اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 546 |
| تعداد مقالات | 4,732 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,528,008 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,091,177 |
ادراکات پایدار در اندیشة ابنسینا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| مقاله 7، دوره 29، شماره 73، خرداد 1404، صفحه 151-169 اصل مقاله (1.25 M) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2025.247488.1711 | ||
| نویسنده | ||
| فتانه تواناپناه* | ||
| دکترای فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در آراء ابنسینا در ضمن بحث از ملکات به معارف و مدرَکات ازمنظر پایدارگی و رسوخ توجهشدهاست. سوی دیگر این بحثْ جستوجو در نقش تکرار و عادت در شکلگیری ملکات و تأثیر آن بر معلومات و معارف است. این تحقیق به پرسشهایی نظیر «چگونه تکرار و عادت میتواند به شکلگیری ادراکات پایدار منجر شود؟» پاسخمیدهد. ابنسینا در فلسفة خود دو تقسیم برای ورود به قلمرو ادراکات پایدار مطرحمیکند. ایشان ابتدا به تقسیم کیفیتها، هیئت، و حالتهای نفسانی به طبیعی و اکتسابی میپردازد. در قسم کیفیات اکتسابی دربارة نقش تکرار و عادت در تشکیل معارف راسخ سخنمیگوید. وی در تقسیم دیگری کیفیات و حالات نفسانی را بسته به جایگاه و محل بروز آنها تقسیممیکند: بهبیانِ وی کیفیات موجود در نفس ناطقه یا بهگونهایاند که زوال و انحلال آنها سخت و گاهی ممتنع است، یا اینکه به آسانی در معرض تغییر و دگرگونی قرار دارند. او این دو قسم را بهترتیب «ملکه» و «حال» نامیدهاست. ابنسینا در کتاب شفاء، بخش منطق مقولات نیز بیانمیکند که علوم و فضایل بهنوعی از ملکاتاند. نشاندهندة تأکید بر ملکهسازی و توجه به ادراکات پایدار در تفکر اوست. این مطالعه با روشی توصیفیـتحلیلی «طبیعیسازی علوم و معارف» را از دیدگاه ابنسینا در ارتباط با ملکهسازی تبیینمیکند؛ چراکه ملکات بهمثابة طبیعت دوم مطرحاند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| ادراکات پایدار؛ ملکات؛ ابنسینا؛ عادت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Stable Cognitions in the Thought of Avicenna | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Fataneh TavanaPanah | ||
| PhD in Islamic Philosophy and Theology, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In Avicenna’s philosophy, knowledge and cognitions are considered from the perspective of stability and persistence, discussed within the framework of malakāt (dispositions). Another aspect of this issue concerns the role of repetition and habit in the formation of such dispositions and their impact on knowledge and awareness. This study seeks to answer questions such as: How can repetition and habit lead to the establishment of stable cognitions? Avicenna introduces two main classifications in approaching the realm of stable cognitions. First, he distinguishes qualities, forms, and psychic states as either natural or acquired. Within the acquired category, he emphasizes the function of repetition and habit in shaping firm and enduring cognitions. In a second classification, Avicenna divides psychic qualities according to their locus and degree of persistence: those in the rational soul may either be so deeply rooted that their dissolution is difficult, or even impossible, or they may be easily subject to change and transformation. He terms the first type malaka (disposition), and the second ḥāl (transient state). In al-Shifāʾ (The Book of Healing), particularly in the logical section on Categories, Avicenna states that sciences and virtues are themselves a kind of disposition, which highlights his emphasis on the cultivation of dispositions and the formation of stable cognitions. This study, employing a descriptive–analytical method, explains Avicenna’s view of the “naturalization of knowledge and sciences” in connection with the process of disposition-formation, since dispositions are regarded as a “second nature.” | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| stable cognitions, disposition (malaka), Avicenna, habit | ||
| مراجع | ||
|
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1383). الاشارات والتنبیهات (جلد 1) (خواجه نصیرالدین طوسی و قطبالدین رازی، به شرح). قم: نشر البلاغة.
ابنسینا، حسین بن عبدالله ((1978، الانصاف. کویت: وکالة المطبوعات (چاپ دوم).
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1326ه.ق). تسع رسائل فی الحکمة و الطبیعیات. قاهره: دار العرب (چاپ دوم).
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1383ه.ش الف). دانشنامة علائى (الهیات) (محمد معین، بهمقدمه و حواشى و تصحیح). همدان: دانشگاه بوعلى سینا (چاپ دوم).
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404ه.ق. الف). الشفاء (الالهیات) (سعید زاید، بهتصحیح). قم: مکتبة آیة الله المرعشی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404ه.ق. ب). الشفاء (المنطق) (سعید زاید، بهتحقیق) قم: مکتبة آیة الله المرعشی.
اسدی، محمدرضا، و بدرخانی، غلامرضا (1397). حکمت عملی در فلسفة سینوی؛ جایگاه، مبادی و علل کمرنگی آن، حکمت سینوی (مشکوة النور)، 22(60)، 45-2۷.
Doi: 10.30497/ap.2019.71806
پارسایی، جواد، و غفاری، حسین (1398). کیفیت پیدایش خُلق براساس دیدگاه ابنسینا، ملاصدرا و فیزیکالیسم. ذهن، 20(78)، 194-175.
تواناپناه، فتانه؛ کوچنانی قاسمعلی (1403). چالش طبع و ملکه در سهگانة خلق، نطق و صنعت در اندیشة فارابی و ابنسینا. اخلاق وحیانی، ۱۴(30)، 112-83.
خسروی، مریم، و پورسینا، زهرا (میترا) (1399). بازشناسی انفعالات نفسانی در نظام اخلاقی غزالی با نظر به دیدگاه ارسطو و تأثیر انفعال محبت به خدا بر سعادت انسانی. انسانپژوهی دینی، 17(43)، 24-5. SID https://sid.ir/paper/387423/fa
سهروردی، یحیی بن حبش (1375ه.ش). مجموعه مصنفات شیخ اشراق (هانرى کربن، سید حسین نصر و نجفقلى حبیبى، بهتصحیح و مقدمه). تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگى، (چاپ دوم).
شجاعی، امیراحمد، و ابوالحسنی نیارکی، فرشته (1390). تحلیل اخلاق: «تقوی، ملکات، رفتار». مجلة ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، 4(4)، 67-74. SID. https://sid.ir/paper/462371/fa
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1413). تحصیل السعاده و تعلیقات (چاپشده در کتاب آل یاسین، جعفر، الاعمال الفلسفیة). بیروت: دار المناهل.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1408ه.ق. الف). المنطقیات للفارابی (جلد ۱) (محمدتقى دانشپژوه، بهتحقیق و مقدمه). قم: مکتبة آیة اللّٰه المرعشی.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1405ه.ق. پ). فصول منتزعة (فوزى نجار، بهتحقیق و تصحیح و تعلیق). تهران: المکتبة الزهراء (چاپ دوم).
گلستانی، سید هاشم؛ یوسفی، علیرضا؛ و رضاییان، فیروز (1387). غزالی و اخلاق فضیلت دینی. پژوهش در برنامهریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتیـ برنامهریزی درسی)، 22(20)، 1-20. SID https://sid.ir/paper/127462/fa
واعظی، سیدحسین (1394). اخلاق و ملکات نفس از دیدگاه ملاصدرا و ابنعربی. کنفرانس جامعهشناسی و اخلاق (دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بینالمللی).
محمدی خشوئی، زهرا؛ نوروزی، رضاعلی؛ و رحیمیپور، فروغ السادات (1403). روشهای تربیت عقلانی از نگاه ابنسینا. دوفصلنامة علمی حکمت سینوی، 28(71)، 206-227.
میرزاکریمی، زهرا، و سلیمانی درهباغی فاطمه (1403). رابطة عشق و کمال نفس و نمود رفتاری انسان عاشق در آراء ابنسینا و ملاصدرا. حکمت سینوی (مشکوة النور)، doi: 10.30497/ap.2024.246528.1689 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 300 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 114 |
||