اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 531 |
| تعداد مقالات | 4,620 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,903,338 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,590,264 |
بازخوانی مفهوم اتفاق در حکمت مشاء بر مبنای آرای فیاض لاهیجی | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 شهریور 1404 | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2025.248275.1740 | ||
| نویسنده | ||
| سید رضا موذن* | ||
| گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه جهرم | ||
| چکیده | ||
| چکیده: مفهوم «اتفاق» در فلسفه اسلامی، به‌ویژه در دیدگاه فیاض لاهیجی، پیوندی عمیق با مفهوم «علت غایی» و در نتیجه، با معنای زندگی دارد. لاهیجی با تحلیل دقیق این مفهوم و فاصله‌گیری از قرائت‌های متأخران مکتب مشاء، جانب ارسطو را در تعریف اتفاق می‌گیرد. وی با ذکر اینکه متأخران مشاء (احتمالاً تا زمان فارابی) از این معنا فاصله گرفته‌اند، رویکرد ارسطویی را برمی‌گزیند و از آن دفاع می‌کند. او تأکید دارد که رخدادهای به‌ظاهر تصادفی، بی‌هدف و بی‌نظم نیستند، بلکه همه پدیده‌ها حتی آنها که به ظاهر اتفاقی هستند در پی تحقق غایتی پنهان‌اند. در این زمینه، لاهیجی مفهوم «سبب بالعرض» را برجسته می‌سازد. این مقاله نگاه دستگاه مشائی به مفهوم اتفاق را با تمرکز بر دیدگاه لاهیجی تحلیل می کند و به نقد مناقشات مربوط به مفهوم‌شناسی واژه «اتفاق» می‌پردازد. لاهیجی در بررسی خود، رویکردی تحلیلی ـ منطقی اتخاذ می‌کند تا ابتدا تعریفی روشن از مفهوم اتفاق به دست دهد و سپس به ابعاد توجیهی آن وارد شود. وی چهار دیدگاه مختلف درباره اتفاق را مطرح می‌کند، اما هیچ‌یک را کافی نمی‌داند و سرانجام با رجوع به دیدگاه ابن‌سینا، مسئله را واکاوی می‌نماید. به تبع ابن‌سینا، او با تمایز میان «سبب بالذات» و «سبب بالعرض»، اتفاق را ذیل سبب بالعرض تبیین می‌کند و با همین تمایز، به حل مسئله می‌پردازد. مقاله با بررسی نمونه‌هایی همچون حفر چاه و یافتن گنج، به تحلیل تمایز میان این دو نوع سبب پرداخته و نقش آنها را در تبیین فلسفی مفهوم اتفاق نشان می‌دهد. بدین‌سان، مقاله حاضر با تحلیل دقیق‌تری از مفهوم «اتفاق»، فهم فلسفی ما را از علت غایی و معنای زندگی گسترش می‌دهد و زمینه‌ای نو برای پژوهش‌های آینده در این حوزه فراهم می‌سازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اتفاق؛ علت غائی؛ سبب بالعرض؛ فیاض لاهیجی؛ صدفه؛ حکمت مشاء | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| "Revisiting the Concept of 'Ittefāq' (Coincidence/Chance) in Peripatetic Philosophy Based on the Views of Fayyāḍ Lāhījī" | ||
| نویسندگان [English] | ||
| seyyed Reza Moazzen | ||
| Department of Philosophy and Islamic Theology, Faculty of Humanities, Jahrom University | ||
| چکیده [English] | ||
| The concept of contingency (ʾittifāq) in Islamic philosophy—especially in the thought of Fayz Lahiji—has a profound connection with the notion of final cause and, consequently, with the meaning of life. Through a precise analysis of this concept and a departure from the interpretations of later Peripatetic philosophers, Lahiji aligns himself with Aristotle’s definition of contingency. He argues that later Peripatetics (possibly up to the time of al-Fārābī) have strayed from the original Aristotelian sense and defends a return to it. Lahiji maintains that seemingly accidental occurrences are neither purposeless nor chaotic; rather, all phenomena—even those that appear random—ultimately aim at a hidden telos. In this context, he highlights the role of the "accidental cause" (sabab bi-al-ʿaraḍ). Focusing on Lahiji’s viewpoint, this article examines and critiques the philosophical debates surrounding the conceptualization of contingency. Adopting an analytical-logical approach, Lahiji first seeks to offer a precise definition of contingency and then explores its justificatory dimensions. He presents four distinct views on contingency, yet finds none of them adequate. Eventually, he turns to Avicenna’s approach to unpack the issue more thoroughly. Following Avicenna, Lahiji explains contingency through the distinction between essential cause (sabab bi-al-dhāt) and accidental cause, and employs this distinction to resolve the conceptual problem. Drawing on illustrative examples—such as digging a well and unexpectedly finding treasure—this article analyzes the distinction between these two types of causality and their significance in explaining contingency from a philosophical standpoint. Through this in-depth analysis of the concept of contingency, the article expands our philosophical understanding of final causality and the meaning of life, offering fertile ground for further research in this field. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Contingency, Final Cause, Fayz Lahiji, Accidental Cause, Ṣudfa (Chance Event), Peripatetic Philosophy | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1 |
||