اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 546 |
| تعداد مقالات | 4,732 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,527,679 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,091,091 |
روشهای کشف ساختار سوره های قرآن با رویکرد کل به جزء | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 37، مهر 1404، صفحه 141-173 اصل مقاله (1.64 M) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/qhs.2025.248005.4117 | ||
| نویسندگان | ||
| عبدالهادی فقهی زاده1؛ مرضیه رئیسی* 2 | ||
| 1استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2دانش آموختۀ دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| تفسیر ساختاری رویکردی نوظهور در مطالعات قرآنی است که سوره را به مثابه شبکهای بههمپیوسته مینگرد، نه توالی آیات منفک. با این حال تکثر آراء و نبود الگوریتمی نظاممند، فهم ساختار را دچار ذوقیگرایی کرده است. این پژوهش با هدف طراحی چارچوبی روشمند برای کشف ساختار سورهها، از طریق تحلیل مضمون تفاسیر ساختارگرا، چهار روش کلیدی معرفی میکند: ۱. مطالعه کلنگر براساس تفکر سیستمی و با پیشفرض وحدت شبکهای سوره، ۲. سیاقبندی مبتنی بر قرائن لفظی-معنایی، ۳. کشف شبکه مفاهیم و موضوعات ۴. کاربست نشانههای متنی (کلمات و آیات کلیدی، تکرارها، اسلوبهای بلاغی و نظمآهنگ سوره). یافتهها حاکی از انعطافپذیری ترتیب روشها و امکان گزینش یکی از دو رویکرد «کل به جزء» یا «جزء به کل» است. در رویکرد جزء به کل، کشف ساختار با تمرکز بر نشانههای خُرد متنی (نظیر آیات کلیدی یا واژگان محوری) آغاز شده و بهتدریج به نقشه کلی سوره منتهی میشود؛ اما در رویکرد کل به جزء که محور اصلی این پژوهش است درک ساختار کلی سوره تقدم داشته و جزئیات در پرتو این چارچوب کلان معنا مییابند. اولویتبندی میان رویکردها وابسته به ساختار ذهنی مفسر و ویژگیهای سوره است. در سورههای طوال، کلنگری از تشتت تحلیلی میکاهد و در سورههای مفصل، جزءنگری کارآمدتر است. این پژوهش با نظاممندسازی فرآیند کشف ساختار، گامی در مسیر روشمندسازی علمی فهم ساختاری قرآن محسوب میشود. | ||
| کلیدواژهها | ||
| تفسیر ساختاری؛ کلگرایی؛ سیاق بندی؛ شبکه مفاهیم؛ نشانهشناسی قرآنی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Methods for discovering the structure of the Quranic surahs with a whole-to-part approach | ||
| نویسندگان [English] | ||
| abdolhadi feghhizade1؛ Marzieh Raisi2 | ||
| 1Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| 2PhD in Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Structural interpretation is an emerging approach in Quranic studies that views the surah as an interconnected network, rather than a sequence of discrete verses. However, the plurality of opinions and the lack of a systematic algorithm have made understanding the structure subjective. This study aims to design a methodological framework for discovering the structure of the surahs through the analysis of the content of structural interpretations, introducing four key methods: 1. Holistic study based on systemic thinking and assuming the network unity of the surah, 2. Contextualization based on literal-semantic evidence, 3. Discovery of the network of concepts and topics, 4. Application of textual signs (key words and verses, repetitions, rhetorical devices, and the rhythm of the surah). The findings indicate the flexibility of the order of methods and the possibility of choosing one of the two approaches: "whole-to-part" or "part-to-whole". In the part-to-whole approach, the discovery of structure begins by focusing on small textual signs (such as key verses or key words) and gradually leads to the overall map of the surah; however, in the whole-to-part approach, which is the main focus of this research, understanding the overall structure of the surah takes precedence and the details gain meaning in light of this macro-framework. Prioritizing between approaches depends on the mental structure of the interpreter and the characteristics of the surah. In long surahs, a holistic approach reduces analytical dispersion, and in detailed surahs, a detailed approach is more efficient. By systematizing the process of discovering structure, this research is considered a step towards the scientific method of structural understanding of the Quran. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Structural interpretation, holism, contextualization, network of concepts, Quranic semiotics | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم؛ ترجمه انصاریان، حسین(1383ش)، قم: اسوه.
ابن برجان، عبدالسلام (1983م)، شرح اسماءالله الحسنی، قاهره: دارالمعارف.
ابنعاشور، محمدطاهر (1420ق)، تفسیر التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
اصلاحی، امین احسن (۲۰۲۲م)، تدبر قرآن، لاهور: انتشارات فاران.
اقبالی، مسعود (۱۳۹۹ش)، «تحلیلی بر معانی ضمنی برخی واژگان قرآن کریم با تکیه بر تجزیه بر آحاد واژگانی و بازتاب آن در ترجمههای معاصر»، فصلنامه پژوهشهای قرآنی، دوره ۲۵، صص 111-132.
الهیزاده، محمدحسین (۱۳۹۸ش)، تدبر در قرآن، مشهد: موسسه فرهنگی تدبر در قرآن و سیره.
انصاری، محمدعلی(1398ش)، مشکات، مشهد: بیان هدایت نور.
بابایی، علی اکبر (1381ش)، مکاتب تفسیرى، قم: سمت.
بانوامین، نصرت بیگم(2005م)، مخزن العرفان، تهران: ام الکتاب.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۸ش)، تسنیم، قم: اسراء.
حوّى، سعید (۱۴۲۴ق)، الاساس فى التفسیر، قاهره: دار السّلام.
خامهگر، محمد (1386ش). ساختار هندسى سورههاى قرآن، تهران، سازمان تبلیغات اسلامى.
خامهگر، محمد (۱۳۹۶ش)، اصول و قواعد کشف استدلالی غرض سورههای قرآن، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
دروزه، محمدعزت (1383ش). التفسیر الحدیث، قاهره: دار إحیاء الکتب العربیه.
رجبى، محمود (1383ش). روش تفسیر قرآن، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
رضاییان، علی (۱۳۷۵ش)، تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم، تهران: سمت.
رئیسی، مرضیه (۱۴۰۳ش)، تفسیر ساختاری سوره نساء: روشها و دستاوردها (رساله دکتری)، دانشگاه تهران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی.
زورق، محمدحسن (۱۳۸۶ش)، ارتباطات و آگاهی (مفاهیم، مبانی و روشها)، تهران: انتشارات دانشکده صدا و سیما.
سیدقطب (۱۴۲۵ق)، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
شمیسا، سیروس (۱۳۷۲ ش)، کلیات سبکشناسی، تهران: فردوس.
صبوحی، علی (۱۴۰۰ش)، تدبر در قرآن: حزب مفصل، قم: تدبر در کلام وحی و سیره ائمه اطهار.
صدر، سیدمحمدباقر (1406ق). دروس فی علم الأصول، بیجا: مکتبه المدرسه.
صفوی، کوروش (۱۳۸۲ش)، معناشناسی کاربردی، تهران: همشهری.
طباطبایى، محمدحسین (۱۳۹۰ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
فراهیهندی، عبدالحمید (۱۳۸۸ق)، دلائل النظام، هند: المطبعه الحمیدیه.
معرفت، محمدهادی (1415ق). التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
هاشمزاده (هریسی)، هاشم (۱۳۷۷ ش)، شناخت سورههای قرآن، تهران: مؤسسه فرهنگی نشر رامین. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 175 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 48 |
||