اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 546 |
| تعداد مقالات | 4,732 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,528,008 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,091,177 |
تبیین قرآنی-روایی مفهوم حرج و ارتباط آن با رسالت پیامبر(ص) در پرتو آیه دوم سوره اعراف | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 37، مهر 1404، صفحه 71-93 اصل مقاله (1.47 M) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/qhs.2025.247741.4092 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن فاضل بخشایش* 1؛ محمد هادی منصوری2 | ||
| 1دانشجوی دکتری رشته مدرسی قرآن و حدیث، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران. | ||
| 2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در قرآن کریم، مفاهیم متضاد ضیق صدر و شرح صدر به پیامبر اکرم(ص) نسبت داده شده است؛ پدیدهای که در نگاه نخست با جایگاه رفیع نبوت و مقام عصمت ایشان در تعارض مینماید. در تفاسیر، علل ضیق صدر پیامبر(ص) با آراء متکثر و گاه متعارضی تبیین شدهاند که از فشار کفار و اذیت مشرکان گرفته تا رنج درونی از گمراهی امت را در بر میگیرند. این امر، علاوه بر نمایان ساختن پیچیدگی موضوع، فقدان مستندات قطعی و ضرورت بازنگری در تحلیل این مسئله را آشکار میسازد. پژوهش حاضر با بهرهگیری از روش توصیفی-تحلیلی و با تلفیق دو رویکرد تفسیر قرآن با قرآن و تفسیر روایی، به تحلیل انتقادی دیدگاههای مفسران پرداخته و با استناد به شواهد درونمتنی و روایات اهل بیت(ع)، تبیینی نو از ماهیت ضیق صدر ارائه میدهد. یافتههای این مطالعه حاکی از آن است که ضیق صدر پیامبر(ص)، نه حاصل ناکامی بیرونی، بلکه برآمده از دغدغه عمیق ایشان نسبت به استمرار جریان هدایت الهی پس از خویش و نگرانی درباره پذیرش ولایت امیرمؤمنان(ع) بهمثابه نهاد استمرار رسالت بوده است. بر این اساس، ضیق صدر در ساحت نبوی، جلوهای از مسئولیت تاریخی پیامبر(ص) در زمینهسازی برای تحقق ولایت حق و حفظ وحدت امت اسلامی تلقی میشود. این پژوهش با آشکار ساختن پیوند میان ضیق صدر و مسئله ولایت، نگرشی جدید به اهمیت و پیامدهای آن در چارچوب رسالت پیامبر اکرم(ص) ارائه میدهد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| حرج؛ ضیق صدر؛ رسالت؛ امامت؛ وحدت امّت اسلامی؛ سوره اعراف | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Quranic Explanation - Narration of the Concept of Ḥaraj and Its Relationship with the Mission of the Holy Prophet (PBUH) In the Light of the Second Verse of Surah al-Aʿrāf | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohsen Fazel Bakhshayesh1؛ mohammad hadi mansouri2 | ||
| 1PhD student in the Quran and Hadith Teaching, Islamic Studies University, Qom, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Islamic Studies University, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| In the Holy Quran, the contradictory concepts of narrowness of the heart (Ḍayq Ṣadr) and the explanation of the heart (Sharḥ Ṣadr) have been attributed to the Holy Prophet (PBUH); a phenomenon that at first glance conflicts with the high status of prophethood and the status of his infallibility. In the interpretations, the causes of the narrowness of the heart of the Prophet (PBUH) have been explained with multiple and sometimes conflicting opinions, ranging from the pressure of the infidels and the harassment of the polytheists to the inner suffering of the nation's misguidance. In addition to revealing the complexity of the issue, this reveals the lack of definitive documentation and the need to revise the analysis of this issue. The present study, using the descriptive-analytical method and combining the two approaches of interpreting the Quran with the Quran and narrative interpretation, critically analyzes the views of the commentators and, citing intratextual evidence and the narrations of the Ahl al-Bayt (PBUH), presents a new explanation of the nature of the narrowness of the heart. The findings of this study indicate that the distress of the Holy Prophet (PBUH) was not the result of external failure, but rather stemmed from his deep concern for the continuity of the flow of divine guidance after him and his concern about accepting the guardianship of the Commander of the Faithful (PBUH) as the institution of the continuation of the mission. Accordingly, the distress of the Holy Prophet (PBUH) in the prophetic sphere is considered a manifestation of the historical responsibility of the Holy Prophet (PBUH) in laying the groundwork for the realization of the guardianship of the truth and preserving the unity of the Islamic nation. By revealing the connection between the distress of the Holy Prophet (PBUH) and the issue of guardianship, this study offers a new perspective on its importance and consequences within the framework of the mission of the Holy Prophet (PBUH). | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Ḥaraj, Ḍayq Ṣadr, Messengership, Imamate, Surah al-A'raf, Unity of the Islamic Ummah | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن بابویه، محمد بن على (1395ق)، کمال الدین و تمام النعمة، تهران: اسلامیه.
ابن بابویه، محمد بن على (1403ق)، معانی الخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابنعاشور، محمدطاهر (1420ق)، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابنعرفه، محمد بن محمد (2008م)، تفسیر إبن عرفة، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابنعطیه، عبدالحق بن غالب (1422ق)، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابنقتیبه، عبدالله بن مسلم (1398ق)، تفسیر غریب القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابوالسعود، محمد بن محمد (بیتا)، تفسیر أبی السعود، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ابوحیان، محمد بن یوسف (1420ق)، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دار الفکر.
ازهرى، محمد بن احمد (1421ق)، تهذیب اللغة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
استرآبادی، علی (1409ق) ، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
آلوسی، محمود بن عبدالله (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
برقى، احمد بن محمد بن خالد (1371ق)، المحاسن، قم: دار الکتب الإسلامیة.
بغوی، حسین بن مسعود (1420ق)، تفسیر البغوی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418ق)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد (1418ق)، الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثعلبی، احمد بن محمد (1422ق)، الکشف والبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمن (1430ق)، درج الدرر فی تفسیر القرآن العظیم، عمان-اردن: دار الفکر.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.
زمخشری، محمود بن عمر (1407ق)، الکشاف عن حقایق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، بیروت: دار الکتب العربی.
طباطبایی، محمد حسین (1352ش)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرانی، سلیمان بن احمد (2008م)، التفسیر الکبیر، اربد: دار الکتاب الثقافی.
طبرسی، فضل بن حسن (1408ق)، مجمع البیان، بیروت: دار المعرفة.
طوسی، محمد بن حسن (بیتا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
عیاشی، محمد بن مسعود (1380ق)، تفسیر العیاشی، تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیة.
فاضل بخشایش، محسن (1401ش)، نظام هندسی سوره انعام، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه معارف اسلامی.
فاضل لنکرانی، محمد (1396ق)، مدخل التفسیر، تهران: مطبعة الحیدری.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فراء، یحیی بن زیاد (1980م)، معانی القرآن، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
فراهیدى، خلیل بن احمد (1409ق)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
قمی، علی بن ابراهیم (1404ق)، تفسیر القمی، قم: دار الکتاب.
کیاهراسی، علی بن محمد (1422ق)، احکام القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیة.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
کوفى، فرات بن ابراهیم (1410ق)، تفسیر فرات الکوفی، تهران: مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی.
ماتریدی، محمد بن محمد (1426ق)، تأویلات اهل السنة، بیروت: دار الکتب العلمیة.
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى (1403ق)، بحار الأنوار الجامعة لدُرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مصطفوى، حسن (1430ق)، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، بیروت-قاهره-لندن: دار الکتب العلمیة- مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
معرفت، محمدهادی (1380ش)، «کاربرد حدیث در تفسیر»، الهیات و حقوق، شماره 1، صص 142-146.
مکارم شیرازی، ناصر (1374ش)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
نسفی، عبدالله بن احمد (1416ق)، مدارک التنزیل و حقائق التأویل، بیروت: دار النفائس. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 192 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 53 |
||