اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 546 |
| تعداد مقالات | 4,725 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,459,079 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,047,285 |
مؤلفه‌های «خرد» و دلالت‌های آنها در اصول تربیت دینی | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| مقاله 2، دوره 13، شماره 30، مهر 1404، صفحه 39-68 اصل مقاله (591.41 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/esi.2025.247941.1917 | ||
| نویسندگان | ||
| سید مهدی روستا* 1؛ سید حمیدرضا علوی2؛ مراد یاری دهنوی3 | ||
| 1دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران | ||
| 2استاد بخش علوم تربیتی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران | ||
| 3دانشیار بخش علوم تربیتی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران | ||
| چکیده | ||
| دین‌داری بسیاری از متربیان به‌دلیل قشری‌گری و سطحی‌نگری در فهم دین با چالش‌های جدی مواجه است. استفاده از مؤلفه‌های خرد در طراحی اصول تربیت دینی می‌تواند منجر به شکل‌گیری شناخت عمیق و ژرف متربیان نسبت به معارف دین شود. لذا هدف پژوهش پیش‌رو استخراج مؤلفه‌های خرد و استنتاج دلالت‌های آنها در اصول تربیت دینی است. برای استخراج مؤلفه‌های خرد از روش توصیفی و تحلیلی و برای استنتاج اصول تربیت دینی از روش استنتاجی فرانکنا استفاده شده است؛ جامعه پژوهش شامل همه نظریات حوزۀ خرد، و نمونه آن دربردارندۀ پراستنادترین نظریات این حوزه است. بعد از استخراج مرتبط‌ترین مؤلفه‌های این نظریات با تربیت دینی، با مبنا قرار دادن این مؤلفه‌ها به‌عنوان گزاره‌های واقع‌نگر در ترکیب با گزاره هنجارین اصول تربیت دینی استنتاج شدند. یافته‌ها شامل اصول جدید تربیت دینی: «افزایش آگاهی و بصیرت دینی»، «کنار گذاشتن تعصبات دینی»، «بهره‌مندی از تجربیات دینی خود»، «تأمل در معارف دینی»، «بررسی انتقادی باورهای دینی خود و اجتماع»، «تلاش برای پاسخ دادن خلاقانه به سؤالات و شبهات دینی»، «شناختِ شناخت‌های دینی خود و تنظیم آنها»، «بهره‌مندی از معارف دینی در حل چالش‌های زندگی»، «تقویت معنویت دینی در راستای تعالیم دینی» و «مدیریت نمودن هیجانات» است. یافته‌ها پژوهش نشان می‌دهد که ژرف‌نگری در معارف دینی مستلزم توجه به سه حیطۀ شناختی، عاطفی و عملی- تجربی است؛ به‌طوری‌که فرد با ایجاد تغییرات مطلوب در هر سه حیطه، به‌خصوص بُعد شناختی، می‌تواند به ژرف‌نگری دینی دست یابد. پیشنهاد می‌شود در طراحی برنامه درسی تربیت دینی از این اصول جدید استفاده شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خرد؛ اصول تربیتی؛ تربیت دینی؛ قشری‌گری؛ سطحی‌نگری؛ ژرف‌نگری دینی؛ روش استنتاجی فرانکنا | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Components of "Wisdom" and Their Implications for the Principles of Religious Education | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mehdi rosta1؛ Seyed HamidReza Alavi2؛ Morad YariDehnavi3 | ||
| 1Ph.D. in Philosophy of Education, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran | ||
| 2Professor, Department of Educational Sciences, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran | ||
| 3Associate Professor, Department of Educational Sciences, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The religious devotion of many learners faces significant challenges due to dogmatism and a superficial approach in understanding religion. Utilizing the components of wisdom in designing the principles of religious education can lead to the formation of a deep and profound cognition among learners regarding religious knowledge. Consequently, the objective of this research is to extract the components of wisdom and to deduce their implications for the principles of religious education. The descriptive-analytical method was used to extract the components of wisdom, and Frankena's deductive method was employed to deduce the principles of religious education. The research population encompassed all theories in the field of wisdom, with the sample consisting of the most highly-cited theories in this domain. After extracting the most relevant components of these theories to religious education, and by basing them as factual propositions combined with the normative proposition, the principles of religious education were deduced. The findings include new principles of religious education: "Enhancing religious awareness and insight," "Abandoning religious prejudices," "Utilizing one's own religious experiences," "Reflecting on religious knowledge," "Critically examining one's own and the community's religious beliefs," "Striving to answer religious questions and doubts creatively," "Understanding and regulating one's own religious cognitions," "Utilizing religious knowledge to resolve life's challenges," "Strengthening religious spirituality in accordance with religious teachings," and "Managing emotions." The research findings indicate that achieving a profound understanding of religious knowledge necessitates attention to three domains: cognitive, affective, and practical-experiential. This means an individual can attain a profound religious understanding by effecting desirable changes in all three domains, particularly the cognitive dimension. It is recommended that these new principles be used in designing the religious education curriculum. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Wisdom, Educational Principles, Religious Education, Dogmatism, Superficial Approach, Profound Religious Understanding, Frankena's Deductive Method | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
اسدی مله خان، عباس (1403). گزارش تحلیل روند تغییرات دین‌داری در ایران تحلیل ثانویه پیمایش‌های ملی در حوزه دین‌داری از سال 1353 تا 1402. تهران: گروه بررسی‌های راهبردی میراث.
اعرافی، علیرضا (1400). مهم‌ترین راهبردهای پاسخ‌گویی به شبهات. فصلنامه پاسخ، 6(23)، 7-14.
اقدامی، یداله؛ حسینی، افضل‌السادات؛ شرفی، محمدرضا؛ و سجادیه، نرگس (1400). تبیین الگوی رویکرد معنوی به تربیت دینی در دوره دوم کودکی (مبتنی بر معرفت‌شناسی از منظر علامه طباطبایی)، فصلنامه تربیت اسلامی، 16(37)، 53-80.
امینی، محمد؛ رحیمی، حمید؛ صمدیان، زهره؛ و غلامی علوی، صدیقه (1392). ارزیابی مهارت‌های فراشناختی دانشجویان در دروس معارف اسلامی، بازاندیشی در کارکردهای نظام آموزش‌عالی. دوفصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 21(21)، 103-120.
ایروانی، شهین (1393). مقدمه‌ای بر تبیین ماهیت نظام آموزش و پرورش ایران از آغاز دوره مدرن‌سازی تا امروز. دوفصلنامه پژوهشنامه مبنای تعلیم و تربیت، 4(1)، 83-110.
باقری، خسرو (1388). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (جلد 2). تهران: مدرسه.
باقری، خسرو؛ تجملیان، حمیده؛ افشانی، علیرضا؛ و وزیری، سعید (1402). ابعاد خردمندی از دیدگاه قرآن کریم و اصول تربیتی منتج از آن. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 31(4)، 45-76.
باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس‌سادات؛ خدایاری فرد، محمد؛ محمدی، آزاد؛ گواهی، عبدالرحیم؛ و اکبری زرادخانه، سعید (1399). وحدت اندراجی عقل و دین و الهام‌بخشی‌های آن برای تربیت‌دینی. دوفصلنامه پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، 10(2)، 90-117.
تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد (1366 ش). تصنیف غررالحکم و دررالکلم. قم: دفتر تبلیغات.
تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد (1410 ق). غررالحکم و دررالکلم. قم: دار الکتاب الاسلامی.
جباری، کامران؛ و سجادی، مهدی (1388). تبیین تربیت دینی ظاهرگرا و نقد آن براساس جریان عقل‌گرا. دوفصلنامه جستارهایی در فلسفه و کلام، 41(2/82)، 9-46.
جوادی آملی، عبدالله (1387). انتظار بشر از دین. قم: مرکز نشر اسراء.
حاجی‌ده‌آبادی، محمد علی (1399). آسیب‌شناسی تربیت دینی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حائری شیرازی، محیی‌الدین (1402). راه رشد (1): الگوی دینی تربیت کودک و نوجوان. قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف.
داودی، محمد؛ و کارآمد، حسین (1402). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ سبزوار: دانشگاه فرهنگیان.
رحمان‌پور، محمد؛ و میرشاه جعفری، ابراهیم (1395). آسیب‌های تربیت دینی و ارائه راهکارهای مناسب از دیدگاه صاحب‌نظران با رویکرد برنامه‌ریزی درسی. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 24(32)، 31-52.
سانتراک، جان دبلیو (1393). روان‌شناسی تربیتی (شاهده سعیدی، مهشید عراقچی و حسین دانش‌فر، مترجمان). تهران: رسا (نشر اثر اصلی 2008).
سلحشور، احمد (1390). حدود و ثغور تربیت اخلاقی، تربیت معنوی و تربیت دینی. دوماهنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(2)، 41-56.
سیدمحمودی، مهنوش؛ تیزدست، طاهر؛ وطن خواه، حمیدرضا؛ خلعتبری، جواد؛ و قربان شیرودی، شهره (1401). تأثیر برنامه آموزش فراشناخت بر تفکر انتقادی و قضاوت اخلاقی دانش آموزان ابتدایی. نشریه آموزش پرستاری، 11(5)، 58-67.
شریف رضی، محمد بن حسین (1387). نهج‌البلاغه (محمد دشتی، مترجم). قم: جلوه کمال (نشر اثر اصلی 400 ق).
شریعتمداری، علی (1390). تعلیم و تربیت اسلامی. تهران: امیر کبیر.
شیوندی چلیچه، کامران (1400). تحلیل محتوای کتب مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی بر اساس نظریه خرد وبستر. فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 15(52)، 146-156.
صفایی مقدم، مسعود؛ رشیدی، علیرضا؛ و پاک‌سرشت، محمدجعفر (1385). بررسی اصل عقلانیت در منابع اسلامی و استلزامات تربیتی آن. دوفصلنامه علوم‌تربیتی، 13(4)، 1-29.
علی‌تبار، رمضان (1403). عوامل معرفتی و فرامعرفتی شکل‌گیری شبهات دینی. دوفصلنامه مطالعات شبهه‌پژوهی، 2(4)، 5-22.
فرمهینی فراهانی، محسن (1390). تربیت در نهج‌البلاغه. تهران: آیین.
فنایی اشکوری، محمد (1397). ماهیت و دلالت تجربه دینی. فصلنامه آیین حکمت، 10(36)، 137-166.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407 ق). الکافی (ط-الإسلامیه). تهران: دارالکتب الإسلامیه.
کیانی، معصومه؛ مهرمحمدی، محمود؛ صادق‌زاده قمصری، علیرضا؛ نوذری، محمود؛ و باقری، خسرو (1394). مفهوم‌شناسی معنویت از دیدگاه اندیشمندان تربیتی غربی و مسلمان. دوفصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 7(14)، 97-118.
مالوف، لویس (1390). فرهنگ المنجد عربی – فارسی (جلد 1 و 2) (محمد بندرریگی، مترجم). قم: بعثت (نشر اثر اصلی بی‌تا).
مجلسی، محمد باقر (1403 ق). بحار الأنوار (ط- بیروت) (جلد 1 و 2). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
محمودی، ایوب؛ نوذری، رضا علی؛ و نجفی، محمد (1390). ویژگی‌ها و ثمرات تفکر انتقادی از دیدگاه امام‌علی (ع). فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 19(13)، 93-111.
مطهری، مرتضی (1389 الف). جاذبه و دافعه علی علیه‌السلام. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1389 ب). سیری در سیره نبوی. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1386). انسان و ایمان. تهران: صدرا.
موحد، فریناز؛ ابوالمعالی الحسینی، خدیجه؛ و باقری، فریبرز (1400). بررسی مقایسه‌ای معیارشناسی خردمندی در روایات اهل‌بیت- علیهم‌السلام- با دستاوردهای روان‌شناختی. فصلنامه علوم‌تربیتی از دیدگاه اسلام، 9(16)، 57-84.
Ardelt, M. (2003). Empirical assessment of a three-dimensional wisdom scale. Research on Aging, 25(3), 275–324. https://doi.org/10.1177/0164027503025003004
Baltes, P. B., & Staudinger, U. M. (2000). Wisdom: A metaheuristic (pragmatic) to orchestrate mind and virtue toward excellence. American Psychologist, 55(1), 122–136. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.122
Brown, S. C. (2002). A model for wisdom development-and its place in career services. Journal of Career Planning and Employment, 62(4), 29–36.
Bruya, B., & Ardelt, M. (2018). Fostering wisdom in the classroom, part 1: A general theory of wisdom pedagogy. Teaching Philosophy, 41(3), 239–253. https://doi.org/10.5840/teachphil201882889
Glück, J., & Bluck, S. (2013). The MORE life experience model: A theory of the development of personal wisdom. In M. Ferrari & N. M. Weststrate (Eds.), The scientific study of personal wisdom: From contemplative traditions to neuroscience (pp. 75–97). Dordrecht: Springer Netherlands. https://doi.org/10.1007/978-94-007-7987-7_4
Glück, J., & Weststrate, N. M. (2022). The wisdom researchers and the elephant: An integrative model of wise behavior. Personality and Social Psychology Review, 26(4), 342–374. https://doi.org/10.1177/10888683221094650
Grossmann, I., Na, J., Varnum, M. E. W., Park, D. C., Kitayama, S., & Nisbett, R. E. (2010). Reasoning about social conflicts improves into old age. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 107(16), 7246–7250. https://doi.org/10.1073/pnas.1001715107
Jeste, D. V., & Lee, E. E. (2019). The emerging empirical science of wisdom: Definition, measurement, neurobiology, longevity, and interventions. Harvard Review of Psychiatry, 27(3), 127–140. https://doi.org/10.1097/HRP.0000000000000205
Jeste, D. V., Thomas, M. L., Liu, J., Daly, R. E., Tu, X. M., Treichler, E. B., ... & Lee, E. E. (2021). Is spirituality a component of wisdom? Study of 1,786 adults using expanded San Diego wisdom scale (Jeste-Thomas wisdom index). Journal of psychiatric research, 132, 174-181. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2020.09.033
Mickler, C., & Staudinger, U. M. (2008). Personal wisdom: Validation and age-related differences of a performance measure. Psychology and Aging, 23(4), 787–799. https://doi.org/10.1037/a0013928
Sternberg, R. J. (1998). A balance theory of wisdom. Review of General Psychology, 2(4), 347–365. https://doi.org/10.1037/1089-2680.2.4.347
Sternberg, R. J., & Glück, J. (2022). Wisdom: The psychology of wise thoughts, words, and deeds. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108773504
Webster, J. D. (2003). An exploratory analysis of a self-assessed wisdom scale. Journal of Adult Development, 10(1), 13–22. https://doi.org/10.1023/A:1020782619051
Webster, J. D. (2007). Measuring the character strength of wisdom. The International Journal of Aging and Human Development, 65(2), 163–183. https://doi.org/10.2190/AG.65.2. d
Yang, S.‑Y. (2001). Conceptions of wisdom among Taiwanese Chinese. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(6), 662– 680. https://doi.org/10.1177/0022022101032006002
Yang, S.-Y. (2008). A process view of wisdom. Journal of Adult Development, 15(2), 62–75. https://doi.org/10.1007/s10804-008-9037-8
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 70 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 32 |
||