اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 506 |
| تعداد مقالات | 4,365 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,081,219 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,089,189 |
کمال انسان از دیدگاه ابنسینا و ابنعربی | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| دوره 28، شماره 71، فروردین 1403، صفحه 53-84 اصل مقاله (364.67 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2024.245696.1657 | ||
| نویسنده | ||
| علی صحبت لو* | ||
| استادیار گروه آموزش علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| مسئله کمال انسان و انسان کامل از مباحث موردتوجه همه ادیان و مکاتب فلسفی، اخلاقی و تربیتی است. کمال نهایی مرتبهای از وجود انسان است که در آن همه استعدادها و قابلیتهای ذاتی، معنوی و انسانی با سیروسلوک به فعلیت میرسد. هدف اصلی این پژوهش بررسی کمال انسان از دیدگاه ابنسینا و ابنعربی است. برای دستیابی به این هدف از روش تطبیقی بهرهگرفتهشدهاست. در رویکرد معرفتی ابنسینا تنها شهود عقلانی کاربرد دارد و نمیتوان از معرفت عرفانی و شهود قلبی سخنگفت. ابنسینا هدف نهایی معرفت و سعادت را شناخت عقلی و علمی، و اتصال به عقل فعال میدانست که مبتنی بر عقل نظری و شهود عقلانی است؛ اما در نظام فکری ابنعربی هر موجودی بهلحاظ هستیشناختی، مظهر اسم یا اسمائی از حقتعالی است و از حیث معرفتشناختی درک او از حق بهمیزان استعداد او در دریافت تجلیات الهی وابسته است. در نظام معرفتی و فکری ابنعربی حقایق متعالی با استمداد از کشفوشهود دریافتمیشوند و از سنخ علم حضوریاند. در نظام معرفتی و فکری ابنعربی کمال انسان مبتنی بر عشق و کشفوشهود به تصویر کشیده شدهاست؛ ازاینرو انسان کامل سینوی در کمال عقل برهانیـ شهودی و با انسان کامل عرفانی ابنعربی منطبق است؛ بنابراین کمال عقل نظری در چارچوب مشّائی اتصال به عقل عملی است و بدون آن ناقص است. در هر دو دیدگاه بیانشده که انسانها دارای مراتبی از کمالاند. کسب این مراتب تدریجی است و انسان پس از طی این سیر استکمالی و صعود در مدارج کمال، در نهایت سلوک خود، به مقام رفیع کمال نهایی خود نائلمیشود. مراجعه به متون دینی و عرفانی ابنعربی نشانداد که او بههیچوجه از اجتماع منفصل نبود؛ بلکه در متن آن قرارداشت و انزوای عارفان و جامعهگریزی را ناصواب میدانست. انسان کامل سینوی در نگرش فلسفیـ عرفانی همان انسان کامل عرفانی ابنعربی است و هیچ برتریای بر انسان کامل عارفان ندارد؛ ازاینرو تنها انسان کامل سینوی به انسان اسلام و قرآن نزدیک نبوده؛ بلکه انسان کامل عرفانی عارفان الهی باتوجهبه خدانمایی کامل وی، همان انسان کامل قرآنی و اسلامی است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| انسان؛ کمال؛ ابنسینا؛ ابنعربی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Concept of Human Perfection as Viewed by Ibn Sina and Ibn Arabi | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Sohbatlo | ||
| Assistant Professor,, Department of Educational Sciences, Farhangian University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The question of human perfection and the perfect human is a subject of attention for all religions and philosophical, ethical, and educational schools of thought. The ultimate perfection is a level of human existence in which all innate, spiritual, and human potentials are actualized through spiritual practice. The main goal of this research is to examine human perfection from the perspectives of Ibn Sina and Ibn Arabi. A comparative method has been used to achieve this goal. In Ibn Sina's epistemological approach, only rational intuition is applicable, and it is not possible to speak of mystical knowledge and heart intuition. Ibn Sina considered the ultimate goal of knowledge and happiness to be rational and cognitive understanding, and connection to the Active Intellect, which is based on theoretical reason and rational intuition. However, in Ibn Arabi's intellectual system, every being is ontologically a manifestation of the name or names of God, and epistemologically, their understanding of God depends on their ability to receive divine manifestations. In Ibn Arabi's epistemological and intellectual system, the higher truths are received with the help of discovery and intuition and are of the nature of presentational knowledge. In Ibn Arabi's epistemological and intellectual system, human perfection is depicted based on love and discovery and intuition. Therefore, the perfect human of Ibn Sina, in his rational-intuitive perfection, is consistent with the mystical perfect human of Ibn Arabi. Therefore, the perfection of theoretical reason within the Peripatetic framework is a connection to practical reason and is incomplete without it. In both viewpoints, it is stated that humans have different levels of perfection. Acquiring these levels is gradual, and after going through this process of gradual perfection and ascending the levels of perfection, a human finally reaches the lofty position of his ultimate perfection. A review of Ibn Arabi's religious and mystical texts shows that he was by no means separate from society but was rather within it and considered the isolation of mystics and shunning society to be wrong. The perfect human of Ibn Sina, in a philosophical-mystical view, is the same as the mystical perfect human of Ibn Arabi and has no superiority over the perfect human of mystics. Therefore, it is not only the perfect human of Ibn Sina who is closer to the human of Islam and the Quran, but also the mystical perfect human of divine mystics, due to his complete manifestation of God, is the same as the Quranic and Islamic perfect human. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| human, perfection, Ibn Sina, Ibn Arabi | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم (1398). محمدمهدی فولادوند، مترجم. تهران: نشر پیام. آذربایجانی، مسعود (1375). انسان کامل (مطلوب) از دیدگاه اسلام و روان شناسی. روش شناسی علوم انسانی، 3(9)، 6-21. ابنسینا، ابوعلی (1390). الإشارات و التنبیهات (جلد 1 و 2) (حسن ملک شاهی، شارح و مترجم). تهران: سروش. ابنسینا، ابوعلی (1379). الإشارات و التنبیهات (جلد ۳). تهران: مطبعه الحیدری. ابنسینا، ابوعلی (1404هـ.ق). التعلیقات (بهکوشش عبدالرحمن بدوی). تهران: مکتب الاعلام الاسلامی. ابنسینا، ابوعلی (1988م). المذهب التربوی عند ابنسینا (عبدالأمیر شمسالدین، بهتألیف و گردآوری). بیروت: الشرکه العالمیه للکتاب. ابنسینا، ابوعلی (1366). حی بن یقظان (جلد ۱) (جوزجانی، ترجمة و شرح فارسی منسوب به او). تهران: چاپ هانری کوربن. ابنسینا، ابوعلی (1376). الإلهیات من کتاب الشفاء (حسن حسنزادة آملی، بهتحقیق). قم: مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی. ابنسینا، ابوعلی (1405هـ). الهیات الشفاء، المنطق (تصدیر طه حسین پاشا). قم: مکتبه آیتالله المرعشی النجفی. ابنسینا، ابوعلی (1391). مجموعهرسائل شیخالرئیس ابنسینا (محمود طاهری، تصحیح و ترجمة). قم: آیت اشراق. ابنسینا، ابوعلی (1395). النفس من کتاب الشفاء (تحقیق و تنظیم کتاب حسن حسنزادة آملی). قم: بوستان کتاب قم ابنسینا، ابوعلی (1364). النجاه فی الحکمه المنطقیه و الطبیعیه و الإلهیه. تهران: ناشر مرتضوی ابنعربی، محیالدین (1367الف) رسائل ابنعربی (نجیب مایل هروی، تصحیح و تعلیق). تهران: مولی. ابنعربی، محیالدین (1367ب). فصوصالحکم (جلد 1) (محسن جهانگیری، تصحیح). تهران: انتشارات دانشگاه تهران ابنعربی، محیالدین (1396). فصوصالحکم و نقشالفصوص (حیدر شجاعی، مترجم). تهران: انتشارات شهر پدرام. ابنعربی، محیالدین (1309). فصوصالحکم (بالی افندی، شارح). بیجا: مطبعه العثمانیه. ابنعربی، محیالدین (بی تا). الفتوحات المکیه. بیروت: دار صادر. ادیانی، سید یونس (1384). بازشناسی فلسفة ابنسینا. تهران: انتشارات نقش جهان. اسماعیلی، سید محمد؛ کریمینیا، محمدمهدی و انصاری مقدم، مجتبی (1400). تحلیل سیمای انسان کامل از دیدگاه ابنعربی. مجلة پژوهش و مطالعات علوم اسلامی، 3 (26)، 78ـ88. اعرافی، علیرضا؛ فتحعلیخانی، محمد؛ فصیحی زاده، علیرضا و فقیهی، علینقی (1377). آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن (جلد ۱ و ۲). قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. بخشنده بالی، عباس؛ ابراهیمی، حسن؛ مصطفوی، زهرا و کوچنانی، قاسمعلی (1395). انسان کامل با تأکید بر کارکردهای دنیوی: بررسی دیدگاه ابنعربی و ملاصدرا. انسانپژوهی دینی، 13(36)، 5۱ـ7۱. بهشتی، سعید و ناظر حسینآبادی، مسلم (1391). تربیت عرفانی بر اساس حکمت سینوی (مفهوم، مبانی، اصول، روشها). حکمت سینوی (مشکوه النور)، 16 (48)، 91ـ107. بیرونی کاشانی، راضیه؛ باقری، خسرو و زیباکلام، فاطمه (1391). تبین عناصر فلسفه اخلاقیـ اجتماعی ابنسینا و دلالتهای آن در تربیت اخلاقی. پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، 2(۲)، ۵۷ـ۷۴. حسنزادة آملی، حسن (1378). ممد الهمم در شرح فصوص الحکم شیخ اکبر محییالدین بن عربی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد خادمی، عینالله (1390). نظام فیض از دیدگاه فیلسوفان مسلمان. تهران: دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی. ذبیحی، محمد (1387). فلسفة مشاء با تکیهبر اهم آراء ابنسینا. تهران: سمت. رزم آرا، یزدان؛ مسعودی، جهانگیر و جوارشکیان، عباس (1401). گرایش ابنسینا به عرفان و معرفت شهودی در مقایسه با ملاصدرا، حکمت سینوی (مشکوه النور)، 26(68)، 137ـ172. سعدی شیرازی، ابومحمد مُشرفالدین مُصلِح بن عبدالله بن مشرف (1402). غزلیات سعدی (نسخة تصحیح شدة محمدعلی فروغی). تهران: انتشارات ققنوس. شریف (سید) رضی، محمدحسین (1391). نهجالبلاغه (محمد دشتی، مترجم). قم: مؤسسة تحقیقاتی امیرالمومنین (ع). شهبخش، آمنه (1388). شناخت و تبیین انسان کامل در حوزة عرفان عملی. فصلنامة ادبیات فارسی، ۵ (24)، 130ـ ۱۷۸. صحبتلو، علی (1402). نقد و مقایسة انسان فرهیخته سند تحول ازنظر ابنسینا. فصلنامة تعلیم و تربیت، 39 (2)، 250ـ227. عبداللهی، مهدی (1390). کمال نهایی انسان و راه تحصیل آن از دیدگاه فیلسوفان اسلامی. قم: انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). فروزانفر، بدیعالزمان (1360). جشننامة ابنسینا «ابوعلی و تصوف». تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. فنایی اشکوری، محمد؛ و دیگران (1390). درآمدی بر تاریخ فلسفة اسلامی (جلد ۱). تهران: انتشارات سمت. قیصری، داودبنمحمد (1394). شرح قیصری بر فصوصالحکم ابنعربی (دورة 2 جلدی). تهران: مولی. قراملکی، فرامرز. (1385). روششناسی مطالعات دینی. مشهد مقدس: دانشگاه علوم اسلامی رضوی. کاملان، محمدصادق (1398). عرفان در مکتب ابنسینا. هستی و شناخت، 6 (12)، 53ـ 73. کربن، هانری (1373). شکوفایی فلسفه در اسلام (عیسی سپهبدی، مترجم). مجله ادبیات دانشگاه تهران، 6 (1)، 29-37. محمدی، روحاله (1399). بازشناسی مفهوم «عقل معاش» و وجوه آن ازمنظر دانشمندان اسلامی. نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان، 10(2)، 177-200. مولانا، جلالالدین محمد بلخی (1402). شرح جامع مثنوی معنوی (دفتر چهارم و پنجم) (کریم زمانی، شارح). تهران: اطلاعات. میرزایی، علیرضا (1401). پژوهشی در دیدگاههای کلامی ابنسینا. حکمت سینوی (مشکوه النور)، 26 (68)، 119ـ 136. مفتاح، عبدالباقی (1385). کلیدهای فهم فصوصالحکم محیالدین ابنعربی (داود اسپرهم، مترجم). تهران: علم. نصر، سید حسین (1962). سه حکیم مسلمان (احمد آرام، مترجم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. نصری، عبدالله (1376). سیمای انسان از دیدگاه مکاتب. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 187 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 167 |
||