اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 508 |
| تعداد مقالات | 4,389 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,222,642 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,216,080 |
تبیین امکان واقع‌نمایی معقولات عقل بالملکه؛ برمبنای ادراک حضوری حسی (ازمنظرِ حکمت سینوی) | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| دوره 28، شماره 71، فروردین 1403، صفحه 85-103 اصل مقاله (429.45 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2024.245945.1671 | ||
| نویسنده | ||
| میثم عزیزیان مصلح* | ||
| دکترای فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| تبیین امکان واقع‌نمایی معقولات عقل بالملکه (معقولات نخستین) از مسائل مهم معرفت‌شناسی است. دو نگاه در تبیین این مسئله قابل‌ِذکر است: اول اینکه عقل نظری در مرتبة عقل بالملکه واجد معقولات نخستین (غیراکتسابی) است و این معقولات فی‌نفسه، مستقل از هر چیزِ خارج از عقل، معتبر اند؛ دوم اینکه احراز واقع‌نمایی معقولات نخستین بدون اتکا به درک حضوری حسی امکان‌پذیر نیست. در سنت فلسفه اسلامی بیشتر در مبحث «مراتب عقل نظری» بر این وابستگی تأکیدشده‌است؛ اما در بازخوانی معرفت‌شناسی ابن‌سینا، عموماً به عباراتی توجه‌شده‌است که استقلال عقل از حس یا هر امر خارج از عقل را نشان‌می‌دهد. در مقاله پیش‌رو پس از تقریر و نقد دیدگاه اول، نشان‌خواهیم‌داد که آراء ابن‌سینا مؤید دیدگاه دوم است و هر نوع بازخوانی دیدگاه معرفت‌شناختی ابن‌سینا در این زمینه، بدون توجه به آراء وی در مبحث «مراتب عقل نظری» و وابستگی عقل به درک حضوری حسی، منطبق بر دیدگاه وی نیست. به‌طور اجمال طبق دیدگاه برگزیده، «محسوس بالذات» اولین واقعیت نفسانی است که نفس به آن متصل‌‌می‌شود. این اتصال پیشینِ نفس به واقعیت نفسانیْ منشأ تحقق (معد) و مناط اعتبار معقولات نخستین است؛ لذا عقل نظری به‌وجهی متکی به درک حضوری حسی است؛ در عین اینکه به‌وجهی دیگر مستقلّ از حس است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عقل نظری؛ عقل بالملکه؛ محسوس بالذات؛ معقول نخستین؛ کلیت؛ ابن‌سینا | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Explaining the Possibility of the Reality of the Primary Intelligibles in Habitual Intelligence Based on Presential Sensory Perception According to Avicennian Philosophy | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Meysan Azizian Mosleh | ||
| PhD of Philosophy, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The explanation of the possibility of the reality of the primary intelligibles in the realm of habitual intelligence is an important epistemological issue. Two perspectives on explaining this matter are noteworthy: first, the speculative intellect at the level of habitual intelligence possesses the primary (non-acquired) intelligibles, and these intelligibles themselves (independent of anything external to the intellect) are valid. Second, verifying the reality of the primary intelligibles is not possible without relying on presential sensory perception. In the tradition of Islamic philosophy, this dependence has been emphasized more in the discussion of the "levels of speculative intellect." However, in the reinterpretation of Avicenna's epistemology, attention has generally been paid to expressions that demonstrate the independence of the intellect from the senses or any matter external to the intellect. In the forthcoming paper, after expounding and criticizing the first perspective, we will show that Avicenna's views support the second perspective. Any kind of reinterpretation of Avicenna's epistemological perspective in this regard, without considering his views on the "levels of speculative intellect" and the intellect's dependence on presential sensory perception, is not in line with his perspective. In general, according to the selected perspective, "sense intuition" is the first psychical reality to which the self is connected. The prior connection of the self to the psychical reality is the origin of actualization and the basis of the validity of the primary intelligibles; therefore, the speculative intellect relies on presential sensory perception while being independent in other respects. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| speculative intellect, habitual intelligence, sense intuition, primary intelligible, universality, Avicenna | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1381 ه.ش). الإشارات و التنبیهات. قم: ب‍وس‍ت‍ان کتاب قم (مرکز النشر التابع لم‍ک‍ت‍ب الإعلام الإسلامی). ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1376 ه.ش). الإلهیات من کتاب الشفاء (علامه حسن‌زاده آملی، به‌تحقیق). قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم. مرکز انتشارات. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1379 ه.ش). النجاه. تهران: دانشگاه تهران (مؤسسة انتشارات و چاپ). ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1375 ه.ش). النفس من کتاب الشفاء (علامه حسن‌زادة آملی، به‌تحقیق). قم: مکتب الإعلام الإسلامی (مرکز النشر). ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1404 ه ق). تعلیقات (عبد الرحمن بدوی، به‌تحقیق). بیروت: مکتبه الاعلام الاسلامی. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1953 م). رسائل (جواب اسئله ابی‌ریحان) (حلمی ضیاء، به‌تصحیح) (جلد ۲). استانبول: مطبعه ابراهیم خروز. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (ه.ش - الف). دانشنامة علائی (طبیعیات). همدان: دانشگاه بوعلی سینا. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (بی‌تا). رساله فی الحدود (الرسائل فی الحکمة و الطبیعیات). قاهره: دار العرب. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1360 ه.ش). رسائل (ضیاءالدین دری، مترجم). تهران: مرکزی. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1383 ه.ش - ب). رساله نفس. همدان: دانشگاه بوعلی سینا. ابراهیمی دینانی، غلام‌حسین (1380 ه.ش). قواعد کلی فلسفی در فلسفة اسلامی (جلد ۱). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. آشتیانی، جلال‌الدین (1378 ه.ش). منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران (جلد ۱). قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم. مرکز انتشارات. حائری مازندرانی، محمدصالح (1362 ه.ش). حکمت بوعلی سینا (جلد ۳). تهران: علمی، 1362. حسین‌زاده، محمد (1385 ه.ش). پژوهشی تطبیقی در معرفت‌شناسی معاصر. چاپ دوم. قم: مرکز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) سعادت مصطفوی، حسن (1387 ه.ش). شرح اشارات و تنبیهات نمط سوم. تهران: دانشگاه امام صادق (ع). صدرالدین شیرازی، محمد‌بن‌ابراهیم (1368 ه.ش). الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه (جلد ۳). قم: مکتبة المصطفوی. عارفی، عباس (1388 ه.ش). مطابقت صور ذهنی با خارج. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. فیاضی، غلامرضا (1387 ه.ش). درآمدی بر معرفت‌شناسی (چاپ دوم). قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). مصباح، محمدتقی (1386 ه.ش). شرح الهیات شفاء (جلد ۱). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) (مرکز انتشارات). ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1392 ه.ش). الإشارات و التنبیهات (حسن ملک‌شاهی، مترجم) (جلد 1). تهران: صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران. انتشارات سروش. نائیجی، محمدحسین (1387 ه.ش). ترجمه و شرح کتاب نفس شفا. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) (مرکز انتشارات). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 159 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 194 |
||