‌ی بانک، مشتری و صندوق توسعه ملی در اعطای تسهیلات؛ چالش‌ها و راهکارها | ||
| پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
| مقاله 8، دوره 23، شماره 4 - شماره پیاپی 58، بهمن 1401، صفحه 653-684 اصل مقاله (497.06 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/law.2023.243202.3264 | ||
| نویسندگان | ||
| یاسر مرادی1؛ سید امیرحسین سیدی* 2 | ||
| 1دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی، دپارتمان حقوق، دانشگاه مفید. | ||
| 2دانشجوی دکتری حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| کشورهای مختلف، پس از پی بردن به ضرورت عدالت بین نسلی، برای تحقق آن و بهره‌وری نسل‌های بعدی از ثروت‌های ملی، راهکارهایی نظیر تأسیس صندوق‌های توسعه‌ای را دنبال کرده‌اند. این صندوق‌ها معمولاً از دو طریق اعطای تسهیلات یا سرمایه‌گذاری مستقیم در پروژه‌های توسعه‌ای، اهداف بلندمدتی مثل تبدیل منابع ملی به ثروت‌های ماندگار با بازده فزاینده را دنبال می‌کنند. صندوق توسعه ملی در ایران، عمدتاً در قالب اعطای تسهیلات از طریق انعقاد قرارداد عاملیت با بانک‌ها فعالیت می‌کند که این امر همواره چالش‌های مهمی به ویژه درخصوص وصول مطالبات منابع اعطایی را به دنبال داشته است. با اینکه قرارداد عاملیت صندوق توسعه ملی با بانک‌ها، در قالب قراردادهای الحاقی و سخت‌گیرانه منعقد می‌شود و صندوق سعی نموده در قالب شروط ضمن عقد، ریسک بازگشت منابع خود را به حداقل میزان ممکن برساند، لکن کماکان در وصول مطالبات دچار مشکلات جدی است. نوشتار حاضر سعی دارد از رهیافت بررسی «ماهیت رابطه میان مشتری، بانک و صندوق توسعه ملی در اعطای تسهیلات و آثار آن» با رویکرد توصیفی تحلیلی، ضمن تشریح فرآیند اعطای تسهیلات و تبیین ابهام حقوقی آن به‌ویژه در رابطه سه جانبه یاد شده، اثبات نماید معضلات فعلی صندوق توسعه ملی، ناشی از ماهیت ناصواب رابطه مذکور بوده و قراردادهای فعلی نمی‌تواند ریسک‌های قراردادی تسهیلات را مورد پوشش قرار دهد. در پایان نیز پیشنهادات مشخصی مثل انعقاد قراردادهای سپرده‌گذاری به جای عاملیت در برخی موارد، استفاده از مکانیزم بازار سرمایه، اصلاح شروط ضمن عقد قرارداد عاملیت، جایگزینی عقود مبادله‌ای به ویژه استصناع به جای عقود مشارکتی و نهایتاً رعایت الزامات مدیریت ریسک اعتباری برای بهبود وضعیت کنونی ارائه شده تا با یاری آن‌ها بتوان وضعیت نامناسب فعلی را سامان بخشید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| صندوق توسعه ملی؛ وصول مطالبات؛ قرارداد عاملیت؛ قراراد بانکی؛ تسهیلات | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Jurisprudential examination of the relationship between the bank, the client and the National Development Fund in the provision of facilities; Challenges and solutions. | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Yaser Moradi1؛ Seyyed Amir Hosein Seyyedi2 | ||
| 1Ph.D. in Private Law, Department of Law, Mofid University, Qom, Iran. | ||
| 2Ph.D. Student in Public Law, Department of Public Law, Islamic Studies and Law Faculty, Imam Sadiq University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| After realizing the necessity of intergenerational justice, many countries have pursued solutions such as establishing development funds for its realization and the productivity of the next generations from the national wealth. These funds usually pursue long-term goals such as converting national resources into lasting wealth with increasing productivity by granting facilities or directly investing in development projects. The National Development Fund in Iran mainly operates in the form of grant facilities through the conclusion of agency contracts with banks, which has always led to grave challenges, especially regarding the collection of claims for granted resources. Although the agency contract of the National Development Fund with the banks had concluded in the form of additional and inflexible contracts and the fund has tried to reduce the risk of return of its resources to the minimum possible level in the form of the conditions included in a contract, but, it still has problems in collecting claims. It is serious. This article tried to examine the nature of the relationship between the client, the bank, and the National Development Fund in granting facilities and its effects with a descriptive and analytical approach, while explaining the process of granting facilities and explaining its legal ambiguity, especially in the mentioned tripartite relationship. Prove that the current problems of the National Development Fund are caused by the unfair nature of the mentioned relationship and that current contracts cannot cover the contractual risks of the facility. In the end, specific suggestions such as concluding deposit contracts instead of agency in some cases, using the capital market mechanism, modifying the conditions while concluding the agency contract, replacing exchange contracts, especially Istisnaa instead of partnership contracts, and finally complying with credit risk management requirements to improve the current situation, the current unfavorable situation can be sorted out with their help. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| National Development Fund, Debt collection, Agency contract, Banking contract, Facilities | ||
| مراجع | ||
|
افشار، بهمن و موسوی، سیدرضا (1397). اعتبارات اسنادی داخلی ـ ریالی (ساختار، ماهیت و مبنای عقدی). فصلنامه علمی ـ حقوقی قانون یار، (5)، صص. 33-59.
امامی، سیدحسن (1368). حقوق مدنی. تهران: اسلامیه.
ایروانی، باقر (1427ق). دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی. (3 جلد)، قم: مؤسسه الفقه للطباعة و النشر.
پارسا، فرزاد (1395). مقاصه در فقه اسلامی و مقایسه آن با تهاتر در حقوق ایران. دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی فقه مقارن، (8)، صص. 67-91.
پورمند، محمد و کرمی، محمدمهدی (1391). مبانی فقهی اقتصاد اسلامی. تهران: سمت.
تبریزی، جواد بن علی (1427ق). المسائل المنتخبة. قم: دار الصدیقة.
حبیب‌زاده، توکل و آجرلو، اسماعیل (1391). ﻧﻘﺪ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺍﻧﺴﺎﻥﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺍﺻﻞ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻗﻮﺍ ـ ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ ﺍﺳﻼﻣﯽ. ﭘﮋﻭﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﺳﻼﻣﯽ، 13(2)، صص. 99-126.
حبیب‌زاده، محمدجعفر (1389). تحلیل جرائم کلاهبرداری و خیانت در امانت. تهران: دادگستر.
حسینى روحانى، سیدصادق (1412ق). فقه الصادق (علیه‌السلام). قم: دار الکتاب ـ مدرسه امام.
حلی، حسن بن یوسف (1414ق). تذکرۀ‌الفقا، ج ۱۱، قم: مؤسسه نشر آل البیت لاحیاء التراث.
خضری، محمد (1388). بیماری هلندی و ضرورت استفاده درست از درآمدهای نفتی. فصلنامه مطالعات راهبردی، (46)، صص. 67-82.
خمینی، سیدروح‌الله (1374). تحریرالوسیله. قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
خمینی، سیدروح‌الله (1390). تحریرالوسیله. بی‌جا: دارالکتب العلمیه.
دادگر، یداله و توحید فیروزان، سرنقی (1391). ارائه چارچوبی برای تعیین نرخ سود در عقود مبادله‌ای. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، (4)، صص. 79-102.
رضایی، محمد و جمشیدی اوانکی، احمدرضا (1395). مشکلات اجرایی جعاله و جعاله ثانویه در بانکداری ایران و تحلیل حقوقی دستورالعمل اجرایی آن با رویکردی بر نظر امام خمینی. پژوهشنامه متین، (72)، صص. 75-96.
روحانی، سیدعلی و بنی‌طبا، سیدمهدی (1396). پیامدهای نبود نظارت شرعی بر نظام بانکی ایران، دلالت‌های سیاستی. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، (68)، صص. 87-117.
رئیسی، مصطفی (1373). جعاله در اقتصاد اسلامی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
سعدی، حسینعلی و منصوریان، مصطفی (1396). بازشناسی فقهی حقوقی مالکیت عمومی از مالکیت دولتی با تأکید بر اصل 44 قانون اساسی. حکومت اسلامی، (85)، صص. 104-129.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1386). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. تدوین توسط سیدمحمد کلانتر. (10 جلد)، قم: جامعة النجف الدینیة.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1410ق). الروضۀ البهیۀ فی شرح اللمعۀ الدمشقیة. قم: کتابفروشی داوری.
شهیدی، سیدمهدی (1385). سقوط تعهدات. تهران: مجد.
صاحب جواهر، محمدحسن (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. (43 جلد)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
صدر، سیدمحمدباقر (1349). اقتصاد ما. ترجمه اسپهبدی، (2 جلد)، تهران: انتشارات اسلامی.
صدر، سیدمحمدکاظم (1358). بنیادهای عمومی بانک در جامعه اسلامی. تهران: انتشارات روزبه.
صفار، محمدجواد (1377). نقد و تحلیل حقوقی پیرامون ماده 558 قانون مدنی پیرامون شرط ضمان مضارب. مجله مفید، (14)، صص. 15-38.
طالبی، محمد و کیائی، حسن (1391). ریشه‌یابی چالش‌های استفاده از عقود مشارکتی در نظام بانکداری جمهوری اسلامی ایران. تحقیقات مالی اسلامی (تحقیقات مالی اسلامی)، (2)، صص. 37-55.
عبدالهی، حسین 1(398). بازتعریف اموال عمومی و آثار آن در نظام حقوقی ایران. فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، (63)، صص. 65-96.
علوی رضوی، سیدیحیی (1388). شرط ضمان عامل در قرارداد مضاربه. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، (33)، صص. 161-178.
فیومی، ابوالعباس (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. (جلد 2)، بیروت: المکتبة العلمیة.
کاتوزیان، ناصر (1382). دوره مقدماتی حقوق مدنی؛ درس‌هایی از عقود معین. تهران: کتابخانه گنج دانش.
کریمی، عباس و مرادی، یاسر (1394). سوءاستفاده از شروط قراردادهای مشارکت مدنی در بانکداری اسلامی و مطالعه تطبیقی با آموزه‌های دایرکتیو اتحادیه اروپا. فصلنامه مطالعات مالی و بانکداری اسلامی، (1)، صص. 39-70.
کریمی، عباس و مرادی، یاسر (1396). مسئولیت بانک‌ها در عقود مشارکتی (مشارکت مدنی و مضاربه). فصلنامه علمی ترویجی اقتصاد و بانکداری اسلامی، (21)، صص. 135-156.
لاجوردی، سیدعدنان؛ توحیدی‌نیا، ابوالقاسم و رضایی صدرآبادی، محسن (1394). بررسی نقش صندوق توسعه ملی در تحقق عدالت اقتصادی. دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی اقتصاد اسلامی، (15)، صص. 91-120.
محمودی، وحید؛ عبده تبریزی، حسین؛ شیرکوند، سعید و قهرمانی، رضا (1398). الگوی حکمرانی و تخصیص منابع در صندوق توسعه ملی ایران. فصلنامه اقتصاد مالی، (49)، صص. 47-100.
مرادی، یاسر (1398). چالش‌های حقوقی وصول مطالبات مؤسسه‌های اعتباری. فصلنامه مطالعات مالی و بانکداری اسلامی، (12)، صص. 43-68.
معتمدی، منیره (1388). صندوق توسعه ملی و لایحه برنامه پنجم. تازه‌های اقتصاد، (126)، صص. 26-33.
نراقی، احمد بن محمدمهدی (بی‌تا). مستند الشّیعة. قم: مؤسسة آل البیت (علیهم‌السلام) لإحیاء التراث.
نظرپور، محمدنقی (1384). اوراق بهادار استصناع (سفارش ساخت)؛ ابزاری برای سیاست پولی. فصلنامه تخصصی اقتصاد اسلامی، (20)، صص. 81-110.
نکونام، وحید (1400). بررسی نسبت قاعده تقاص با قاعده منع اخلال در نظام. فصلنامه دانش حقوق عمومی، (4)، صص. 47-68.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1376). بانکداری اسلامی. مجله تحقیقات اسلامی (1و2)، صص. 117-122. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 513 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 355 |
||