اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 504 |
| تعداد مقالات | 4,358 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,049,785 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,053,147 |
پاسخ ابنسینا به دو پرسش بنیادی دربارة گسترة معرفتهای بشری | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| مقاله 1، دوره 27، شماره 70، مهر 1402، صفحه 5-27 اصل مقاله (786.33 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2024.244615.1627 | ||
| نویسنده | ||
| محمد ذبیحی* | ||
| استاد گروه فلسفه دانشکده الهیات دانشگاه قم، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| ابنسینا که تحقیقات گستردة وی دربارة انسان ازجهات زیستی و بیولوژیکی و ساحتهای وجودی و بهطورویژه نفس انسانی در دنیای اسلام، اگر ادعا نشود بینظیر، بهیقین کمنظیر است، تعقل کلیات را برترین مراتب ادراک و عالیترین مرتبة نفس انسانی میداند. گسترة ادراک کلیات، که کلید ورود به دریای بیکران علوم وحقایق است، ازجهت محدود یا نامحدود بودن و اینکه میزان شناخت انسان از مصادیق و کنه اشیا تا چه اندازه است، ابهامات و مجادلاتی را بین فیلسوفان برانگیخته است. باتوجهبه اهمیت و نقش کارکردی آگاهیها درتمامی عرصههای زندگی، پژوهش پیشِرو کوشیده است برای دو پرسش ازدیدگاه ابنسینا پاسخی بایسته دهد: یک: دامنة معرفتهای بشری تا کجا است؟ دو: آیا نقش تعاریف حدی تنها تمایز میان اشیا است یا انسان را بر شناخت تمام ذاتیات توانا میسازد؟ برای رسیدن به داوری علمی، نخست دو گروه از عبارات ابنسینا بیان شده است و پس از ارزیابی و تحلیل با سودجستن از عمومات فلسفی، که معرفتهای بشری را محدود نمیدانند، و درنهایت با بهرهمندی از مبانی فلسفی ابنسینا بهویژه دیدگاه وی دربارة پیوند نفس و بدن، و تأکیدبر توانایی توسعة ظرفیتهای وجودی، این نتیجه گرفته شده است که انسان در سیر افقی برای کسب کمالات با مرز بستهای روبهرو نخواهد شد و بر شناخت کنه اشیا توانایی خواهد داشت. روش نوشتار تحلیلی و عقلی است. چنانچه خرده گرفته شود که در باره ادراک کلیات و مسئلة موردِپژوهش افزونبر متون کهن فلسفی، رسائل و مقالات بسیاری نوشته شده است، پاسخ این است آنچه این پژوهش را متمایز از تحقیقات پیشین میسازد، تبیین و تأکید ظرفیتهای وجودی انسان است که درصورت شکوفایی افقهایی نو پیرامون گسترة معرفت بر روی انسان میگشاید و نادرستی این پندار را که گفتارهای ابنسینا دربارة حدود معرفتهای بشری با هم سازگاری ندارد، آشکار میسازد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| ابنسینا؛ ادراک کلیات؛ حدود معرفت و تعاریف؛ نفس | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Ibn Sina’s Answer to Two Fundamental Questions around the Scope of Human Knowledge | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Zabihi | ||
| Professor of the Department of Philosophy, Qom University, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Ibn Sina, whose extensive research on the human being from biological and existential aspects, and especially on the human soul, is unparalleled in the Islamic world, considers the comprehension of universals to be the highest level of perception and the highest stage of the human soul. The comprehension of universals, which is the key to entering the boundless sea of knowledge and truths, has sparked long-standing ambiguities and debates among philosophers. These include whether its scope is limited or unlimited, and also to what extent humans can recognize the essence and properties of universals. In light of the importance and functional role of consciousness in all spheres of life, this research has endeavored to provide an appropriate response from Ibn Sina’s perspective to two questions: (1) what is the extent of human knowledge? and (2) is the only role of definitions to distinguish between things, or do they also enable humans to recognize all their essential qualities? To reach a scholarly judgment, two groups of Ibn Sina’s statements are first presented, evaluated, and analyzed. Then, drawing on general philosophical principles that do not consider human knowledge limited, and benefiting from Ibn Sina’s philosophical foundations, especially his view on the connection between soul and body and his emphasis on the ability to develop existential capacities, it is concluded that humans have no closed boundary in the horizontal path to acquiring perfections and are capable of recognizing the essence of things. If it is objected that, in addition to ancient philosophical texts, many treatises and articles have been written on the comprehension of universals and the subject matter of this research, the answer is that what distinguishes this research from previous research is the explanation of the existential capacities of humans. If these capacities are developed, they open up new horizons around the scope of knowledge for humans and reveal the fallacy of the assumption that Ibn Sina’s statements about the limits of human knowledge are not consistent with each other. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Ibn Sina, soul, comprehension of universals, scope of knowledge, definitions | ||
| مراجع | ||
|
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1403 ق). الإشارات والتنبیهات (نصیرالدین طوسی و قطبالدین رازی، شارحان). قم: دفتر نشر الکتاب.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1383). الإشارات والتنبیهات (نصیرالدین طوسی و قطبالدین رازی، شارحان؛ کریم فیضی، بهکوشش). قم: مؤسسه مطبوعات دینی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (۱۳۸۲). الأضحویة فی المعاد (حسن عاصی، بهکوشش). تهران: شمس تبریزی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (۱۳64). ترجمه رساله اضحویه (حسن خدیوجم، بهکوشش). تهران: اطلاعات.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1379). التعلیقات. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (2002 م). التعلیقات (حسن مجیدی العبیدی، بهکوشش). بغداد: بیت الحکمة.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404 ق). التعلیقات (عبد الرحمن بدوى، بهکوشش). قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1383). رساله نفس (موسی عمید، بهکوشش). همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (بیتا). رسائل. قم: بیدار.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1363 الف). الشفاء، الاالهیات (الأب قنواتی و سعید زاید). تهران: انتشارات ناصر خسرو.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1375 ق). الشفاء الفن الخامس من المنطق فی البرهان (ابراهیم مدکور و ابوالعلاء عفیفی، المطبعة الامیریة قاهره
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404 ق). الشفاء الفن السادس، کتاب النفس. قم: منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1363 ب). المبدأ والمعاد (عبدالله نورانی، بهکوشش). تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران.
ذبیحی، محمد (1401 ش). داوریها، شناختشناسی و نظام نوری در فلسفه اشراق. تهران: سمت.
ذبیحی، محمد (1398). فلسفة مشاء با تکیه بر اهم آراء ابنسینا. تهران: سمت.
سهروردی، یحیی بن حبش (بیتا). حکمة الاشراق (قطبالدین شیرازی، شارح). چاپ سنگی.
سهروردی، یحیی بن حبش (1372). مجموعه مصنفات (هنری کربن، بهکوشش؛ حسین نصر، و نجفقلی حبیبی، مصححان). تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
فارابی، محمد بن محمد (1413 ق). الأعمال الفلسفیة (جعفر آلیاسین، بهکوشش). بیروت: دار المناهل.
سبزواری، هادی بن مهدی (۱۳۷۶). رسائل حکیم سبزواری (جلالالدین آشتیانی، بهکوشش). تهران: اسوه.
شریف، میانمحمد (1362). تاریخ فلسفه در اسلام (نصرالله پورجوادی، بهکوشش). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة (ملاهادی سبزواری، حاشیهنویس؛ و سیدجلالالدین آشتیانی، بهکوشش). مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1381). المبدأ والمعاد فی الحکمة المتعالیة (محمد ذبیحی و جعفر شانظری، بهکوشش). تهران: بنیاد حکمت اسلامی ملاصدرا.
قطبالدین شیرازی، محمود بن مسعود (بیتا). حکمة الاشراق (ر.ک: سهروردی).
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1403 ق). شرح الإشارات والتنبیهات (ر.ک: ابنسینا).
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1383). شرح الإشارات والتنبیهات (ر.ک: ابنسینا). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 161 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 209 |
||