اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 551 |
| تعداد مقالات | 4,775 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,718,065 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,228,373 |
بازتعریف مفهوم «مالیت» و تأثیر آن بر ماهیت پول اعتباری و رمزارزها | ||
| پژوهشنامه فقه اجتماعی | ||
| مقاله 3، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 25، اسفند 1403، صفحه 25-62 اصل مقاله (654.48 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/sj.2024.244847.1294 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی شایق* 1؛ محمد اسحاقی2 | ||
| 1دانشآموخته دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| مالیت یکی از مباحث کلیدی در فقه معاملات است. اختلافات عمیق در مباحث پولی و مالی مانند ماهیت پول، ضمان کاهش ارزش پول، اکل مال به باطل بودن خلق نقدینگی، ماهیت رمزارزها و...، همه ریشه در فهم غیردقیق از مالیت دارد. بهاجمال میدانیم برخی از اشیا مصداق «مال» هستند و احکامی مانند ضمان، صحت بیع و... دارند، اما آن مالیتی که موضوع این احکام است، دقیقاً به چه معناست و چه ضابطهای دارد؟ آیا مراد شارع از مال آن چیزی است که منفعت مقصوده دارد ولو آنکه هیچ قیمتی در بازار نداشته باشد یا آن چیزی است که قیمت سوقیه دارد ولو آنکه هیچ ارزش مصرفیای نداشته باشد یا اینکه هر دو مورد در صدق مفهوم مال شرط است؟ اعتبارات عقلا تا چه میزان در این مسئله مؤثر است؟ آیا میتوان با اعتبار، چیزی را که فینفسه فاقد مناط مالیت است، مالیت بخشید یا اینکه حتی چیزی را که اساساً هیچ وجودی ندارد، وجود آن را اعتبار کرد و سپس با اعتباری دیگر به این وجود اعتباری، مالیت بخشید؟ در این پژوهش اثبات میشود که مالیت از امور انتزاعی است نه اعتباری و ازآنجاکه بر خلاف برداشت رایج، منشأ این انتزاع، ارزش مصرفی است نه قیمت و ارزش مبادلهای، جعل مالیت اعتباری برای اشیای فاقد منفعت و ارزش مصرفی و نیز اشیای اعتباری محض بههیچوجه ممکن نیست؛ زیرا امر انتزاعی بدون تحقق خارجی منشأ انتزاع، انتزاع نمیشود و اعتبار امور تکوینی مانند منفعت موضوعی ناممکن است؛ هرچند ممکن است بر اثر خطای ادراکی، انسان چیزی را که مال نیست، مال بپندارد، اما اعتبار مالیت برای اشیای فاقد مالیت، چیزی جز سیره و حکم عرف در توسعه احکام مال به غیر مال و درنتیجه، هتک احکام شرعی نیست. | ||
| کلیدواژهها | ||
| مال؛ مالیت؛ پول؛ رمزارز؛ پول اعتباری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Redefining the Concept of Property-Hood (Mālīyah) and Its Impact on the Nature of Fiat Money and Cryptocurrencies | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahdi shayeq1؛ mohammad eshaghi2 | ||
| 1Doctoral student of jurisprudence and fundamentals of Islamic law, University of Tehran | ||
| 2Associate Professor of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law Department, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Property-hood (mālīyah) is one of the key topics in Islamic jurisprudence of transactions (fiqh al-muʿāmalāt). Many profound debates in monetary and financial matters—such as the nature of money, liability for currency devaluation, the legitimacy of money creation, and the status of cryptocurrencies—stem from an imprecise understanding of property-hood. In general, some objects are considered “property” (māl) and are subject to rulings such as liability (ḍamān) and validity of sale. Yet, what precisely constitutes the property-hood that grounds these rulings, and what criteria define it? Does the Sharīʿah intend by māl whatever yields purposeful benefit, even if it has no market price? Or is it whatever has a market price, even if it lacks consumptive utility? Or must both conditions be met? To what extent do rational conventions (iʿtibārāt ʿuqalāʾ) influence this issue? Can conventionally ascribed status confer property-hood to something inherently devoid of it, or even assign existence to something that has no reality, and then further ascribe property-hood to that conventionally created existence? This study demonstrates that property-hood is an abstractly derived (intizāʿī) concept rather than a conventional (iʿtibārī) one. Contrary to the common view, its origin lies in consumptive utility, not in price or exchange value. Hence, attributing conventional property-hood to objects lacking utility—or to purely fictitious entities—is impossible. An abstract notion cannot be derived without an external basis, and essential benefits cannot be assigned by convention. Although perceptual error may lead humans to regard as māl what is not truly property, ascribing property-hood to non-property amounts to customary extension of property rulings to non-property, which ultimately undermines the integrity of Sharīʿah injunctions. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Property (Māl), Property-Hood (Mālīyah), Money, Cryptocurrency, Fiat Money | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. آملی، محمدتقی (بیتا). مصباحالهدی فی شرحالعروةالوثقی (جلد 10). 12ج، تهران: مؤلف. ابن ادریس، محمدبناحمد (1410ق). السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی (والمستطرفات)(جلد 2). 3ج، قم: جماعةالمدرسین فیالحوزةالعلمیة بقم/مؤسسه النشرالاسلامی. ابن زهره، حمزةبنعلی (1375). غنیةالنزوع الی علمیالاصول والفروع. 1ج، قم: مؤسسه الامامالصادق (علیهالسلام). ابن منظور، محمدبنمکرم (1414ق). لسانالعرب (جلد 11). 15ج، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع. اصفهانی، محمدحسین (بیتا). حاشیه کتاب المکاسب (جلد 1). 5ج، قم: ذویالقربی. انصاری، مرتضیبنمحمدامین (1411ق). المکاسب (طبع قدیم) (جلد 1). 3ج، قم: منشورات دارالذخایر. انصاری، مرتضیبنمحمدامین (1415ق). کتاب المکاسب (جلدهای 1 و 4). 6ج، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. ایروانی، علی (بیتا). حاشیه المکاسب (جلد 1). 2ج، قم: کتابفروشی کتبی نجفی. توسلی، محمداسماعیل (1394). تحلیل ماهیت پول و بنیانهای اعمال سیاست پولی در اقتصاد اسلامی. چاپ 3، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. حسینی، سیدعقیل (1399). «نظریه ارزش». دانشنامه اقتصاد، شماره 1. صص. 5-1. حسینی عاملی، محمدجوادبنمحمد (بیتا). مفتاحالکرامة فی شرح قواعدالعلامة (طبع جدید) (جلدهای 13 و 18). 26ج، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم/دفتر انتشارات اسلامی. حکیم، محسن (بیتا). نهجالفقاهة (جلد 1). قم: 22 بهمن. حلی (علامه)، حسنبنیوسف (1373). تذکرةالفقها (طبع جدید) (جلد 10). 22ج، قم: مؤسسه آلالبیت (علیهمالسلام) لاحیاءالتراث. حلی (علامه)، حسنبن یوسف (1374). مختلفالشیعة فی احکامالشریعة (جلد 6). 9ج، قم: جماعةالمدرسین فیالحوزةالعلمیة بقم/مؤسسه النشرالاسلامی. حلی (علامه)، حسنبن یوسف (بیتا). نهایةالاحکام فی معرفةالاحکام (جلد 2). 2ج، قم: مؤسسه اسماعیلیان. حلی (محقق)، جعفربنحسن (1408ق). شرایعالاسلام (جلد 2). 4ج، قم: اسماعیلیان. خمینی، سیدروحالله (1421ق). کتاب البیع (جلدهای 1 و 3). 5ج، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی (رحمتالله علیه). خمینی، سیدروحالله (1379). تحریرالوسیله (جلد 2). 2ج، قم: دارالعلم. خمینی، سیدروحالله (1415ق). المکاسبالمحرمة (جلد 1). 2ج، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی (رحمتالله علیه). خمینی، سیدروحالله (بیتا). کتاب البیع (قدیری، تقریر) (جلد 1). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی (رحمتالله علیه). خویی، سیدابوالقاسم (بیتا الف). توضیحالمسائل (فارسی). مؤسسه الخوییالاسلامیة. خویی، سیدابوالقاسم (بیتا ب). التنقیح فی شرحالعروةالوثقی (جلد 5). 6ج، قم: لطفی. خویی، سیدابوالقاسم (بیتا ج). مصباحالفقاهة (طبع قدیم) (جلدهای 2 و 5). 7ج، قم: انصاریان. خویی، سیدابوالقاسم (1422ق). موسوعةالامامالخوئی. 50ج، قم: موسسة احیای آثار الامامالخویی. رشتی، حبیباللهبنمحمدعلی (بیتا الف). تعلیقة موجزة شریفة علی کتاب المکاسب والبیع (جلد 1). قم: مجمع الذخائرالاسلامیه. رشتی، حبیباللهبنمحمدعلی (بیتا ب). فقهالامامیه؛ قسمالخیارات (جلد 1). قم: مکتبةالداوری. رشتی، حبیباللهبنمحمدعلی (بیتا پ). کتاب الغصب (جلد 1). تهران: احمدالشیرازی. روحانی، محمدصادق (1412ق). فقهالصادق (علیهالسلام) (طبع قدیم) (جلدهای 15 و 19). 26ج، قم: مؤلف. سند، محمد (بیتا). سندالعروةالوثقی؛ کتاب النکاح (جلد 2). 2ج، قم: باقیات. شهید ثانی، زینالدینبنعلی (بیتا الف). الروضةالبهیة فی شرحاللمعةالدمشقیة (کلانتر) (جلد 3). 10ج، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات. شهید ثانی، زینالدینبنعلی (بیتا ب). فوایدالقواعد (جلد 1). قم: حوزه علمیه قم/دفتر تبلیغات اسلامی. شهیدی، محمدتقی (بهمن 1397). تقریرات خارج فقه. بازیابی از https://www.eshia.ir/Feqh/Archive/text/shahidi/feqh2/97/971124/ صاحب جواهر، محمدحسنبنباقر (1362). جواهرالکلام فی شرح شرایعالاسلام (جلد 22). 43ج، بیروت: دار احیاءالتراثالعربی. صدر، محمدباقر (1434ق). موسوعةالامامالشهید السیدمحمدباقر الصدر (جلد 5). 21ج، چاپ 2، قم: پژوهشگاه علمى-تخصصى شهید صدر/دارالصدر. صدر، سیدمحمدباقر و هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1417ق). بحوث فی علمالاصول (جلد 4). قم: موسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهلبیت (علیهمالسلام). صدر، محمدباقر و حسینی حائری، کاظم (1430ق). مباحثالاصول (القسمالثانی) (جلد 4). 5ج، قم: دارالبشیر. طباطبایى، سیدمحمدحسین و شریعتی سبزوارى، محمدباقر (بیتا). تحریرى بر اصول فلسفه و روش رئالیسم (جلد 2). 3ج، چاپ 2، قم: بوستان کتاب. طباطبایی، سیدمحمدحسین و شیروانی، علی (1387). ترجمه و شرح نهایةالحکمة (جلد 3). دارالفکر. طوسی، محمدبنحسن (1387). المبسوط فی فقهالامامیه (جلد 3). 8ج، تهران: کتابفروشی مرتضوی. طوسی، محمدبنحسن (1407ق). الخلاف (جلد 3). 6ج، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم/دفتر انتشارات اسلامی. عالیپناه، علیرضا و تاج لنگرودی، محمدحسن (بهار و تابستان 1396). «بررسی فقهی خلق پول بهوسیله بانکهای تجاری». پژوهشنامه میانرشتهای فقهی، شماره 10. فاضل لنکرانی، محمدجواد (آذر 1389). کتاب البیع بر اساس تحریرالوسیله (پایگاه اطلاعرسانی آیتالله شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی، بازیابی ۱ تیر ۱۴۰۱ از http://fazellankarani.com/persian/lessons/3338). فاضل موحدی لنکرانی، محمد (1385). تفصیلالشریعة فی شرح تحریرالوسیلة (المکاسبالمحرمه) (جلد 1). قم: مرکز فقهالائمةالاطهار (علیهمالسلام). فخرالمحققین، محمدبنحسن (بیتا). ایضاحالفوائد فی شرح مشکلاتالقواعد. 4ج، قم: المطبعةالعلمیة. کاشفالغطا، مهدی (بیتا). احکامالمتأجرالمحرمه (جلد 1). نجف: مؤسسه کاشفالغطاءالعامة. مدرسی یزدی، سیدمحمدرضا (1401). تقریرات خارج فقه خلق پول. بازیابی از https://eitaa.com/qommpth/2882 . مدرسی یزدی، سیدمحمدرضا (1399). تقریرات خارج فقه ارز دیجیتال (https://eitaa.com/qommpth/1266) مروی، محمدجواد (مهر 1400). درس خارج فقه بیتکوین و رمزارزها (B2n.ir/bn2346). مطهری، مرتضی (1380). نظری به نظام اقتصادی اسلام (جلد 1). چاپ 10، تهران: صدرا. منتظری، حسینعلی (بیتا). دراسات فیالمکاسبالمحرمة (جلد 2). 3ج، قم: تفکر. موسوی بجنوردی، محمد (1401). قواعد فقهیه (جلد 1). 2ج، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی (رحمتالله علیه)/مؤسسه چاپ و نشر عروج. نایینی، محمدحسین (بیتا). المکاسب والبیع (جلد 1). 2ج، قم: جماعةالمدرسین فیالحوزةالعلمیة بقم/مؤسسه النشرالاسلامی. یزدی، محمدکاظمبنعبدالعظیم (1421ق). حاشیه المکاسب (جلد 1). قم: اسماعیلیان. یزدی، محمدکاظمبنعبدالعظیم (بیتا). العروةالوثقی مع تعلیقات (معلقین: خمینی، سیدروحالله؛ خویی، سیدابوالقاسم؛ گلپایگانی، سیدمحمدرضا؛ مکارم، ناصر) (جلد 2). 2ج، قم: مدرسه الامامعلیبنابیطالب (علیهالسلام). یوسفی، احمدعلی (1399). «ضابطه مال بودن در مباحث فقهی». اقتصاد اسلامی. دوره 20. شماره 79. صص. 63-37. یوسفی، احمدعلی (بیتا). ماهیت پول و راهبردهای فقهی اقتصادی آن.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 94 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 76 |
||