اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 546 |
| تعداد مقالات | 4,732 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,527,678 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,091,088 |
پیوند ریشهشناسی با قرائات و تفسیر قرآن: پژوهش موردی «بادی الرأی» در هود: 27 | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 37، مهر 1404، صفحه 1-22 اصل مقاله (1.43 M) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/qhs.2025.247373.4062 | ||
| نویسنده | ||
| محمدعلی خوانین زاده* | ||
| گروه آموزشی علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران/ کرج، ایران | ||
| چکیده | ||
| چگونگی قرائت همزه از مسائل تأثیرگذار بر اختلاف قرائات قرآن است که بیشتر در اصول قرائات و گاه در فرش الحروف رخ مینماید. یکی از نمونههایی که اثر تفاوت واژگانی، و بهویژه ریشهشناختیِ، واژههای مهموز بر اختلاف قرائات را نشان میدهد کلمۀ «بادی» در عبارت «بادی الرای» در هود: 27 است. ابو عمرو بصری «بادِئَ» را با همزه خوانده اما دیگر قاریان بی همزه، «بادِیَ» خواندهاند. شارحان قرائات این اختلاف را به ریشهشناسی واژه بازگردانده، قرائت «بادِئَ» را بیانگر ریشۀ مهموز (بـدـء) و «بادِیَ» را بیانگر ریشۀ ناقص (بـدـو) دانستهاند؛ هرچند این احتمال را هم دادهاند که قرائت «بادِیَ» همچنان برگرفته از ریشۀ مهموز باشد که «همزۀ مفتوح ماقبل مکسور» به یاء ابدال شده است. مسألۀ پژوهش این است که آیا توجیه ریشهشناختی که در بیان شارحان قرائات آمده پیشینی است، یعنی قاریان به دلیل اختلاف در ریشهشناسی مهموز یا ناقص کلمه را با همزه یا بی همزه قرائت کردهاند، یا این توجیه پسینی است و عالمان برای توجیه این دو قرائت به توجیه صرفی و ریشهشناختی دست یازیدهاند حالآنکه اختلاف قرائت صرفاً آوایی است و یک کلمۀ مهموز با ادای کامل (تحقیق) همزه یا با تخفیف همزه قرائت میشود. بررسی دیدگاههای مفسران متقدم نشان میدهد که برخی اساساً قرائت ابو عمرو را نپذیرفتهاند و برخی دیگر تلاش کردهاند آن را به هر شیوۀ ممکن به تفسیری کهن بازگردانند که نزد بیشتر مفسران پذیرفتهتر بوده و آن را برگرفته از «بدو»، به معنای آشکار شدن، میدانند. تلاشی معکوس در بیان برخی شارحان قرائات دیده میشود که هر دو قرائت را به یک معنا و برگرفته از «ابتداء»، یعنی آغاز امر، و مسأله را از سنخ اصول قرائات میدانند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| بادی الرأی؛ ریشهشناسی؛ تفسیر قرآن؛ قرائات قرآن؛ اصول قرائات؛ فرش الحروف | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Connection Between Etymology, Variant Readings, and Interpretation of the Qurʾān; A Case Study of "bādiya/ bādiʾa r-raʾyi" in Verse 27 of Surah Hud | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Ali Khavanin Zadeh | ||
| Department of Quran and Hadith Studies, Faculty of Literature and Humanities, Kharazmi University, Tehran/ Karaj, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The pronunciation of hamza is one of the factors influencing the variant readings of the Qurʾān, often manifesting in the “reading principles” (ʾuṣūl al-qirāʾāt) and sometimes in the “specific variants” (farš al-ḥurūf). One example that demonstrates the impact of lexical and, particularly, etymological differences of the hamzated words on the variant readings is the word bādiya/ bādiʾa in Q 11:27. Abū ʿAmr al-Baṣrī reads it as bādiʾa, with hamza, while other Readers read it without hamza as bādiya. Scholars of the variant readings attribute this difference to the etymology of the word, considering the reading bādiʾa to represent the hamzated root b-d-ʾ, while bādiya reflects the defective root b-d-w. They also suggest that the reading bādiya may still derive from the hamzated root, arguing that a hamza with fatḥa, preceded by a consonant with kasra, may have been substituted by yāʾ. The research question is whether the etymological explanation provided by the scholars of the variant readings is a priori, meaning the Readers read the word with or without hamza based on the etymologal differences, or whether this explanation is a later development, with scholars seeking to justify the two readings through morphological and etymological analysis, while it may be that this variant reading is purely phonetic, where a hamzated word is read with a full articulation of hamza (taḥqīq) or with lightening of hamza (taḫfīf). An examination of the views of early exegetes reveals that some did not accept Abū ʿAmr’s reading at all, while others attempted to explain it in a way that connected it to an older interpretation, widely accepted by most exegetes, which understood it as derived from buduww, meaning “to become apparent.” A reverse effort is seen in some of the scholars of the variant readings, who attempt to interpret both readings as having the same meaning, derived from ibtidāʾ, meaning “the beginning of a matter,” and consider the issue as part of the “reading principles.” | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| bādiya/ bādiʾa r-raʾyi, etymology, Qurʾānic interpretation, variant readings of the Qurʾān, reading principles (ʾuṣūl al-qirāʾāt), specific variants (farš al-ḥurūf) | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن جزری، أبو الخیر محمد بن محمد (بیتا)، النشر فی القراءات العشر، تحقیق علی محمد ضباع، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن خالویه، أبو عبد الله حسین بن أحمد (1413ق)، إعراب القراءات السبع وعللها، تحقیق عبد الرحمن بن سلیمان عثیمین، قاهرة: مکتبة الخانجی.
ابن خالویه، أبو عبد الله حسین بن أحمد (1399ق)، الحجة فی القراءات السبع، تحقیق عبد العال سالم مکرم، بیروت و قاهرة: دار الشروق.
ابن خالویه، أبو عبد الله حسین بن أحمد (1934م)، مختصر فی شواذ القرآن من کتاب البدیع، تحقیق گوتهلف برگشترسر، قاهرة: مکتبة المتنبی.
ابن فارس، أبو الحسین أحمد بن فارس بن زکریا (1399ق)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق عبد السلام محمد هارون، بیروت: دار الفکر.
ابن قتیبة دینوری (1398ق)، أبو محمد عبد الله بن مسلم، تفسیر غریب القرآن، تحقیق أحمد صقر، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن مجاهد، أبو بکر أحمد بن موسى (1972م)، کتاب السبعة فی القراءات، تحقیق شوقی ضیف، قاهرة: دار المعارف بمصر.
ابن مهران إصبهانی، أبو بکر أحمد بن حسین (1401ق)، المبسوط فی القراءات العشر، تحقیق سبیع حمزة حاکمی، دمشق: مجمع اللغة العربیة.
أبو عبیدة، معمر بن مثنى (1374ق)، مجاز القرآن، تحقیق محمد فؤاد سزگین، قاهرة: مکتبة الخانجی.
أبو علی فارسی، حسن بن عبد الغفار (1413ق)، الحجة للقراء السبعه، تحقیق بدر الدین قهوجی و بشیر جویجاتی، بیروت و دمشق: دار المأمون للتراث.
أخفش أوسط، أبو الحسن سعید بن مسعدة (1411ق)، کتاب معانی القرآن، تحقیق هدى محمود قراعة، قاهرة: مکتبة الخانجی.
أزهری، أبو منصور محمد بن أحمد (1967م)، تهذیب اللغة، تحقیق إبراهیم إبیارى، قاهرة: دار الکاتب العربى.
خلیل بن أحمد، أبو عبد الرحمن فراهیدی (1410ق)، کتاب العین، تحقیق مهدی مخزومی و إبراهیم سامرائی، قم: مؤسسة دار الهجرة.
خوانینزاده، محمدعلی (1394ش)، «معناشناسی تاریخی واژهی ربّ»، پژوهشهای زبانشناختی قرآن، سال دوم، پیاپی 8، صص77-120.
خوانینزاده، محمدعلی و آقایی، سیدعلی (1403ش)، «برهمکنش تاریخی آواشناسی و تفسیر قرآن: پژوهش موردی مریم: 19»، پژوهشنامهی نقد آراء تفسیری، سال پنجم، شمارهی 10، صص 43-76.
خوانینزاده، محمدعلی و نجارزادگان، فتحالله (1393ش)، «بازخوانی دیدگاههای دانشمندان مسلمان در معنا و اشتقاق ربّ»، مطالعات قرآن و حدیث، سال هشتم، شمارهی 15، صص 23-67.
دانی، أبو عمرو عثمان بن سعید (1404ق)، التیسیر فی القراءات السبع، تحقیق اوتو پرتسل، بیروت: دار الکتاب العربی.
دانی، أبو عمرو عثمان بن سعید (1426ق)، جامع البیان فی القراءات السبع المشهورة، تحقیق محمد صدوق جزائری، بیروت: دار الکتب العلمیة.
دانی، أبو عمرو عثمان بن سعید (1431ق)، المقنع فی معرفة مرسوم مصاحف أهل الأمصار، تحقیق نورة بنت حسن بن فهد الحمیّد، ریاض: دار التدمریة.
زجاج، أبو إسحق إبراهیم بن سری (1408ق)، معانی القرآن وإعرابه، تحقیق عبد الجلیل عبده شلبی، بیروت: عالم الکتب.
طبری، أبو جعفر محمد بن جریر (1422ق)، تفسیر الطبری، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، تحقیق عبد الله بن عبد المحسن ترکی، قاهرة: دار هجر.
فراء، أبو زکریا یحیى بن زیاد (1435ق)، کتاب فیه لغات القرآن، تحقیق جابر بن عبد الله بن سریّع، نشر آنلاین.
فراء، أبو زکریا یحیى بن زیاد (1403ق)، معانی القرآن، تحقیق أحمد یوسف نجاتی و محمد علی نجار، بیروت: عالم الکتب.
مارغنی، إبراهیم بن أحمد (1432ق)، دلیل الحیران على مورد الظمآن، تحقیق عبد العزیز بن فاضل عنزی، کویت: مشرف مرکز القراءات القرآنیة.
مقاتل بن سلیمان، أبو الحسن (1423ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق عبد الله محمود شحاتة، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
مکی بن أبی طالب، أبو محمد (1404ق)، الکشف عن وجوه القراءات السبع وعللها وحججها، تحقیق محیی الدین رمضان، بیروت: مؤسسة الرسالة.
مصطفوی، حسن (1385ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
نحاس، أبو جعفر أحمد بن محمد (1410ق)، معانی القرآن الکریم، تحقیق محمد علی صابونی، مکة: جامعة أم القرى | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 282 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 65 |
||