اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 546 |
| تعداد مقالات | 4,732 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,527,681 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,091,095 |
ویژگی های مربّی و متربی در برنامۀ درسی مبتنی بر رهیافت حیات طیبه | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| مقاله 4، دوره 13، شماره 29، تیر 1404، صفحه 99-126 اصل مقاله (481.79 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/esi.2025.246511.1796 | ||
| نویسندگان | ||
| رحمت الله مرزوقی* 1؛ فرزانه دیمه کار2 | ||
| 1استاد گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران (نویسندۀ مسئول). | ||
| 2دکتری مطالعات برنامۀ درسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران | ||
| چکیده | ||
| براساس سند تحول بنیادین آموزش وپرورش، نقش مربّی بهعنوان هدایتکننده و اسوهای امین و بصیر در فرایند تعلیموتربیت، و مؤثرترین عامل در تحقق یافتن مأموریتهای نظام تعلیموتربیت رسمی کشور اهمیت فراوان دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های مربّی و متربی در رویکرد تعلیم وتربیت مبتنی بر حیات طیبه بوده و مطالعه با بهره گیری از رویکرد پژوهش کیفی و روش تحلیل محتوای کیفی ازنوع استقرایی انجام شده است. در این پژوهش، متون اسلامی (قرآن، نهج البلاغه و صحیفۀ سجادیه) و همچنین اسناد بالادستی موردتوجه بوده و نمونه با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شده است. برای اعتباریابی داده های کیفی از معیار قابل قبول و معتبربودن استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان می دهد مربّی در برنامۀ درسی مبتنی بر رویکرد حیات طیبه، نقش تسهیل گر، هدایت گر و روشنگر را در فرایند تعلیم وتربیت ایفا می کند و عامل و الگوی اخلاقی، معنوی، فکری، علمی و رفتاری به شمار می آید. وی ارتباطاتی استعلایی و تعالی بخش با متربیان دارد و از ویژگی محبوبیت و مقبولیت برخوردار است. مربّی کارگزار و اندیشه ورز برای ارتقای صفات حرفهای خود می کوشد. از سوی دیگر، متربی، یادگیرندۀ فعال و اخلاقمدارِ دارای نیروی اختیار و مسئولیت پذیر در فرایند تربیت قلمداد می شود. نتایج پژوهش بر ایجاد یک دیدگاه جامع و مبتنی بر حیات طیبه درخصوص ویژگی های مربّی و متربی با توجه به نقش الگوییِ پیامبران و امامان در شکلدهی شخصیت و رفتار انسانها تأکید می کند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| مربّی؛ متربی؛ برنامۀ درسی؛ حیات طیبه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Characteristics of the Educator and the Learner in a Curriculum Based on the Hayat Tayyibah Approach | ||
| نویسندگان [English] | ||
| rahmat marzoghi1؛ farzane deimehkar haghighi2 | ||
| 1Professor, Department of Educational Management and Planning, Shiraz University, Shiraz, Iran (Corresponding author). | ||
| 2PhD in Curriculum Studies, Shiraz University, Shiraz, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| According to the Fundamental Transformation Document, the role of the educator as a guide, a trustworthy and insightful exemplar in the process of education and upbringing, and the most influential element in realizing the missions of the country’s formal education system, holds significant importance. The purpose of the present study was to investigate the characteristics of the educator and the learner within the framework of an education and upbringing approach based on Hayat Tayyibah (Pure Life). The study was conducted using a qualitative research approach, employing an inductive qualitative content analysis method. In this research, Islamic texts (the Quran, Nahj al-Balaghah, and Sahifa Sajjadieh) as well as upstream policy documents were considered, with the sample selected through purposive sampling. To ensure the validity of the qualitative data, the criteria of acceptability and credibility were utilized. The findings of the study revealed that, in the curriculum based on the Hayat Tayyibah approach, the educator serves as a facilitator, guide, and illuminator of the education and upbringing process, recognized as a moral, spiritual, intellectual, scientific, and behavioral model and agent. The educator fosters transcendent and uplifting relationships with learners and is characterized by popularity and acceptability. As a reflective and thoughtful practitioner, the educator strives to enhance their professional qualities. On the other hand, the learner, as an active and ethically oriented individual, is identified as possessing agency and responsibility within the upbringing process. The research results emphasize the development of a comprehensive perspective rooted in Hayat Tayyibah regarding the characteristics of the educator and the learner, highlighting the exemplary role of prophets and imams in shaping human personality and behavior. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Teacher, Student, Curriculum, Hayat Tayyibah | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم (مهدی الهی قمشهای، مترجم). قم: فاطمة الزهرا.
نهج البلاغه (1391). (محمد دشتی، مترجم). قم: آل علی (ع).
صحیفۀ سجادیه (1395). (حسین انصاریان، مترجم). مشهد: آستان قدس.
احمدآبادی، آرزو؛ آراسته، حمیدرضا؛ نوهابراهیم، عبدالرحیم؛ و عباسیان، حسین (1400). سنجش وضعیت موجود نقشهای پرورشی معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران. توسعۀ حرفهای معلم، 6(22)، 77-92.
احمدی سعدی، عباس (1384). درآمدی بر نظریۀ فطرت. پژوهشنامۀ فلسفۀ دین (نامۀ حکمت)، 3(1)، 173-193.
اسکندری، حسین (1393). بررسی اقتدار و مرجعیت مربّیان پرورشی بهعنوان متولیان تربیت دینی. پنجمین همایش ملی انجمن فلسفۀ تعلیموتربیت ایران (فلسفۀ تربیت دینی و تربیت اخلاقی)، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
امامجمعه، سید محمدرضا؛ و مهرمحمدی، محمود (1385). نقد و بررسی رویکردهای تدریس فکورانه بهمنظور ارائۀ برنامۀ درسی تربیت معلم فکور. مطالعات برنامۀ درسی، 1(3)، 30-66.
باقری، خسرو (1392). الگوی مطلوب آموزشوپرورش در جمهوری اسلامی. تهران: مدرسه.
باقری کراچی، امین؛ زارع شیبانی، کوروش؛ و ضیایینژاد، پگاه (1402). چالشهای آموزش اخلاق اسلامی به دانشآموزان در دورۀ ابتدایی. علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 11(23)، 67-93.
بصیری، بتول؛ نصر، احمدرضا؛ میرشاهجعفری، سید ابراهیم؛ و مهرمحمدی، محمود (1393). واکاوی و تبیین نیازهای فرهنگی, تربیتی و اجتماعی اعضای هیئتعلمی دانشگاه فرهنگیان درراستای تحقق اهداف سند تحول بنیادین آموزشوپرورش درحوزۀ فرهنگ. دین و ارتباطات، 21(2)، 104-71.
بلیک مور، ساراجین؛ و فریث، یوتا (1394). مغر یادگیرنده: درسهایی برای آموزشوپرورش (سید کمال خرازی، مترجم). تهران: سمت.
جاویدان، لیدا؛ علیاسماعیلی، عبدالله؛ و شجاعی، علیاصغر (1397). تدوین الگوی ویژگیها و شایستگیهای معلمی براساس اسناد بالادستی آموزشوپرورش. پژوهش در نظامهای آموزشی، 12(ویژهنامه)، 1123-1136.
جوادی آملی، عبدالله (1378). فطرت در قرآن: تفسیر موضوعی قرآن کریم (جلد 12). قم: نشر اسراء.
حلاجی، محسن (1401). واکاوی دلالتهای اسناد بالادستی دانشگاه فرهنگیان بر ویژگیهای معلم. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 11(2)، 221-246.
دبیرخانۀ شورای عالی آموزشوپرورش (1390الف). سند برنامۀ درسی ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران.
دبیرخانۀ شورای عالی آموزشوپرورش (1390ب). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیموتربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. تهران.
دیمهکار حقیقی، فرزانه (1401). توسعۀ چارچوب برنامۀ درسی مبتنیبر حیات طیبه در نظام تعلیموتربیت عمومی. (رسالۀ دکتری). دانشگاه شیراز، فارس، ایران.
راسول، ویلیام جی.؛ و گریبر، جیم ام. (1396). مبانی آموزش مبتنیبر شایستگی (مرتضی طاهری، مترجم). تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
رزی، جمال؛ و امامجمعه، سید محمدرضا (1393). معلم اثربخش، پدیدهای مغفول در بهبود کیفیت یاددهی- یادگیری دورۀ ابتدایی. نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روانشناسی، مرودشت، شرکت اندیشهسازان مبتکر جوان.
رزی، جمال؛ امامجمعه، سید محمدرضا؛ و احمدی، غلامعلی (1396). استخراج ابعاد معلمان اثربخش بهمنظور ارائۀ چهارچوب مفهومی آموزش و تربیتمعلم اثربخش و اعتباربخشی آن. مطالعات سیاستگذاری تربیت معلم (پژوهش در تربیت معلم)، 1(1)، 13-46.
رستمی، الهه (1397). کارآمدی گروهی معلم، خودکارآیی معلم و رضایت شغلی او دربین معلمان زبان ایرانی: نقش واسطهای تعهد حرفهای معلم. (پایاننامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه کردستان، کردستان، ایران.
ستاری، علی (1397). اصول تربیت براساس مبانی انسانشناختی و ارزششناختی حکمت متعالیه. فصلنامۀ تربیت اسلامی، 13(27)، 141-166.
شریعتمداری، علی (1388). اصول و فلسفۀ تعلیموتربیت. تهران: امیرکبیر.
صحراکار، سهیلا؛ عباباف، زهره؛ و حسینی، سید محمدحسین (1396). مدل پذیرش نگرانیمحور برای بررسی نگرانی معلمان و کارکنان آموزشی دربرابر تغییرات آموزشی. مجموعۀ مقالات همایش روانشناسی دانشگاه شیراز.
صفایی مقدّم، مسعود؛ رحمانی، بهاءالدین؛ پاکسرشت، محمدجعفر؛ و مرعشی، سید منصور (1395). مبانی و اصول اخلاق اسلامی: ارتباط معلم با دانشآموزان. پژوهشنامۀ مبانی تعلیموتربیت، 6(1)، 23-45.
ضیاییمهر، علی؛ و حلاجی، محسن (1395). توصیف و تحلیل نظرات معلمان زن دورۀ دوم متوسطۀ آموزشوپرورش شهر تهران از نقشهای تربیتی خود و میزان همپوشانی آن با انتظارات برنامۀ درسی ملی. فصلنامۀ علمی- پژوهشی تعلیموتربیت، ۳۲(۳)، ۳۳-۵۵.
طباطبایی، سید محمدحسین (1388). بررسیهای اسلامی (جلد 2) (چاپ 2). قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
طهماسبزادۀ شیخلار، داود؛ و علمالهدی، جمیله (1398). ظرفیتهای برنامۀ درسی در مواجهه با تعلیم آموزههای دینی با الهام از رویکرد زیباییشناسی. علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 7(12)، 5-24.
غفورینژاد، محمد (1389). آیۀ فطرت و نظریۀ توحید و دین فطری: رهیافت تاریخی. نقد و نظر، 14(55)، 63-85.
فخیمپور، مریم سادات؛ شفیعی سروستانی، مریم؛ محمدی، مهدی؛ شمشیری، بابک؛ و جهانی، جعفر (1402). محتوای برنامۀ درسی آموزش شایستگیهای دوستداشتنیترین خویشتنِ معلمان: مطالعۀ فراترکیب. مطالعات برنامۀ درسی، 18(70)، 177-210.
فرمهینی فراهانی، محسن؛ حسینایی، فاطمه؛ عطایی، فاطمه؛ و مهدوی، مرضیه (1393). بازنمایی: بررسی نقش معلم در تربیت دینی دانشآموزان براساس آموزههای اسلامی. پنجمین همایش ملی انجمن فلسفۀ تعلیموتربیت ایران (فلسفۀ تربیت دینی و تربیت اخلاقی)، دانشگاه باهنر کرمان.
فروغی ابری، احمدعلی؛ سلیمی، قربانعلی؛ و گودرزی، اکرم (1386). مبانی نظری و اصول مدیریت با نگرش نوین. اصفهان: دانشگاه آزاد اسلامی.
گلصنملو، محمد؛ نعیمی، ابراهیم؛ خورسندی طاسکوه، علی؛ و شریعتی، سید صدرالدین (1400). طراحی الگوی معلم خوب با تکیه بر سند تحول بنیادین آموزشوپرورش. مطالعات راهبردی بسیج، 24(90)، 179-222.
گوتک، جرالد ال. (1401). مکاتب فلسفی و آرای تربیتی (محمدجعفر پاکسرشت، مترجم). تهران: سمت.
مرزوقی، رحمتالله (1400). پارادایمهای علم و نظر در برنامۀ درسی: تحلیلی بر فلسفه و نظریهپردازی در رشتۀ مطالعات برنامۀ درسی. تهران: آوای نور.
مرزوقی، رحمتالله (1403). مبانی نظری تعلیموتربیت اسلامی. شیراز: علوم انسانی اسلامی.
مطهری، مرتضی (1373). فطرت. تهران: نشر صدرا.
معین، محمد (1399). فرهنگ معین (چاپ 3). تهران: زرین.
مهدوی هزاره، منصوره؛ ملکی، حسن؛ مهرمحمدی، محمود؛ و عباسپور، عباس (1395). حیات طیبه، چشماندازی برای تربیت کودکان: ارائۀ چارچوب مفهومی برای تبیین ویژگیهای معلم دورۀ ابتدایی. پژوهش در مسائل تعلیموتربیت اسلامی، 24(30)، 139-167.
مهرمحمدی، محمود (1401). بازاندیشی فرایند یاددهی- یادگیری (چاپ 5). تهران: مدرسه.
یوسفزاده، محمدرضا؛ محبی، علی؛ و شاهمرادی، مرتضی (1395). تدریس کیفی در آموزش عالی. تهران: دانشگاه علوم انتظامی.
Altan, S.; Lane, J. F.; and Dottin, E. (2019). Using Habits of Mind, Intelligent Behaviors, and Educational Theories to Create a Conceptual Framework for Developing Effective Teaching Dispositions. Journal of Teacher Education, 70(2), 169-183.
Elo, S.; and Kyngäs, H. (2008). The Qualitative Content Analysis Process. Journal of Advanced Nursing, 62(1), 107-115.
Humphrey, S. (2016). Academic Literacies in the Middle Years: A Framework for Enhancing Teacher Knowledge and Student Achievement. Routledge.
Kim, S.; Raza, M.; and Seidman, E. (2019). Improving 21st-Century Teaching Skills: The Key to Effective 21st-Century Learners. Research in Comparative and International Education, 14(1), 99-117.
Lancaster, I. (2018). 8 Characteristic of a Great Teacher. Retrieved from: https://www.teachthought.com/pedagogy/8-characteristics-of-a-great-teacher/.
Lungu, M. (2016). The Characteristics of the Model Teacher in the Present Society. Educația Plus, 15(1), 157-169.
McKnight, K. (2015). What Makes an Effective Teacher?. George Mason University. Retrieved from: https://www.pearson.com.
Roehrig, G. H.; Kruse, R. A.; and Kern, A. (2007). Teacher and School Characteristics and Their Influence on Curriculum Implementation. Journal of Research in Science Teaching, 44(7), 883-907.
Saleemi, A. R. (2018). Qualities of a Good Teacher. University of Engineering and Technology, Lahore.
Sheppard, M.; and Levy, S. A. (2019). Emotions and Teacher Decision-Making: An Analysis of Social Studies Teachers’ Perspectives. Teaching and Teacher Education, 77, 193-203.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 460 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 62 |
||