تعداد نشریات | 20 |
تعداد شمارهها | 506 |
تعداد مقالات | 4,368 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,090,624 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,096,571 |
تأثیرآموزش سیرۀ تربیتی معصومین (ع) بر مسئولیت پذیری، نگرش و توانایی معنوی دانش آموزان | ||
علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
دوره 11، شماره 22، مهر 1402، صفحه 81-109 اصل مقاله (520.14 K) | ||
نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/esi.2024.245361.1692 | ||
نویسندگان | ||
مهدی ابوالقاسمی نجف آبادی* 1؛ کمال نصرتی2؛ ام کلثوم میرالی رستمی3 | ||
1استادیار گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665، تهران، ایران . | ||
2استادیار گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665، تهران، ایران. | ||
3دانشآموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی آموزشی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر سیرۀ تربیتی پیامبر (ص) و ائمه (ع) بر مسئولیتپذیری و نگرش و توانایی معنوی دانشآموزان پسر، مقطع متوسطۀ دوم، صورت گرفت. این تحقیق به روش شبهآزمایشی با دو گروه آزمایش و دو گروه گواه انجام شد. جامعۀ آماریِ تحقیق شامل کلیۀ دانشآموزان پسر، مقطع متوسطۀ دوم در شهرستان نجفآباد در سال تحصیلی 1401-1402، بود و با روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای، چهار مدرسه و از هرمدرسه یک کلاس انتخاب شد و 48 نفر در دو گروه آزمایش و 51 نفر نیز در دو گروه گواه شرکت کردند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامۀ مسئولیتپذیری چندبعدی، برمبنایِ متون اسلامی و پرسشنامۀ نگرش و توانایی معنوی استفاده گردید. روایی این پرسشنامهها بهدستِ متخصصان موضوعی و پایایی پرسشنامهها نیز بهدستِ آلفای کرونباخ بررسی و مورد تأیید قرار گرفت. برای تحلیل دادهها از آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافتهها نشان داد، آموزش سیرۀ پیامبر (ص) و ائمه (ع) بر روی یکی از مؤلفههای مسئولیت، همچون مسئولیت در برابر طبیعت، دارای تأثیر معنیدار نیست. امّا بر روی بقیه مؤلفههای مسئولیتپذیری، همچون مسئولیت دربرابرِ خود، مسئولیت در برابر اجتماع و مسئولیت در برابر خداوند، تأثیر معنیداری دارد. همچنین اجرای برنامۀ آموزش سیرۀ پیامبر (ص) و ائمه (ع) در گروه آزمایش بر روی نگرش و توانایی معنوی دانشآموزان دارای تأثیر معنیداری داشت؛ درنتیجه با توسعۀ برنامههای آموزشی، مبتنی بر سیرۀ پیامبر (ص) و ائمۀاطهار (ع) در مراکز آموزشی، میتوان مسئولیتپذیری و نگرش و توانایی معنوی دانشآموزان را ارتقاء بخشید. | ||
کلیدواژهها | ||
سیرۀ تربیتی پیامبر(ص) و ائمۀ اطهار(ع)؛ مسئولیتپذیری؛ نگرش و توانایی معنوی؛ متوسطۀ دوم؛ دانشآموزان | ||
عنوان مقاله [English] | ||
The Effect of Educational Conduct of the Infallibles (AS) on the Responsibility and Attitude and Spiritual Ability of Students | ||
نویسندگان [English] | ||
ابوالقاسمی abolghasemi1؛ Kamal Nosrati2؛ Omekolsoom Rostami3 | ||
1Assistant Professor of the Department of Educational Sciences, Farhangian University, P.O. BOX 14665-889, Tehran, Iran. | ||
2Assistant Professor of the Department of Educational Sciences, Farhangian University, P.O. BOX 14665-889, Tehran, Iran. | ||
3MA in Educational planning, Farhangian University, P.O. BOX 14665-889, Tehran, Iran. | ||
چکیده [English] | ||
The aim of the study was to investigate the effect of educational conduct of the Prophet (PBUH) and the Imams (AS) on the responsibility and attitude and spiritual ability of high school male students. This research was conducted in a quasi-experimental method with two experimental and two control groups. The study population included all male high school students in Najafabad in the academic year 2022-2023 and four schools and one class from each school were selected by multi-stage cluster sampling method and 48 people in two experimental groups and 51 people in two control groups participated. To collect data, a multidimensional responsibility questionnaire based on Islamic texts and a spiritual outlook and spiritual ability questionnaire were used. The validity of these questionnaires was reviewed by subject experts and the reliability of the questionnaires was also reviewed and confirmed through Cronbach's alpha. Descriptive statistics and analysis of covariance were used to analyze the data. The findings showed that teaching the educational conduct of the Prophet and the Imams does not have a significant effect on one of the components of responsibility, such as responsibility towards nature. But it has a significant impact on the rest of the components of responsibility, such as responsibility to himself (meditation), society and God. Also, the implementation of the program in the experimental group had a significant effect on the spiritual outlook and spiritual ability of the students. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
the educational conduct of the Prophet (PBUH) and the Imams (AS), responsibility, spiritual outlook and spiritual ability, secondary high school students | ||
مراجع | ||
قرآن کریم، ترجمۀ فولادوند. احمدی آخورمه، محمد (1391). «ساخت و اعتباریابی پرسشنامۀ مسئولیتپذیریِ چندبعدی، احمدی آخورمه، محمد و سوسن سهامی و ژاله رفاهی و بابک شمشیری (1392). "ساخت و اعتباریابی پرسشنامهی مسئولیتپذیری چندبعدی بر مبنای متون اسلامی"، فصلنامۀ علمی روشها و مدلهای روانشناختی، 13(2)، 99-111. احسانی، سیدمحمد (۱۳۹۴). «سبک زندگی امام علیG و خانواده در معیشت». قم: زائر آستانۀ مقدسه. ارباب، جواد و سید رضا حسینی و محمدجواد توکلی (1399). "تحلیل رویکردها و نشانههای معنویت در گفتمان اقتصادی با رویکرد اسلامی"، مجلۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی، 9 (33)، 197-222. ارباب سیر، منیژه و حسنعلی بختیار نصرآبادی و جهانبخش رحمانی (1400). "واکاوی تربیت زیستمحیطی مبتنیبر آموزههای قرآنی". فصلنامۀ علمی علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 9 (17)، 33-64. ایراندوست، محمدحسین (1397). "چیستی معنویت و سیر معناپذیری آن در غرب"، فصلنامۀ فلسفۀ دین، 15(2)، 527-548. ایرنا (1398). "مسئولیتپذیری، کولهای که نسل جدید به دوش نمیکشد"، ایرانا، لینک خبر: https://irna.ir/xjvNcW بابایى، رضا (۱۳۸۷). " آسیبشناسى معنویت"، حصون (۱۶). باقری، خسرو (1374). «نگاهی دوباره به تعلیم و تربیت اسلامی». تهران: انتشارات مدرسه. باقری، خسرو (1387). «درآمدی بر فلسفۀ تعلیموتربیت جمهوری اسلامی ایران»، جلد 1. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. بخشی، حسؤین (1388). «بررسی میزان اثربخشی مسئولیتپذیری بهشیوۀ واقعیتدرمانی، بحران هویت دانش آموزان دختر متوسطۀ شیراز»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت. جامعی، زلیخا (۱۳۹۹). "بررسی رابطۀ شیوههای فرزندپروری بر میزان مسئولیتپذیری دانشآموزان"، پژوهشنامۀ اورمزد، 51 (2)، 162-178. جعفری، رضا حبیب الله زارعی (1400). "تحلیلی بر مؤلفههای معنویت و اخلاق در سیرۀ فرماندهی نظامی امام علی(علیه السلام) در نهجالبلاغه"، فصلنامۀ مدیریت نظامی، 21(81)، 95-136. جوادی آملی، عبدالله (1391). « گسترۀ دین». قم: اسراء. حبیبی سیسرا، مرتضی (1398). "بررسی و نقد مولفههای معنویتِ پساتجددی از منظر معنویت اسلامی"، فصلنامۀ آیین حکمت، 11(40)، 31-56. حسینی قمی، طاهره (1391). "مسئولیتپذیری در دانشآموزان". مجلۀ رشد آموزش. 8(2)، 16-19. حقیقی، محمدعلی و فائزه حیدری و معصومه کاظمی (1391). "معنویت، شادی و محیط کار"، فصلنامۀ چشمانداز مدیریت دولتی، 3(10)، 129-۱۵۰. حمدیه، مصطفی و شهریار شهیدی، (1389). «اصول و مبانی بهداشت روانی»، چاپ چهارم. تهران: سمت. حیدریه زاده، سمانه سادات (1398). "بررسی رابطۀ بین مسئولیتپذیری و خودکارآمدی با عملکرد تحصیلی دانشآموزانِ دختر دبیرستانهای شهرستان یزد"، پیشرفتهای نوین در علوم رفتاری، 4 (33)، 41-56. داداشی کلایی، فاطمه و حجت صفار حیدری و حکیمه سادات شریفزاده، (1397). "اصول و روشهای تربیتی مسئولیتپذیری در آموزههای اسلامی"، فصلنامۀ پژوهش در مسائل تعلیموتربیت اسلامی، 26(41)، 155-180. داودی، محمد و سیدعلی حسینیزاده (1389). «سیرۀ تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)». تهران: سمت. دودمان، پروانه (1397). "رابطۀ شیوههای فرزندپروری والدین بر مسئولیتپذیری دانشآموزان دبیرستانهای شهرستان مهر، سال 1395-1394"، مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی قم، ۱۲ (۴)، 51-60. دلشادتهرانی، مصطفی (۱۳۹۴). «سبک زندگی پیامبر اعظم ص». قم: دفتر نشر معارف (وابسته به نهاد نمایندگی مقام رهبری در دانشگاه). رحمانیان، مهدیه و مهدیه معین صمدانی و محمد اورکی (1396). "تأثیر معنویتدرمانی گروهی بر بهبود امید به زندگی و سبک زندگی بیماران مبتلا به سرطان سینه"، نشریۀ مشاورۀ کاربردی، 7(1)، 101-114. رستمیان، محمدعلی (۱۳۹۳). "مسؤولیتپذیری و وظیفهشناسی از دیدگاه قرآن و روایات اهل بیت ع"، پژوهشنامۀ حکمت اهل البیتG، ۱(۲)، ۳۱-۵۰. رعیتی، علیرضا و نیلا علمیمنش (1396). "بررسی عوامل مؤثر در جذب به نماز و مسجد در مدرسه، از دیدگاه دانشآموزان"، اولین همایش بین المللی مطالعات و تحقیقات علوم انسانی و اسلام. روزنامۀ آفتاب یزد (1399). "دانشآموزان بیمسئولیت، روزنامۀ آفتاب یزد"، لینک خبر: https://b2n.ir/d47906. ریاحی، محمد اسماعیل (۱۳۹۹). "بررسی عوامل اجتماعی دخیل در گرایش به عرفانهای نوظهور"، بهداشت معنوی، لینک خبر: https://b2n.ir/y19568. سام آرام، عزت الله و جعفر هزار جریبی و محمد مهدی فداکار و محمدتقی کرمی و محمد مهدی شمسایی (1392). "سلامت معنوی؛ چارچوب، محدوده و مؤلفههای مبتنی بر آموزههای اسلام"، فصلنامۀ برنامهریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، 4(14)، 1-۲۶. سبحانی نژاد، مهدی و حسن نجفی (1393). "تحلیل ابعادشناسانه مسئولیّتپذیری در سبک زندگی اسلامی"، سراج منیر، 5(16)، 151-170. سلطانی بابوکانی، مریم و محمدباقر رضاعلی (1391). "بررسی موانع و عوامل گرایش نوجوانان و جوانان به نماز"، همایش منطقهای نماز، از محراب تا معراج. سند تحول بنیادین (1390). «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران»، تهران: شورای عالی انقلاب قرهنگی. شریفی دوست، حمزه (1391). "سبک زندگی غربی، بستر گرایش به عرفانهای نوظهور"، سایت گرداب، لینک خبر: https://b2n.ir/n16440. شفیعی، صابر و فرامرز علیدادی و صغری زاده صفری (1400). "بررسی مسئولیتپذیری دانشآموزان"، فصلنامۀ مطالعات و تحقیقات در علوم رفتاری، 3(6)، 66-74. شهیدی، شهریار و سعیده فرجنیا (1391). "ساخت و اعتباریابی پرسشنامه «سنجش نگرش معنوی»"، روانشناسی و دین، 5 (3)، 97-115. شیخ قمی، مریم (۱۳۹۶). "رشد معنوی انسان از منظر قرآن و حدیث"، پژوهشهای معنوی، آدرس اینترنتی: https://b2n.ir/w10930. صالحی متعهد، زهرا و هاجر باختری، و زهرا سادات سیدین (1399). "واکاوی مؤلفههای مسئولیت اجتماعی در کتب درسی مطالعات اجتماعی دورۀ ابتدایی مبتنی بر آموزههای نهجالبلاغه"، علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 8(15)، 165-189. عسکری وزیری، علی و حسن زارعی متین (1391). "هوش معنوی و نقش آن در محیط کار با تأکید بر آموزههای دینی"، نشریۀ اسلام و پژوهشهای مدیریتی، 1(3)، 63-۹۰. فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۵). "جایگاه معنویت در الهیات اسلامی"، سایت فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، لینک مطلب: https://b2n.ir/z26554 فقیهی، علی نقی (1398). "معنویت در اسلام در مقایسه با دیدگاه روانشناسی معاصر"، نشریۀ مطالعات معنوی، 7(25)، 37-۶۴. گودرزی، اکرم و نیکو دیالمه و زهرا احمدی زمانی (۱۳۹۸). "تبیین عوامل مؤثر بر مسئولیتپذیری دانشآموزان، براساس رسالۀ حقوق امام سجاد(علیه السلام) با تأکید بر نقش مدرسه"، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، ۴(۲)، ۶۵-۹۸. مجلسی، محمدباقر (1403ق). «بحارالانوار». بیروت: موسسه الوفاء. مجیدپورخویی، محمد و محسن ایمانی نایینی و علی محبی (1398). "تبیین اهداف تربیت اسلامی نوجوانان با رویکرد مسئولیت پذیری"، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 27(45)، 171-196. محمدپناه، امیرحسین و لادن نصری (1393). "معنویتشناسی سازمانی و راهکارهای تعالی آن با تأکید بر آموزههای دینی"، فصلنامۀ بصیرت و تربیت اسلامی، 11(28)، 51-69. محمدنژاد، حبیب و صدیقه بحیرایی و فائزه حیدری (1388). "مفهوم هوش معنوی مبتنی بر آموزههای اسلام"، فصلنامۀ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 13(2)، 96-۱۱۶. مدرکی، فاطمه (۱۴۰۰). "نقش دین در معنویت، تطبیق دیدگاه اسلام و روانشناسی"، پژوهشنامه اورمزد، ۵۷(۲)، ۴-۲۱. مطهری، مرتضی (1389). «انسان و ایمان»، چاپ سی و هفتم. تهران: صدرا. وست، ویلیام (1388). «روان درمانی و معنویت»، ترجمة شهریار شهیدی و سلطانعلی شیرافکن. تهران: رشد. Everri, M., Mancini, T., & Fruggeri, L. (2015). Family functioning, parental monitoring and adolescent familiar responsibility in middle and late adolescence. Journal of Child and Family Studies, 24(10), 3058-3066. Fishman, E. J. (2014). With great control comes great responsibility: The relationship between perceived academic control, student responsibility, and self-regulation. British Journal of Educational Psychology, 84(4), 685-702. Larmar, S., & Lodge, J. (2014). Making sense of how I learn: Metacognitive capital and the first-year university student. International Journal of the First Year in Higher Education, 5(1), 93-105. Macaskill, A. & Denovan, A. (2013). Developing autonomous learning in first year university students using perspectives from positive psychology. Studies in Higher Education, 38(1), 124-142. McNeely CA, Nonnemaker JM, Blum RW. (2002). Promoting school connectedness: evidence from the National Longitudinal Study of Adolescent Health. J Sch Health. 72(4),138-46. doi: 10.1111/j.1746-1561.2002.tb06533.x. PMID: 12029810. Pong, H.-K. (2021). The cultivation of university students’ spiritual wellbeing in holistic education: longitudinal mixed-methods study, International Journal of Children's Spirituality, 26(3), 99-132, DOI: 10.1080/1364436X.2021.1898344 Pong, H.-K. (2017). The relationship between the spiritual well-being of university students in Hong Kong and their academic performance, International Journal of Children's Spirituality, 22(3-4), 329-351, DOI: 10.1080/1364436X.2017. 1382453 Romi, Shlomo., Lewis, Ramon., & J. Katz Yaacov. (2009). Student responsibility and classroom discipline in Australia, China, and Israel, Compare: A Journal of Comparative and International Education, 39(4), 439-453, DOI: 10.1080/03057920802315916 Rodríguez-Gómez, S., López-Pérez, M. V., Garde-Sánchez, R., & Arco-Castro, L. (2022). Increasing the commitment of students toward corporate social responsibility through higher education instruction. In the International Journal of Management Education, 20(3), 100710, https://doi.org/10.1016/j.ijme.2022. 100710 Soilemetzidis, I., Bennett, P., Buckley, A., Hillman, N., & Stoakes, G. (2014). The HEPI-HEA Student Academic Experience Survey 2014. Retrieved from http://libconnect.ku.ac.ae/login?url=http://search.ebscohost.com/login.aspxdirect=true&db=eric&AN=ED561393&site=eds-ive&scope=site Stupnisky, R. H., Renaud, R. D., Daniels, L. M., Haynes, T. L., & Perry, R. P. (2008). The interrelation of first-year college students’ critical thinking disposition, perceived academic control, and academic achievement. Research in Higher Education, 49, 513–530. Torre Gibney, Daniela., Preston, Courtney., A. Drake, Timothy., Goldring, Ellen., & Cannata, Marisa. (2017). Bringing Student Responsibility to Life: Avenues to Personalizing High Schools for Student Success. Journal of Education for Students Placed at Risk (JESPAR), 22(3), 129-145, DOI: 10.1080/10824669. 2017.1337518 Van der Vis-Sietsma, Y., de Man-van Ginkel, J. M., & van Leeuwen, R. R. (2019) The impact of a practice-based educational strategy on the development of spiritual competencies of nursing students. Journal for the Study of Spirituality, 9(1), 32-48, DOI: 10.1080/20440243.2019.1581370 Van Rensburg, A. B.-R. J. (2020). Introducing the South African Spirituality Scale (SASS): measuring spirituality among medical students in a heterogeneous clinical environment, Mental Health, Religion & Culture, 23(3-4), 245-262, DOI: 10.1080/13674676.2020.1741529 West, W. (2000). Psuchotherapy & spirituality: Crossing the line between therapy and religion. Sage. London. Zohar, D., Marshal, I. (2000). SQ-spiritual intelligence, the ultimate intelligence, London: Bloombury. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 152 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 189 |