اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 547 |
| تعداد مقالات | 4,751 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,628,384 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,152,907 |
بررسی استشهاد تفکیک گرایان به آیه 259 سوره بقره بر اثبات معاد بدن عنصری | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| مقاله 11، دوره 23، شماره 2 - شماره پیاپی 46، آذر 1404، صفحه 181-196 اصل مقاله (1.16 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/prr.2025.247890.1984 | ||
| نویسندگان | ||
| ایوب خورسندی* 1؛ شهاب شاطرآقایی2؛ مجتبی صیدی1 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مسئله معاد، یکی از پایههای بنیادین جهان بینی اسلامی است. در مورد اقسام معاد و کیفیت آن، تفاسیر و نظریههای مختلفی وجود دارد. تفکیکگرایان ادعا میکند که آیات و روایات زیادی وجود دارد که هم «نص» و هم «ظاهر» است در این که معاد قرآنی بر معاد جسم عنصری دلالت میکند و مخالفین را به «تأویل گرایی بیضابطه»، «عدم فهم ظواهر قرآن»، و «مخالف با نص قرآن» و سرانجام به «تکفیر» و «تفسیق» متهم میکنند. به دلیل حجم زیاد روایات و آیات مورد استناد، در این مقاله صرفاً به آیه 259 سوره بقره که به ماجرای عزیر یا ارمیای نبی (علیهما السلام) اشاره دارد، پرداختهایم. پژوهش حاضر که به روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد انتقادی نگاشته شده است، میکوشد نشان بدهد که برداشت مذکور حاصل تحمیل پیش فرضهای ذهنی تفکیک گرایان بر معنای آیه است. پرسش در این آیه و آیات بعد، از «کیفیت زنده شدن مردگان» و اینکه «قابل» چگونه زنده میشود نیست، بلکه پرسش این است که «فاعل» چگونه مردگان را «زنده میکند» و «کیفیت» این زنده کردن چگونه است. ادعای نویسنده آن است که آیه مذکور نه تنها ربطی به معاد (چه عنصری و چه مثالی) ندارد بلکه دالّ مرکزی آن در مورد حقیقت زمان و نسبت زمان به عوالم مختلف است و بیانگر این نکته است که درک محدود انسان از زمان به این خاطر است که همواره خود را در زمان یافته است، و این درک، با حقیقت زمان در نفس الأمر متفاوت است. در نهایت این برداشت حاصل شده است که استشهاد به ظاهر آیه، نه معاد عنصری مورد ادعای آنان را اثبات میکند، و نه معاد مثالی ملاصدرا را رد مینماید. | ||
| کلیدواژهها | ||
| معاد مثالی؛ معاد عنصری؛ ارمیای نبی؛ آیه 259 بقره؛ زمان نسبی؛ مکتب تفکیک | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Examining the Tafkik School's Use of Qurʾan 2:259 to Prove Corporeal Resurrection | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ayoob Khorsandi1؛ Shahab Shateraghaei2؛ Mojtaba Seydi1 | ||
| 1Ph.D. Candidate in Islamic Philosophy and Theology, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran. | ||
| 2Ph.D. Candidate in Islamic Philosophy and Theology, University of Qom, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The concept of resurrection (maʿād) constitutes a fundamental pillar of the Islamic worldview. Numerous interpretations and theories have been proposed regarding its types and nature. Advocates of the Tafkik school argue that a substantial body of Qurʾanic verses and narrations—both in explicit and apparent meanings—affirm a corporeal (elemental) resurrection. They accuse their opponents of “unrestrained allegorical interpretation,” “misunderstanding the apparent meaning of the Qur’an,” and even “opposing its explicit texts,” ultimately leading to charges of heresy and deviation. Given the extensive volume of relevant sources, this study focuses exclusively on Qurʾan 2:259, which recounts the story of ʿUzayr (Ezra) or the prophet Irmiyā (Jeremiah). Employing a descriptive-analytical method with a critical approach, the study argues that the Tafkiki reading is shaped by subjective presuppositions imposed upon the verse. The central question of this verse and those that follow does not concern how the dead return to life or in what form, but rather how the divine agent enacts resurrection, and what the nature of this revivification is. The author contends that the verse in question is unrelated to eschatological resurrection, and its core semantic axis concerns the metaphysical reality of time and its relationship to different realms of existence. The verse suggests that humanity's limited perception of time stems from its continuous embeddedness within temporal experience. Ultimately, the study concludes that the apparent meaning of the verse neither substantiates the claim of corporeal resurrection nor refutes Mulla Ṣadra’s theory of imaginal resurrection. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| imaginal resurrection, corporeal resurrection, Jeremiah, Qurʾan 2:259, relative time, Tafkik school | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم، ترجمه مکارم شیرازی.
اردبیلی، سید عبدالغنی. 1381. تقریرات فلسفه امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ارشادی نیا، محمدرضا. 1393. از مدرسه معارف تا انجمن حجتیه و مکتب تفکیک. قم: بوستان کتاب.
آذریان، رضا. 1400. بازخوانی معاد جسمانی صدرائی. قم: حکمت اسلامی.
آشتیانی، میرزا احمد. 1353. لوامع الحقایق فی أصول العقائد. بیجا: بینا.
آملی، محمد تقی. 1374. درر الفوائد فی غرر الفرائد، چاپ سوم. قم: اسماعیلیان.
بحرانی، سید هاشم. 1421 ق. البرهان فی تفسیر القرآن. قم: دارالمجتبی للمطبوعات.
برقی، احمد بن محمد. 1342. کتاب الرجال. چاپ جلال الدین محدث ارموی. تهران.
تهرانی، جواد. 1374. میزان المطالب، چاپ 4. قم: مؤسسه در راه حق.
جوادی آملی، عبدالله. 1386. تسنیم. ج 12. قم: مرکز نشر اسراء.
حسین بن سعید. 1361. کتاب الزهد. تحقیق غلامرضا عرفانیان، بیجا: سید ابوالفضل حسینیان.
حسین بن سعید. 1399. کتاب الزهد. تحقیق غلامرضا عرفانیان. قم.
خوئی، سید ابوالقاسم. 1403 ق. معجم رجال الحدیث، جلد 5. بیروت: دار الزهراء.
رازی، فخرالدین. 1420 ق. التفسیر الکبیر. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
رفیعی قزوینی، سیدابوالحسن. 1376. غوصی در بحر معرفت. تهران: اسلام.
سیدان، سید جعفر. 1395. معارف وحیانی (دفتر اول و دوم). قم: نشر دلیل ما، چاپ دوم.
حسینی شاهرودی، سید مرتضی، وحیده فخار، و مهدی جعفریفر. 1402. «تحلیل انتقادی قرآنی از معاد جسمانی عنصری در نگره تفکیک». فصلنامه علمی پژوهشی قبسات 28(107): 171-202.
شجاعی، محمد. 1380. معاد یا بازگشت به سوی خدا. تهران: شرکت سهامی انتشار.
طباطبائی، محمدحسین. 1393 ق. المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل بن حسن. 1367. مجمع البیان فی تفسیر القرآن. ج 2. بیروت: دار المعرفة.
طوسی، خواجه نصیرالدین. 1407 ق. تجرید الاعتقاد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن. 1406 ق. الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد. بیروت: دار الأضواء.
طوسی، محمد بن حسن. 1415 ق. رجال الطوسی. چاپ جواد قیومی اصفهانی. قم: نشر اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن. 1420 ق. فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول. قم: مکتبة المحقق الطباطبائی.
طوسی، محمد بن حسن. بیتا. التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طهرانی، سید محمدحسین. 1407 ق. معادشناسی. تهران: حکمت.
عیاشی، محمد بن مسعود. 1421 ق. التفسیر. قم: الدراسات الاسلامیة (مؤسسه البعثة).
فیاضی، غلامرضا، و مهدی شکری. 1391. «معاد جسم عنصری (دلایل نقلی و نقد دیدگاههای رقیب)». دوفصلنامه معرفت کلامی 3(2): 67-88.
قزوینی خراسانی، مجتبی. 1387. بیان الفرقان. قزوین: حدیث امروز.
قمی، علی بن ابراهیم. 1363. تفسیر القمی. قم: دارالکتب، چاپ سوم.
کریمی، محسن. 1399. «تحلیل تفاوت بین درخواست احیای مردگان در دو داستان حضرت عزیر و حضرت ابراهیم (علیهما السلام) از نظر علامه طباطبائی». دوفصلنامه تفسیر پژوهی 7(13): 177-187.
مجلسی، محمدباقر. 1403 ق. بحارالانوار. چاپ دوم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
محقق حلی، جعفر بن حسن. 1364. المعتبر فییشرح المختصر، جلد 1. قم: بی نا.
مروارید، حسنعلی. 1418 ق. تنبیهات حول المبدا و المعاد. مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس، چاپ دوم.
مصطفوی، حسن. 1371. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مفید، محمد بن محمد. 1413 ق. المسائل السرویه. قم: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.
ملکی میانجی، محمدباقر. 1417 ق. مناهج البیان فی تفسیر القرآن. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
موسوی، سیدمحمد. 1382. آئین و اندیشه. تهران: حکمت.
نوبخت، ابراهیم. 1413 ق. الیاقوت فی علم الکلام. تحقیق علی اکبر ضیائی. قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
وکیلی، محمدحسن. 1401. معادشناسی (کتاب معلم معارف کاربردی)، مشهد: به نشر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 285 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 149 |
||