اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 530 |
| تعداد مقالات | 4,610 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,856,484 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,568,252 |
نگرشی نو بر کاربرد تعلیلات منصوص شرعی در امر قانون‌گذاری | ||
| پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 مرداد 1404 اصل مقاله (1013.09 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/law.2025.248423.3792 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدحسین آسیم* 1؛ مهدی محمدزاده2 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار، گروه حقوق خصوصی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| تا چه حد می‌توان از چرایی‌ها و علت‌هایی که در ادله احکام ذکر شده، جهت پویایی بیش‌تر فقه - و به‌تبع آن، حقوق کنونی - از جهت انطباق با اقتضائات زمان و مکان، و در راستای توجه به اهداف اسلام، و بسنده نکردن به‌اجرای ظواهر دین استفاده نمود؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی بدین مسأله پرداخته است. هدف این پژوهش، جلوگیری از ورود تفاسیر ذوقی انحرافی از ادله شرعی به نظام حقوقی، در عین تلاش برای تقویت مبانی عدم کفایت التزام نظام حقوقی به ظواهر شریعت، بدون توجه به نتایج مورد انتظار دین از حقوق و جامعه است. در نوشتار پیش‌رو، با به‌کارگیری استدلالات عقلی و تدقیق در رفتار عقلا و بررسی گسترده متون فقهی و اصولی و استناد به نصوص دینی، دو نتیجه حاصل آمده است: اوّل آنکه، بنای شارع در چرایی و تعلیلی که ناظر به مفاسد و مصالح حکمی اظهار کرده، بیان علت ناقصه و یا حکمت بوده و نه علت تامّه. اثبات خلاف این نکته، تنها با تصریح شارع و یا با قرائنی نزدیک به تصریح - که عدم استنباط این اراده، به اموری نظیر عبث بودن قرائن بیانجامد - ممکن است، نه با صرف وجود قرائن. دوم، ادله معلّل شرعی، نوعاً می‌توانند بیان‌گر اهداف کلی شارع و فلسفه‌های وجودی نظام اسلامی باشند؛ بنابراین لازم است به‌شکل ثمربخشی، این اهداف به عنوان بخشی از سیاست‌های کلی نظام حقوقی، بدون خدشه به قواعد ساختاری نظام حقوقی و نیز بدون تعارض با نتیجه اول، پیاده‌سازی شوند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| علت حکم؛ حکمت حکم؛ تعلیل منصوص؛ ظاهر دین؛ مقاصد شریعت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A New Perspective on the Application of Explicit Islamic Legal Reasoning in Contemporary Islamic Legislative Systems | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Hosein Auseem1؛ Mahdi Mohammad Zadeh2 | ||
| 1LLM Student in Private Law, Faculty of Islamic Studies and Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran. | ||
| 2Assistants Professor, Department of Private Law, Faculty of Islamic Studies and Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Context & Objective: The dynamic nature of legal systems within Islamic societies demands a deeper engagement with the foundational principles of Islamic jurisprudence, particularly in contexts where temporal and spatial exigencies challenge rigid applications of traditional rulings. This article explores the scope and implications of utilizing explicit Islamic legal reasoning (ta‘līlāt manṣūṣ)—the textual rationales embedded in Islamic legal sources—to revitalize and adapt contemporary Islamic legal systems. The primary aim is to assess whether such textual reasons can serve not only to reinforce the authenticity of legal rulings but also to elevate the substantive objectives (maqāṣid) of Islamic law above the literal enforcement of its external forms. The study’s central research question asks: to what extent can the explicit rationales within Islamic legal texts be employed to promote jurisprudential dynamism and policy orientation, while safeguarding against interpretative deviations that compromise the integrity of the Sharia? Method & Approach: The research adopts a doctrinal methodology, grounded in analytical jurisprudence and the interpretive traditions of Islamic law. Through reasoned argumentation and interpretive scrutiny, the study engages in a critical textual analysis of jurisprudential sources, incorporating scriptural evidence alongside rational inquiry and behavioral precedents drawn from the conduct of the wise (ʿuqalāʾ). The methodological approach aims to clarify the epistemic status of textual rationales in Islamic legal discourse and evaluate their normative role in shaping legislative principles and policy frameworks. Findings: The analysis reveals two significant conclusions. First, the textual rationales related to harms and benefits (mafsada and maṣlaḥa) cited by the Islamic Lawgiver typically reflect partial wisdom (ḥikma) rather than constituting a complete and binding legal cause (ʿilla tāmma) for the associated rulings. These rationales only attain decisive legal authority when accompanied by clear and unequivocal textual or contextual indicators that necessitate such interpretation—mere suggestive evidence is insufficient. Second, the structured use of explicit legal reasoning allows for the extrapolation of the overarching aims and philosophical foundations of the Islamic legal system. Consequently, such reasoning serves as a conduit for aligning legal policies with the higher objectives of Islamic law, provided this alignment respects the doctrinal boundaries of Sharia and does not conflict with the principle of incomplete causality described in the first finding. Conclusion: This study advocates for a jurisprudential framework in which the explicit reasons embedded in Islamic legal texts are judiciously utilized to guide legal policy and institutional reform, ensuring both fidelity to the scriptural tradition and responsiveness to societal evolution. By distinguishing between partial wisdom and complete legal causality, the research safeguards against arbitrary interpretations while promoting the integration of the Lawgiver’s objectives into contemporary legal frameworks. Ultimately, the article underscores the necessity of a principled and intellectually rigorous engagement with Islamic legal reasoning to enhance the relevance, coherence, and legitimacy of modern Islamic legal systems. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Legal Cause, Wisdom of Rulings, Explicit Legal Reasoning, Outward Form of Religion, Maqāṣid al-Sharīʿa | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 12 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1 |
||