اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 539 |
| تعداد مقالات | 4,682 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,146,938 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,775,045 |
مشترک لفظی بودن صفات اراده، حیات و قدرت: بررسی انتقادی دیدگاه ابن‌سینا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| مقاله 9، دوره 29، شماره 73، خرداد 1404، صفحه 189-213 اصل مقاله (702.84 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2025.245888.1667 | ||
| نویسندگان | ||
| حمزه نادعلی زاده* 1؛ امیرعباس علی زمانی2 | ||
| 1استادیار گروه معارف دانشگاه سمنان، سمنان، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه فلسفة دین. دانشگاه تهران. تهران. ایران. | ||
| چکیده | ||
| ابن‌سینا در تبیین صفات الهی، به‌خصوص سه صفت اراده و حیات و قدرت، درعین‌حال که صفات الهی را معنادار می‌داند و در روشن ساختن معنای صفات الهی جداً تلاش‌می‌نماید، اما نحوة تحلیل او منجر به این برداشت‌می‌گردد که در صفات مذکور بین خدا و انسان اشتراک لفظی برقرار است. در جست‌وجوی علت چنین روی‌کردی دو احتمال وجود دارد: احتمال نخست به موضع شیخ‌الرئیس در بائن دانستن وجود خدا از مخلوقات مربوط می‌شود که با بررسی مواضع شیخ، این نتیجه به‌دست‌آمد که نمی‌توان چنین احتمالی را علت گرایش ابن‌سینا به مشترک لفظی بودن صفات سه‌گانة خداوند قلمداد‌نمود. احتمال دوم نیز به حوزة معناشناسی مربوط می‌شود که با توجه به روی‌کرد شیخ‌الرئیس در تعریف صفات الهی و بشری، معلوم می‌شود که می‌توان این عامل را علت گرایش شیخ به قول مذکور دانست؛ اگرچه روی‌کرد شیخ و لوازم آن با اشکال جدی همراه است؛ به‌همین‌دلیل با دو ایراد: ۱) خلط مفهوم و مصداق و ۲) مشترک لفظی شدن تمامی صفات، مبنای شیخ‌الرئیس نقد و ارزیابی شده‌است. در پایان این نکته خاطرنشان‌شده‌است که معناداری صفات واجب ازنظرِ ابن‌سینا، با پذیرش تشکیک خاصی قابل‌توجیه خواهدبود وگرنه باید کلام وی را در این باب غیرمنقّح دانست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حیات؛ اراده؛ قدرت؛ اشتراک لفظی؛ تشکیک عامی و خاصی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| On the Equivocality of the Divine Attributes of Will, Life, and Power: A Critical Examination of Ibn Sīnā’s Perspective | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamzeh Nadalizadeh1؛ Amirabbas Alizamani2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Theology, Semnan University, Semnan, Iran | ||
| 2Associate Professor, Department of Philosophy of Religion, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In his explanation of the divine attributes—particularly the three attributes of will, life, and power—Ibn Sīnā regards these attributes as meaningful and makes a serious effort to clarify their sense. Nevertheless, the structure of his analysis leads to the conclusion that, with respect to these attributes, there is only an equivocal relation between God and human beings. In examining the reasons for this approach, two possibilities emerge. The first concerns Ibn Sīnā’s position on the absolute distinction between the existence of God and that of creatures. However, a review of his writings shows that this cannot be considered the main reason for his view on the equivocality of the divine attributes. The second possibility lies in the semantic domain: given his approach to defining both divine and human attributes, it appears that this factor better explains his inclination toward affirming equivocal predication. Yet this approach is not without serious difficulties, notably (1) the conflation of concept and instance, and (2) the reduction of all divine attributes to mere equivocality. The paper concludes that the meaningfulness of the divine attributes, in Ibn Sīnā’s thought, can only be coherently defended through the doctrine of specific gradation (tashkīk khāṣṣ). Otherwise, his treatment of the issue must be considered incomplete and problematic. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| life, will, power, equivocality, general and specific gradation (tashkīk ‘āmm and tashkīk khāṣṣ) | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (۱۳۸۱). الاشارات و التنبیهات (مجتبی زارعی، به‌تحقیق). قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (۱۳۷۱). المباحثات. قم: انتشارات بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (۱۳۷۹). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (محمدتقی دانش‌پژوه، به‌ویرایش). تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (۱۳۸۳). دانشنامهٔ علائی. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (۱۳۹۱). التعلیقات. تهران: مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (۱۳۹۲). النفس من کتاب الشفاء (حسن حسن‌زاده آملی، به‌تحقیق). قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (۱۴۰۴الف). الهیات شفا. قم: مکتبة آیت اللّٰه مرعشی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (۱۴۰۴ب). التعلیقات (عبدالرحمن بدوی، به‌تحقیق). قم: مکتبة الاعلام الاسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (۱۳۶۳). المبدء و المعاد (عبدالله نورانی، به‌اهتمام). تهران: مؤسسة مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، دانشگاه مک‌گیل.
احمدوند، معروف‌علی (۱۳۹۳). نقد و بررسی نظریة اتحاد مفهومی و مصداقی ذات و صفات الهی. پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی، 16(۶۲)، 175-194.
ارسطو (۱۳۶۹). دربارهٔ نفس (De Anima) (محمدحسن لطفی، به‌ترجمه و حاشیه). تهران: انتشارات حکمت.
بهمنیار، ابن مرزبان (۱۳۹۳). التحصیل (مرتضی مطهری، به‌تحقیق). تهران: دانشگاه تهران.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۹). رحیق مختوم (جلد ۱). قم: انتشارات اسرا.
حسن‌زاده، سعید؛ سعیدی‌مهر، محمد؛ و اکبری، رضا (۱۴۰۲). معناشناسی اراده از منظر ابن‌سینا: مشترک لفظی یا مشترک معنوی. فلسفه و کلام اسلامی، دورة ۵۶ (شمارة ۲)، ۲68-۲49.
ذبیحی، محمد (۱۳۸۳). اتحاد مفهومی و مصداقی ذات و صفات واجب تعالی از دیدگاه ابن‌سینا. اندیشهٔ دینی، ۶(۱۳)، 45-29.
ذبیحی، محمد، و ایرجی‌نیا، اعظم (۱۳۹۴). صفات الهی از نگاه ابن‌سینا و توماس آکوئیناس. فلسفهٔ دین، ۶(189041)، 57-29.
سید مرتضی، علی بن حسین (۱۴۱۱ق). الذخیرة فی علم الکلام. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
سهرودی، یحیی بن حبش (۱۳۷۲). حکمة الاشراق (سید جلال‌الدین آشتیانی، به‌تحقیق). تهران: انجمن فلسفة ایران.
علی‌زمانی، امیرعباس (۱۳۸۶). سخن گفتن از خدا. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
غزالی، محمد بن محمد (۱۴۲۰ق). احیاء علوم الدین. بیروت: دار المعرفة.
فخر رازی، محمد بن عمر (۱۴۱۷ق). المحصل فی علم الکلام (حسین اتر، به‌تحقیق). بیروت: دار الکتب العلمیة.
قاسم‌پور، محسن، و ذهبی، سیدعباس (۱۴۰۱). «اتحاد مفهومی صفات الهی» در آموزه‌های اسلامی: بررسی دیدگاه ابن‌سینا، پژوهش‌های ادیانی، ۱۰(۱۹)، 49-30.
قوشچی، علی بن محمد (۱۴۲۱ق). عنقود الزواهر فی الصرف. بیروت: دار الکتب و الوثائق القومیة.
کردفیروزجانی، یارعلی (۱۳۹۷). نظریة ابن‌سینا دربارة توحید صفاتی: وحدت مفهومی یا وحدت معنایی. حکمت اسرا، ۱۰(3۲)، 86-67.
مظفر، محمدرضا (۱۳۶۶). المنطق (جلد ۱). قم: انتشارات اسماعیلیان.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (۱۳۶۰). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة (سید جلال‌الدین آشتیانی، به‌تحقیق). مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (۱۳۶۸). الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعة (جلد ۲ و ۶). قم: مکتبة المصطفوی.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (۱۳۸۶). شرح الإشارات و التنبیهات (جلد ۲). قم: بوستان کتاب.
هدایت‌افزا، محمود، و حسینی، سیدعبدالرحیم، (۱۳۹۴). مبادی نظری ترادف مفهومی صفات حقیقی خداوند از منظر ابن‌سینا و شیخ احسائی، حکمت سینوی، ۱۹(۵۳)، ۷۰-۴۹.
یزدان‌پناه، سید یدالله (۱۳۸۹). حکمت اشراق (جلد ۱) (مهدی علی‌پور، به‌تحقیق). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 63 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 61 |
||