اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 530 |
| تعداد مقالات | 4,607 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,854,423 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,566,134 |
انحصارزدایی از عقد یا ایقاع بودن ضمان در فقه امامیه | ||
| پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مرداد 1404 اصل مقاله (767.08 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/law.2025.248000.3737 | ||
| نویسندگان | ||
| سیدعلی‌جبار گلباغی ماسوله* 1؛ مجتبی احمدی لچه‌گورابی2 | ||
| 1استادیار، گروه فقه و حقوق، دانشکده علوم انسانی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران. | ||
| 2دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، گروه علوم انسانی، واحد بهشهر، دانشگاه پیام نور، بهشهر، ایران. | ||
| چکیده | ||
| با نگاه سنتی در فقه امامیه، عمل حقوقی فقط در یکی از دو قالب عقد و ایقاع انشاء می‌شود و هر یک از این دو قالب، واجد آثار خاص خود است. گاه، قالب‌شناسی برخی از اعمال حقوقی، یعنی اینکه آن عمل، در کدامیک از دو قالب عقد یا ایقاع می‌تواند و یا باید انشاء گردد، محمل اختلاف آراء فقیهان شیعه بوده است. ضمان، از جمله این اعمال است که دانشیان فقه امامیه در خصوص قالب انشاء آن هم‌داستان نبوده‌اند. اینکه ضمان عقد است یا ایقاع، مشهور فقیهان امامیه آن را منحصراً عقد می‌دانند و برابر مشهور، برخی دیگر آن را ایقاع می‌شمارند و پیروان هر یک از این دو دیدگاه، برای اثبات سخن خویش دلایلی اقامه کرده‌اند. تبیین مبانی هر یک از دو دیدگاه مذکور و اینکه چه نقدی بر هر یک وارد است، موضوعی است که نوشتار حاضر به توصیف و تحلیل آن در گستره فقه امامیه اهتمام دارد. ارزیابی مبانی هر یک از دو دیدگاه پیش‌گفته، عدم کفایت مبانی مشهور را برای انحصار ضمان در قالب عقد نمایان می‌سازد، و این فرضیه نگارندگان را به اثبات می‌رساند که انشاء ضمان، همواره به یکی از دو قالب عقد یا ایقاع منحصر نیست، و می‌تواند حسب رفتار متعاملان، در هر یک از دو قالب عقد و ایقاع انشاء گردد؛ ابراز اراده و رضایت طرفین ضمان، آن را عقد می‌سازد و انشاء آن تنها توسط احد از طرفین ضمان، جامه ایقاع بدان می‌پوشاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ضمان؛ عقد؛ ایقاع؛ فقه معاملات | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Challenging the Exclusivity of Guarantee (Ḍamān) as Contract or Unilateral Act (Iqa') in Shia Islamic Jurisprudence | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sayyed Ali Jabbar Golbaghi Masouleh1؛ Mojtaba Ahmadi Lachegorabi2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Law, Faculty of Humanities, Lahijan Branch, Islamic Azad University, Lahijan, Iran. | ||
| 2MA in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Department of Humanities, Behshahr Branch, Payame Noor University, Behshahr, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Context & Objective: In Shia Islamic jurisprudence, legal acts are traditionally classified strictly as either contracts (ʿaqd) or unilateral acts (iqāʿ), each possessing distinct legal implications. However, categorizing certain acts within this binary classification remains contentious among scholars. Guarantee (ḍamān) exemplifies such ambiguity, as Shia jurists are divided regarding whether it must strictly constitute a contract or can also be recognized as a unilateral act. While most jurists advocate for its exclusive contractual nature, a minority supports its validity as a unilateral act. The purpose of this research is to analyze critically and systematically these divergent viewpoints and determine whether ḍamān inherently belongs to a specific legal category or whether its classification depends on contextual factors. Specifically, the research addresses the question: Is the classification of ḍamān necessarily confined to a contractual form, or can it legitimately function as a unilateral act under specific conditions? Method & Approach: Employing a doctrinal research methodology, this study conducts a comprehensive analytical review of primary sources and scholarly arguments within Imāmī jurisprudence. The study systematically investigates foundational theoretical justifications supporting both dominant (contractualist) and minority (unilateralist) perspectives. Findings: The research reveals substantial limitations in the prevailing argument that confines guarantee (ḍamān) exclusively to a contractual form. Critical analysis demonstrates that the jurisprudential justifications presented by contractualists do not convincingly preclude the legitimacy of guarantee as a unilateral act. Rather, the findings indicate that both conceptual frameworks—contractual and unilateral—are jurisprudentially plausible and internally consistent within Shia legal theory. The authors' hypothesis is thus affirmed, emphasizing the conditionality and flexibility in classifying ḍamān based on the specific nature of the parties' expressions and intentions. Conclusion: The study concludes that the classification of guarantee (ḍamān) within Shia Islamic jurisprudence should not be rigidly restricted to a single category. Instead, its form is contingent upon the practical and intentional context in which it occurs. When mutual consent and explicit bilateral agreement are evident, ḍamān properly takes the form of a contract. Conversely, when initiated independently by one party without requiring acceptance, it legitimately constitutes a unilateral act. This conclusion not only resolves the theoretical ambiguity surrounding ḍamān but also aligns jurisprudential interpretation with practical legal realities, thereby enriching and diversifying the conceptual understanding of legal acts within Shia jurisprudence. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Guarantee, Contract, Unilateral Act, Jurisprudence of Transactions | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 7 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3 |
||