اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 540 |
| تعداد مقالات | 4,678 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,235,307 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,869,397 |
مبادی رفتار ایثارگرانه در قرآن کریم براساس تفسیر المیزان | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 بهمن 1403 اصل مقاله (492.19 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/esi.2025.247316.1870 | ||
| نویسندگان | ||
| کوثر رمضانی1؛ فاطمه وجدانی* 2؛ ابراهیم نوئی3 | ||
| 1دانش آموخته کارشناسی ارشد مدرسی مبانی نظری اسلام، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| 3دانشیار گروه الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| ایثار از والاترین ارزشها و فضایل اخلاقی- اجتماعی است که علاوه بر رشد معنوی و شخصیتی فرد، منافع جمعی را نیز تأمین و به حل مشکلات اجتماعی و انسجام جامعه کمک می‌کند. باوجود اینکه تاکنون، آثار و فواید ایثار بهمیزانی نسبتاً زیاد بررسی شده، شناخت رفتار ایثارگرانه هنوز نیازمند به بررسی دقیق است. هدف از پژوهش حاضر، تبیین مبادی رفتار ایثارگرانه براساس آیات قرآن کریم و تفسیر المیزان است و بدین منظور، 26 واحد تحلیل (آیات منتخب) در تفسیر المیزان بررسی تحلیلی شده اند. مبادی شناختی و عاطفی- گرایشی به دست آمده، هرکدام در شش محور (شناخت ها و عواطف به خدا، خود، زندگی دنیا، حیات اخروی، دیگران و رفتار ایثارگرانه) دسته بندی و تحلیل شدند؛ همچنین التزام عملی به عنوان یکی از دیگر مبادی بررسی و مشخص شد وجود صفات ایمانی مانند خیرخواهی، صداقت، وفاکردن به عهد و صبر نیز صدور رفتار ایثارگرانه را تسهیل می کنند. درنهایت، تمام موارد به دست آمده ذیل مفهوم ایمان جای گرفت. دیگر یافتۀ تحقیق پیشِروی آن است که تحقق یافتن این وضعیت به طهارت نفسانی اولیه (نبودن موانع نفسانی همچون تکبر، برتریطلبی و سرکشی) نیازمند است که خضوع دربرابر حق را امکانپذیر می کند. این تحقیق نشان می دهد رفتار ایثارگرانه، پیچیده و نشئت گرفته از مبادی چندگانه است و برنامۀ تربیتی برای پرورش ایثار باید با توجه به مبادی این رفتار به صورت دقیق طراحی شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایثار؛ فداکاری؛ قرآن کریم؛ تفسیر المیزان؛ علامه طباطبایی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Foundations of Altruistic Behavior in the Holy Quran; According to al-Mizan | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Kosar Ramezani1؛ Fatemeh Vojdani2؛ Ibrahim Noei3 | ||
| 1Graduated from the Master's Degree in Theoretical Foundations of Islam, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Department of Theology and Religions, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran (Corresponding author). | ||
| 3Associate Professor, Department of Theology and Religions, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Self-sacrifice is the highest social moral values and virtues, which, in addition to the spiritual and personal development of the individual, leads to the provision of collective benefits and helps to solve social problems and the cohesion of society. Although the effects and benefits of self-sacrifice have been investigated, the conceptualizing the self-sacrificing behavio still needs to be carefully examined. The purpose of the research is to explain the foundations of altruistic behavior in the Holy Quran based on the Al-Mizan. To achieve the goal, 26 analysis units (selected verses) in their context (324 verses) in Al-Mizan were analyzed analytically. Based on the findings, cognitive foundations and emotional-attitude foundations were obtained, each in six axes (cognitions and emotions towards God, towards oneself, towards the life of this world, towards the afterlife, towards others, and towards the altruistic behavior) were categorized and analyzed. Also, practical commitment was discussed as another fundation. It was also found that the existence of faith traits (such as: benevolence, honesty, keeping promises, patience, etc.) also facilitate the issuance of selfless behavior. All achieved cases was placed under the concept of faith. Also, it was found that the realization of this situation requires a primary emotional purity (absence of emotional obstacles such as arrogance, superiority, and rebelliousness) that enables submission to the truth. According to the results of this research, selfless behavior is a complex behavior that originates from multiple sources, and the educational program for cultivating selflessness should be carefully designed according to this behavior’s foundations. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Self-sacrifice, altruism, Holy Qur'an, al-Mizan, Allameh Tabatabai | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آقامحمدی، جواد (1398). واکاوی مؤلفه‌های ایثار اجتماعی در آموزه‌های قرآنی و تعیین جایگاه آن‌ها در اسناد تحولی آموزشوپرورش ایران. پژوهشنامۀ فرهنگ و رسانه (نامۀ فرهنگ و ارتباطات)، 3(2)، 45-76.
ابنمنظور، محمد بن مکرّم (1416ق). لسان العرب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بهرامی، محمد (1395). تحلیل فرایند فداکاری حداکثری در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس. (پایاننامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران.
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1383). غرر الحکم و درر الکلم (جلد 1). قم: دارالحدیث.
تهرانی، مجتبی (1389). اخلاق الهی (جلد 26). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
تهرانی، مجتبی (1400). سخاوت و ایثار. تهران: مؤسسۀ فرهنگی- پژوهشی مصابیح الهدی.
جوادی آملی، عبدالله (1387). تفسیر انسان به انسان. قم: نشر اسراء.
چلبی، مسعود (1375). جامعهشناسی نظم: تحلیل و تشریح نظم نظری اجتماعی. تهران: نشر نی.
حبیبزادگان،زهرا (1396). مبانی فلسفی ایثار و دلالتهای تربیتی آن ازمنظر اسلام. (پایاننامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.
حسنی قرهتپه، فاطمه (1400). بررسی معناشناسی واژۀ «ایثار» در نهج البلاغه برمبنای نظریۀ معناشناسی ساختگرا. (پایاننامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
خبازیان قراملکی، جواد؛ و شجاعی، محمدصادق (1397). تحلیل روانشناختی ایثار در منابع اسلامی. اسلام و پژوهشهای روانشناختی، 14(2)، 7-19.
خرمشاهی، بهاءالدین (1377). دانشنامۀ قرآن و قرآنپژوهی (جلد1). تهران: دوستان ناهید.
خسروی، رقیه (1391). مفهوم و مراتب عدل ازدیدگاه علامه طباطبایی. (پایاننامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
خوانساری، محمدامین (1403). دلایل هنجارین ایثار و ازخودگذشتگی در اخلاق وحیانی. فصلنامۀ اخلاق وحیانی، 2(33)، 77-97.
راغب اصفهانی، حسین بن احمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. دمشق: دار العلم.
رفیعی، علی (1394). معناشناسی واژگان اخلاقی در قرآن کریم (ایثار، اخلاص، استغفار، اِنابه، بِرّ، رحمت، سلام، شکر). (رسالۀ دکتری). دانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی، ایران.
روانستان، علی‌محمد (1386). فرهنگ ایثار و شهادت در نهج البلاغه و تأثیر آن بر مثنوی معنوی. (پایاننامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه شیراز، فارس، ایران.
سلیمانی، عبدالرحیم (1402). چراییِ ایثار اخلاقی در متون مقدس ادیان ابراهیمی. فصلنامۀ علمی- پژوهشی اخلاقپژوهی، 6(1)، 5-30.
طباطبایى، سید محمدحسین (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم (جلد 2). تهران: صدرا.
طباطبایى، سید محمدحسین (1374). تفسیر المیزان (سید محمدباقر موسوی همدانی، مترجم). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایى، سید محمدحسین (1388). بررسیهای اسلامی (سید هادی خسروشاهی، بهکوشش). قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، سید محمدحسین (1389). نهایة الحکمة (علی شیروانی، مترجم و شارح). قم: بوستان کتاب.
عباسی، زینب؛ و جوادی، محسن (1396). همدلی بهمثابۀ دلیلی برای دگرخواهی و نسبت آن با اخلاق ازدیدگاه دنیل بتسون. فصلنامۀ علمی- پژوهشی اخلاقپژوهی، 1(3)، 28-50.
عزیزی، بیتا (1393). شناسایی و تحلیل مفهوم ایثار در آیات و روایات، و بررسی آثار تربیتی آن. (پایاننامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
علیزاده، فرزانه؛ حسینی میرصفی، معصومه السادات؛ و شیرازی، محمدرضا (1400). مروری بر چیستی مفهوم ایثار ازمنظر قرآن و چگونگی آموزش آن با تأکید بر اهداف و محتوای آموزشی. فصلنامۀ پژوهشهای برنامهریزی آموزشی درسی، 11(2)، 147-160.
علیزاده، مهدی (1389). اخلاق اسلامی. قم: دفتر نشر معارف.
عمید، حسن (1389). فرهنگ فارسی عمید. تهران: راه رشد.
فلسفی، محمدتقی (1387). اخلاق ازنظر همزیستی و ارزشهای انسانی. تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
قانع، احمدعلی؛ و عصارهنژاد دزفولی، سینا (1396). دلالتهای نظریۀ «فطرت» در نظام تربیتی اسلام. علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 5(9)، 64-37.
کلینی، محمد بن یعقوب (1362). الکافی. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
مصباح یزدی، محمدتقی (1384). به‌سوی خودسازی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مصباح یزدی، محمدتقی(1394). اخلاق در قرآن. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی (1358). بیست گفتار. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1380). تعلیموتربیت در اسلام. قم: صدرا.
مطهری، مرتضی (1386). مجموعۀ آثار. تهران: صدرا.
نراقی، احمد بن محمدمهدی (1378). معراج السعادة. قم: هجرت.
واعظی، احمد (1381). المیزان و پرسشهای نو: مرزبان وحی و خرد (یادنامۀ علامه سید محمدحسین طباطبایی). قم: بوستان کتاب.
وجدانی، فاطمه (1391). تحلیل مبانی فلسفی تربیت اخلاقی ازمنظر علامه طباطبایی (ره) و ارائۀ الگویی نظری جهت کاهش شکاف میان معرفت و عمل اخلاقی. (رساله دکتری). دانشگاه تریت مدرس، تهران، ایران.
وجدانی، فاطمه؛ ایمانی، محسن؛ اکبریان، رضا؛ و صادقزادۀ قمصری، علیرضا (1391). پایههای فطری اخلاق در نظریۀ علامه طباطبایی (ره) و اصول تربیتی مبتنیبر آن. فصلنامۀ پژوهش درزمینۀ تعلیموتربیت اسلامی، 20(15)، 9-27.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 448 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 8 |
||