اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 538 |
| تعداد مقالات | 4,679 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,127,306 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,758,760 |
کاربست اصول عملیه در رفع ابهام ناشی از ورود یک قید پس از چند حکم در گزاره‌های قانونی؛ مرور و نقد دیدگاه اصولیون | ||
| پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 اردیبهشت 1404 اصل مقاله (731.92 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله مروری | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/law.2025.247857.3722 | ||
| نویسندگان | ||
| حسین عابدینی* 1؛ امیرحسین حبیب‌اللهی‌یان2 | ||
| 1استادیار، گروه حقوق، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| گاه قانون‌گذار به‌اقتضای فصاحت کلام یا بنا به ضرورت، در عبارات قانونی چند حکم یا چند جمله عام بیان نموده و به‌دنبال آن، قید یا مخصّصی آورده است. در مواردی که آن قید، صلاحیت بازگشت به جمله آخر و تمامی احکام را دارد و عبارت با قرینه‌ای همراه نیست، ماده قانونی با این ابهام مواجه است که مراد قانون‌گذار، بازگشت قید به واپسین حکم است یا در صدد مقید ساختن تمامی احکام است؟ اصولی‌ها این موضوع را در مبحث الفاظ (عام و خاص)، و ذیل بحث «تعقّب الاستثناء للجمل المتعدده» مطرح نموده‌اند. در بادی امر به‌نظر می‌رسد با توجه به آن که ابهام مذکور مربوط به الفاظ است، برای یافتن راه حل باید به اصول لفظیه مراجعه نمود، لکن در جستار حاضر که با روش توصیفی تحلیلی سامان گرفته، ضمن بیان و نقد دیدگاه اصولیون، این نتیجه حاصل شده است که در ما نحن فیه، نظر به فقدان قاعده لفظی و این حقیقت مسلم که گاهی منشأ ایجاد تردید در احکام، ابهام در الفاظ است، لازم است که برای رهایی از این ابهام صرفاً از باب عدم لغویت استثناء، آن را به جمله آخر بازگرداند و در خصوص سایر گزاره‌ها، با توجه به آن که امر مشکوک می‌گردد، مطابق رویه اصولیون در امور مشکوک، به اصول عملیه رجوع نمود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اصول عملیه؛ تخصیص؛ تعقّب استثناء؛ عام و خاص | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Application of Uṣūl ʿAmaliyyah (Procedural Principles) in Resolving Ambiguity Arising from the Placement of a Restriction Following Multiple Rulings in Legal Propositions: A Review and Critique of the Views of Uṣūl al-Fiqh Scholars | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hossein Abedini1؛ Amir Hosein Habibollahian2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, Meybod University, Meybod, Iran. | ||
| 2PhD Student in Private Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, Meybod University, Meybod, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Context & Objective: In legislative discourse, it is common for multiple rulings or general statements to be followed by a qualifier or exception, either for rhetorical elegance or necessity. When such a restriction is introduced after several rulings, ambiguity may arise: does the restriction apply solely to the final ruling, or to all the preceding ones? In the absence of any contextual indicator (qarīnah) to resolve this ambiguity, legal interpretation becomes problematic. This article explores how scholars of Uṣūl al-Fiqh (principles of Islamic jurisprudence) have addressed this issue, particularly within the framework of linguistic rules such as ʿām (general) and khāṣṣ (specific). The research aims to clarify whether such ambiguities should be resolved through verbal principles (uṣūl lafẓiyyah) or through procedural principles (uṣūl ʿamaliyyah), thus contributing to broader jurisprudential methodology. Method & Approach: This study adopts a doctrinal and critical approach, analyzing classical and contemporary views within the Shi‘i uṣūl tradition. It systematically reviews the arguments and methodologies employed by legal theorists when confronting linguistic ambiguity in legal texts, particularly where multiple rulings are followed by a single restriction. The study distinguishes between different interpretive strategies and evaluates their consistency and adequacy in addressing cases lacking explicit contextual clues. Findings: Although the issue may initially appear to fall under linguistic interpretation, the analysis reveals that verbal principles alone do not provide a conclusive resolution. The common assumption that the restriction applies only to the final clause—on the basis of avoiding redundancy—is insufficient in many cases. Instead, the study finds that ambiguity in such legal formulations often reflects deeper uncertainty not resolved by verbal rules. Consequently, the recourse to procedural principles becomes not only relevant but necessary in the absence of a definitive linguistic guideline. Conclusion: The article concludes that resolving ambiguity arising from post-positional restrictions in legal propositions should not be confined to verbal principles. Given the indeterminate nature of such cases and in line with established Shi‘i jurisprudential practice, procedural principles (uṣūl ʿamaliyyah) offer a more reliable and coherent method for resolving uncertainty. This approach ensures consistency in legal interpretation and aligns with the broader objectives of Islamic legal methodology in dealing with ambiguous or doubtful matters. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Uṣūl ʿAmaliyyah, Specification, Successive Exception, General and Specific | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 139 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 25 |
||