اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 508 |
| تعداد مقالات | 4,389 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,222,642 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,216,074 |
رویکردی نو در معناشناسی «اتحاد عقل و عاقل و معقول» ازدیدگاه ابن‌سینا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| مقاله 10، دوره 27، شماره 70، مهر 1402، صفحه 201-221 اصل مقاله (700.35 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2024.245905.1669 | ||
| نویسنده | ||
| سید حامد هاشمی* | ||
| دکتری فلسفه و کلام اسلامی مؤسّسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| برخی از عبارات ابن‌سینا دربارۀ نفس ناطقه و رابطۀ آن با معقولات، به اثبات اتحاد عاقل و معقول تصریح دارد و برخی دیگر، آشکارا بیانگر بطلان این نظریه است. همین امر، موجب اختلاف میان فیلسوفانِ پس از وی درخصوص نظر نهایی او دربارۀ این مسئله شده است. عده‌ای از ایشان بیان ابن‌سینا را دربارة این مسئله متناقض دانسته، و رویکردی انتقادی نسبت به آن داشته‌اند. گروهی دیگر سعی کرده‌اند تا به‌گونه‌ای این تناقض را رفع کنند؛ اما ظاهراً هیچ‌یک از دو دستۀ مذکور، راه صواب را نپیموده‌اند. در این مقاله، پس از ارزیابی آراء مطرح‌شده، اولاً: با نگاهی جامع به آثار ابن‌سینا به بیان معانی اصطلاحات مهم در مسئلۀ اتحاد عاقل و معقول پرداخته‌ایم؛ ثانیاً: رابطۀ نفس با قوای عقلی را کاویده‌ایم؛ ثالثاً: معناشناسی اتحاد عقل، عاقل و معقول ازدیدگاه ابن‌سینا را تبیین کرده، و در ضمن آن، کیفیت اتحاد نفس با معقولات را در معیت بدن و در مفارقت از آن توضیح داده‌ایم. درمجموع، چنین به نظر می‌رسد که عبارات ابن‌سینا درخصوص نظریة اتحاد، هیچ تناقضی باهم ندارند و بی‌توجه به معانی مختلف اتحاد در آثار او و نیز تفکیک‌نکردن مواطن گوناگونی که ابن‌سینا درخصوص رابطۀ نفس با معقولات بیان کرده است، به توهم تناقض در مسئلۀ مذکور انجامیده است. ابن‌سینا اتحاد نفس با معقولات را اثبات می‌کند و آن را از جهتی شبیه اتحاد ماده و صورت می‌داند. ازدیدگاه وی این اتحاد، در نفسِ همراه با بدن، با صورت معقول خاص تا زمان عدم اِعراض نفس از آن برقرار است؛ اما نفس با پیمودن مراحل کمال و مفارقت از بدن می‌تواند با دریافت دفعی همۀ معقولات و اتحاد با آن‌ها عالَمی عقلی مطابق با عالَم عینی شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابن‌سینا؛ اتحاد ماده و صورت؛ دریافت دفعی معقولات؛ عاقل و معقول؛ عالَم عقلی؛ معناشناسی اتحاد؛ نفس و معقولات | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A New Approach in the Semantics of ‘Union of the Intellect, the Intelligent and the Intelligible’ from Avicenna’s Perspective | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sayyed Hamed Hashemi | ||
| Ph.D. in Islamic Philosophy and Theology, Iranian Research Institute of Philosophy, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Some of Avicenna’s expressions about the rational soul and its relationship with intelligibles specify the union of the intelligent and the intelligible, while others clearly show the invalidity of this theory. This has caused a difference among philosophers after him regarding his final opinion on this issue. Some considered Avicenna's explanation contradictory and took a critical approach toward it, while another group has tried to resolve this contradiction. However, apparently, neither of the two groups has followed the right path. In this article, after evaluating the opinions raised, we have expressed three things: (1) the meanings of important terms in the issue of “union”; (2) the relationship between the soul and intellectual faculties; (3) the semantics of the “union” theory in Avicenna's view and, at the same time, the quality of the union of the soul and the intelligibles in the presence of the body and in separation from it. In general, it seems that Avicenna's statements about the theory of “union” don’t contradict each other. The illusion of contradiction arises from not paying attention to the different meanings of "union" in his works and not distinguishing the various positions that Avicenna expressed regarding the relationship between the soul and the intelligibles. Avicenna proves the union of the soul with the intelligibles and believes that it is similar to the union of matter and form. In his opinion, this union with a special intelligible form exists in the soul together with the body as long as the soul does not turn away from it. However, the soul, by going through the stages of perfection and separation from the body, can become an intellectual world in accordance with the objective world by instantaneously receiving all intelligibles and uniting with them. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| the intelligent and the intelligible, semantics of union, soul and intelligibles, union of matter and form, Avicenna, instantaneous receipt of intelligibles, intellectual world | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1396 الف). الإشارات والتنبیهات (مجتبی زارعی، به‌کوشش). قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1391). التعلیقات (سیدحسین موسویان، به‌کوشش). تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1380 ق). الشفاء، الإلهیات (الأب قنواتی و سعید زاید، به‌کوشش). قاهره: الهیئة العامة لشؤون المطابع الأمیریة.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1433 ق). الشفاء، الطبیعیات، السماء والعالم (محمود قاسم، به‌کوشش). قاهره: الهیئة العامة لشؤون المطابع الأمیریة.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1395 ق). الشفاء، الطبیعیات، النفس (الأب قنواتی و سعید زاید، به‌کوشش). قاهره: الهیئة العامة لشؤون المطابع الأمیریة.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1978 م). کتاب الإنصاف (عبدالرحمن بدوی، به‌کوشش). کویت: وکالة المطبوعات.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1400 ق الف). کتاب الحدود، در مجموعه رسائل ابن‌سینا. قم: بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1400 ق ب). کتاب عیون الحکمة، در مجموعه رسائل ابن‌سینا (عبدالرحمن بدوی، به‌کوشش). قم: بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1396 ب). المباحَثات (محسن بیدارفر، به‌کوشش). تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (2007 م). مبحث عن القوی النفسانیة، در مجموعۀ أحوال النفس (رسالة فی النفس وبقائها ومعادها) (أحمد فؤاد الأهوانی، به‌کوشش). پاریس: دار بیبلیون.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1363). المبدأ والمعاد (عبدالله نورانی، به‌کوشش). تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (محمدتقی دانش‌پژوه، به‌کوشش). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
احسن، مجید؛ و نوری یالقوزآغاجی، میلاد (1397). بررسی تعارض سینوی در مسئله اتحاد عاقل و معقول. فصلنامۀ فلسفه و کلام اسلامی آینۀ معرفت، 18 (2)، ص 29-42.
افضل‌زاده، محمدامین (1393). داوری میان ابن‌سینا و صدرالمتألهین در مسئلة اتحاد عاقل و معقول. حکمت رضوی، ش 32، 33، ص 54-91.
بابادی، فرنوش؛ و سراج، شمس‌اله (1393). تبیین اختلاف آراء ابن‌سینا در مسئلۀ اتحاد عاقل و معقول. حکمت سینوی، 18 (52)، ص 111-122.
حسن‌زاده آملی، حسن (1404 ق). اتحاد عاقل به معقول. تهران: حکمت.
سعیدی‌مهر، محمد (1385). ابن‌سینا و مسئلۀ اتحاد عاقل با معقول؛ یک معمای تاریخی. پژوهش‌های اخلاقی، 2 (2)، ص 189-218.
سهروردی، یحیی بن حبش (1388). التلویحات اللوحیة والعرشیة (نجفقلی حبیبی، به‌کوشش). تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1368). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. قم: مکتبة المصطفوی.
فارابی، محمد بن محمد (1381). فصوص الحکم (فصوص الحکمة وشرحه) (علی اوجبی، به‌کوشش). تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
فخر رازی، محمد بن عمر (1411 ق). المباحث المشرقیة فی علم الإلهیات والطبیعیات. قم: بیدار.
مؤمنی، مصطفی؛ کهنسال، علیرضا؛ و حسینی شاهرودی، سید مرتضی (1393). مسئلۀ اتحاد عاقل و معقول در چنبرۀ تعالی تفکر سینوی. پژوهش‌های هستی شناختی، 3 (6)، ص 77-93.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1386). شرح الإشارات والتنبیهات (حسن حسن‌زادۀ آملی، به‌کوشش). قم: بوستان کتاب قم.
هاشمی، سید حامد؛ و اسماعیلی، محمدجواد (1401 ش). اتحاد عاقل و معقول در المبدأ و المعاد ابن‌سینا: تحلیل و تصحیح انتقادی متن. فلسفه و کلام اسلامی، 55 (2)، ص 489-510.
Avicenna (1974). The Life of Ibn Sina (William Gohlman, Translator). Albany, New York: State university of New York press. Üçer, İbrahim Halil (2018). From Identity to Representation: Ibn Sına on the Identity of Knower and Known in the Human Rational Soul (Nurullah Koltaş, Translator). Nazariyat Journal, 4(2), p 1-55. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 212 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 172 |
||