عباسی کلیمانی, عاطفه, عباسیان ارانی, فاطمه, شهبازی, محمد حسین. (1402). کار کودک در نظام حقوق خانوادة ایران از منظر ایجابی و سلبی. دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق), 28(79), 83-108. doi: 10.30497/flj.2023.244272.1887
عاطفه عباسی کلیمانی; فاطمه عباسیان ارانی; محمد حسین شهبازی. "کار کودک در نظام حقوق خانوادة ایران از منظر ایجابی و سلبی". دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق), 28, 79, 1402, 83-108. doi: 10.30497/flj.2023.244272.1887
عباسی کلیمانی, عاطفه, عباسیان ارانی, فاطمه, شهبازی, محمد حسین. (1402). 'کار کودک در نظام حقوق خانوادة ایران از منظر ایجابی و سلبی', دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق), 28(79), pp. 83-108. doi: 10.30497/flj.2023.244272.1887
عباسی کلیمانی, عاطفه, عباسیان ارانی, فاطمه, شهبازی, محمد حسین. کار کودک در نظام حقوق خانوادة ایران از منظر ایجابی و سلبی. دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق), 1402; 28(79): 83-108. doi: 10.30497/flj.2023.244272.1887
کار کودک در نظام حقوق خانوادة ایران از منظر ایجابی و سلبی
1استادیار گروه حقوق دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران
2دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خانواده دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.
3دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.
چکیده
مصالح طفل اقتضای حمایت مادی و معنوی کامل از وی را از سوی دولت و والدین می‌طلبد. پژوهش حاضر ضمن بررسی علل و پیامدهای کار کودک و ابعاد سلبی کار کودک، به جنبۀ نوآورانۀ کار کودک در بُعد ایجابی نیز می‌پردازد. هدف اصلی این پژوهش بررسی افتراقی پدیدۀ «کودک کار» از «کار کودک» می‌باشد: بُعد سلبی ممنوعیت پدیدۀ کودک کار که در قوانین داخلی، بین‌المللی، منابع و آرای فقهی نهی شده و بُعد ایجابی کار کودک به‌طوری که در صورت رعایت مصلحت طفل جایز است او را در مشاغل مناسب، جهت آموزش و درآمدزایی به کار گمارد. این پژوهش با روش توصیفی از نوع تحلیل کیفی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای، درصدد پاسخ به این پرسش است که آیا نظام حقوقی ایران ممنوعیت مطلق کار کودکان را پذیرفته یا ملاک فقهی‌ـ‌حقوقی «ضرر» مورد توجه نظام حقوقی ایران بوده است؛ چرا که به موجب قانون حمایت از اطفال، بهره‌کشی اقتصادی در صورتی است که گماردن طفل به کاری باشد که از لحاظ جسمی، روانی، اخلاقی یا اجتماعی برای وی مضر یا خطرناک باشد. مستنبط از منابع قانونی و فقهی موجود، به کار گماردن طفل یا نوجوان در جایی که برای او مضر نباشد، جایز است.
Child Labor in Iran's Family Legal System in Positive and Negative Dimension
نویسندگان [English]
atefeh abbasikoleymani1؛ Fateme Abbasian Arani2؛ mohammad hossein shahbazi3
1Assistant Professor in Family law faculty of Imam Sadiq University. Tehran, Iran
2Master Student in Family Law Department, Faculty of Imam Sadiq University. Tehran, Iran
3Ph. D Student in Quran and hadith faculty of Imam Sadiq University. Tehran, Iran
چکیده [English]
The interests of the child require full material and spiritual support from the government and parents. This research, while examining the causes and consequences of child labor and the negative dimensions of child labor, also deals with the innovative aspect of child labor in a positive aspect. The main goal of this research is to investigate the difference between the phenomenon of "child labor" and "working child "; The negative aspect of banning the phenomenon of child labor, which is prohibited in domestic and international laws, sources and jurisprudential opinions, and the positive aspect of child labor, in which it is permissible to employ the child in suitable jobs for education and earning income, if the interest of the child is respected. This research with descriptive- analytical method and by citing library resources aims to answer the question of whether Iran's legal system has accepted the absolute prohibition of child labor, or whether the jurisprudential-legal criterion of "damage" has been considered by Iran's legal system? Because according to the Child Protection Law, economic exploitation is when a child is assigned to work that is physically, psychologically, morally or socially harmful or dangerous for him. Based on existing legal and jurisprudential sources, it is permissible to employ a child or teenager in a place that is not harmful for him.
ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله (1357ق). النجاه. مصر: مطبعه السعاده.
اسدی، لیلا سادات (1386). «بررسی مفهوم کودک با رویکردی به حوزة کیفری». فصلنامة فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، 14(45 و 46)، ص34ـ58.
اصفهانی (فاضل هندی)، محمد (1416ق). کشف اللثام عن القواعد الاحکام. قم: جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
اقلیما، مصطفی و همکاران (1387). «کودکان کارگر خیابانی و سیاست‌های اجتماعی بایسته». فصلنامة مطالعات سیاسی و اقتصادی، شماره‌های 251 و 252، ص188ـ195.
انصاری، قدرت‌الله (1386). موسوعه احکام الاطفال و ادلتها: قارنه تفصیلیه بین مذهب الامامیه و المذاهب الاخری. قم: مرکز فقه ائمة اطهار علیهم‌السلام.
ایروانیان، امیر و همکاران (1390). کودک‌آزاری: از علت‌شناسی تا پاسخ‌دهی. تهران: خرسندی.
باهر، حسین (بی‌تا). «نکاتی پیرامون حقوق جهانی کودک و نوجوان». ماهنامة دادرسی، 1(5 و 6)، ص26ـ32.
بروجردی، حسین (1340). جامع احادیث الشیعه. تهران: مطبعه المساحه.
بیات، بهرام (بی‌تا). فراتحلیل آسیبهای اجتماعی و جرائم. تهران: معاونت اجتماعی ادارة تبلیغات.
بیگی، جمال (1384). بزه‌دیدگی اطفال در حقوق ایران. تهران: میزان.
پیوندی، غلامرضا (1390). حقوق کودک. تهران: نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
حافظیان، محمدحسین (1376). «کار کودکان». ماهنامة کار و جامعه، شمارة 23، ص23ـ30.
حر عاملی، محمد بن حسن (1367). تفصیل وسائل الشیعه فی تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث.
خیرخواهان، جعفر (۱۳۷۸). کار کودکان: هدر رفتن سرمایههای انسانی». روزنامة نشاط، 25 مرداد.
دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت‌نامه، انتشارات دانشگاه تهران.
شکوری، علی (1393). «بررسی نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در توانمدسازی کودکان کار خیابانی؛ مطالعة موردی منطقة 12 تهران». فصلنامة مطالعات توسعة اجتماعی‌ـفرهنگی، 3(3)، ص33ـ60.
عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (بی‌تا، الف)، مسالک الافهام. تهران: مؤسسه معارف الاسلامیه.
ـــــــــــــــ (بی‌تا، ب)، اللمعه الدمشقیه. نجف: مجمع الفکر الاسلامی.
صالحی، حمیدرضا و اسماعیل‌پور، مائده (1393). «تأملاتی در کودک‌آزاری با رویکردی بر قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب 1381». مجلة فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، 19(61)، ص117ـ142.
طالبی، محمدرضا (بی‌تا). «محدودیت نسبی کار اطفال در نظام کار»، روزنامة اطلاعات، شمارة 21.
طباطبایی، سید علی (بی‌تا). الشرح الصغیر، قم: اهل بیت.
طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلایل. قم: مؤسسة آل‌البیت.
طوسی، محمد بن حسن (1407ق). الخلاف. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
طوسی، نصیرالدین محمد بن حسن (1355). اساس الاقتباس. تهران: دانشگاه تهران.
عظیم‌زاده اردبیلی، فائزه (1372). «پدیدة کودکان خیابانی و راهکارهای مقابله با آن». مجلة فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، شمارة 31.
حلی (علامه)، حسن بن یوسف (1410ق). ارشاد الاذهان. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
ـــــــــــــــ (1430ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
فروزان، فرناز (1390). حقوق کودک در ایران. تهران: جهاد دانشگاهی.
فطرس، شیما و فتحی، مرتضی (1399). «بررسی معضلات ناشی از کار کودکان در ایران». نشریة مطالعات حقوق کودک، شمارة 4، ص181ـ192.
قطب‌الدین شیرازی، محمود بن مسعود (1320). درة التاج. تهران: مشکات.
کاتوزیان، ناصر (1398). دورة مقدماتی حقوق مدنی خانواده. تهران: میزان.
کرمی، موسی؛ زرنشان، شهرام و زندی، ریحانه (1402). «نکاشی در نسبت میان برخورداری از حق بر آموزش، کسب مهارت‌های زندگی و کاهش خشونت علیه کودکان». مجلة فقه و حقوق خانواده، 28(78)، ص229ـ256.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
ماندگار، سهراب (1396). «بررسی جنبة حقوقی وضعیت کودکان کار، خیابانی و دستفروش و بیسرپرست». مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، 3(2/2)، ص167ـ176.
مظفر، محمدضا (1388ق). المنطق. قم: اسماعیلیان.
معین، محمد (1371). فرهنگ معین. انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم.
منصورنژاد، محمد (1378). «بررسی تطبیقی مفهوم مصلحت از دیدگاه امام خمینی و اندیشمندان غربی». مجلة حکومت اسلامی، شمارة 12، ص138ـ174.
میرکمالی، علیرضا و سروی سرمیدانی، امید (1400). «نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در حمایت از بزه‌دیدگان با تأکید بر کودکان بزه‌دیده». فصلنامة علمی دیدگاه‌های حقوق قضایی، 26(95)، ص1ـ20.
ناصرزاده، هوشنگ (1378). اعلامیة جهانی حقوق بشر. تهران: جهاد دانشگاهی.
نجفی، محمدحسن (1362). جواهر الکلام. قم: جامعة مدرسین قم.
قانون آیین دادرسی کیفری، مصوب 1392.
قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، مصوب 1399.
قانون کار، مصوب 1369.
قانون مدنی.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
قانون اجازة الحاق دولت ایران به میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب 1354.
قانون اجازة الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون حقوق کودک، مصوب 1372.
قانون تصویب کنوانسیون ممنوعیت و اقدام فوری برای محو بدترین اشکال کار کودک و توصیه‌نامة مکمل آن، مصوب 1380.
قانون مجازات اسلامی، مصوب 1392.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 500
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 505
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب
