اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 546 |
| تعداد مقالات | 4,734 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,585,607 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,128,249 |
تحلیل فقهی ـ پزشکی انتساب دومادری واقعی در فرض رحم جایگزین کامل | ||
| فقه و حقوق خانواده | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 آذر 1404 اصل مقاله (581.67 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/flj.2025.247710.2135 | ||
| نویسندگان | ||
| مصطفی کیخا* 1؛ محمد رضا کیخا2؛ در محمد کردی تمندانی3؛ حسین خدایار4 | ||
| 1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران. | ||
| 2دانشیارگروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
| 3استادگروه زیستشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران. | ||
| 4استادیارگروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| واژۀ «مادر»، عنوانی که در همۀ تمدنها مورداحترام و گاه موردتقدیس است. بهویژه در کاربست اخلاقی دین اسلام مادر و وصف مادری جایگاهی منحصربهفرد و حتی از حقوق زنان به شمار میرود. در کنار این گزاره، پیشرفتهای حوزۀ علوم پزشکی و روشهای جدید باروری و جبران ناتوانی زایمان، ازجمله روش IVF یا مادر (رحم) جایگزین (Surrogacy) که رویان زوجین (لقاح اسپرم زن و مرد نابارور در فضای آزمایشگاهی) تا زمان زایمان در رحم زن دیگری قرار داده میشود، انتساب عنوان مادر و کشف مادر واقعی را با پیچیدگی فقهی روبهرو میسازد. ازمنظر فقهی مهمترین مسئله کشف هویت و نقش زنِ صاحب رحم و انتساب عنوان مادری، به هریک از دو زن یا تئوری دومادری واقعی خواهد بود. نقشآفرینی تکوینی هریک از زنان دخیل در این فرایند با توجه به دادههای روز پزشکی این سؤال را مطرح میسازد که آیا میتوان با تکیه بر استنادات فقهی ـ مؤیدات پزشکی هر دو زن را مادر واقعی قلمداد کرد؟ بهعبارتی، طفل دارای دو مادر، در عرض هم و با تکالیف و حقوق مساوی باشد؟ در پژوهشهای گذشته به این مسئله پرداخته نشده است و بهدلیل مستحدثه بودن موضوع فقهای امامیه به آن نپرداختهاند. هدف این نوشتار بررسی جوانب مختلف این مسئله و یافتن پاسخی فقهی باتوجه به موازین فقه امامیه به انضمام دادههای پزشکی است. پژوهش پیش رو با روشی توصیفی ـ تحلیلی، با بهکارگیری روش اسنادی، مبتنیبردادههای کتابخانهای تقریر یافته است. تقریر حاضر، بهدنبال اثبات نظریۀ عنوان دومادری واقعی (و نه حکمی) مبتنیبر امکانپذیری فقهی بیش از یک مادر در شریعت است. همچنین توجه دادن به تأثیر مستقیم علم اپیژنتیک (Epigenetics) در کنار علم ژنتیک (Genetics) بر تکوین و آفرینش جنین در این فرایند ما را به این نتیجه رساند که در بررسی ادلۀ قائلان تعلق عنوان مادری به یکی از صاحبان تخمک یا رحم (زن زاینده) به استناد آیات، روایات، و نقد و بررسی آنها معلوم شد که با توجه به ادلۀ فقهی و اصولی و مفهومشناسی واژۀ «ام» و همچنین دادههای پزشکی مؤید دومادری و... امکان اثبات دومادری واقعی زنان وجود دارد؛ ازاینرو نتایج اثبات این تئوری در مباحث هویت حقوقی و اخلاقی طفل و مادران و روند قضایی منعکس میشود. | ||
| کلیدواژهها | ||
| اپیژنتیک؛ دومادری در رحم جایگزین؛ ژنتیک؛ صاحب تخمک؛ صاحب رحم؛ نظریۀ دومادری؛ والده | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A jurisprudential-medical analysis of the attribution of true dual motherhood in the assumption of a complete surrogate womb | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mostafa keykha1؛ mohammad reza keykha2؛ dor mohammad kordetamandane3؛ hosein khodayar4 | ||
| 1un sistan | ||
| 2un | ||
| 3un | ||
| 4un | ||
| چکیده [English] | ||
| Research problem and purpose: The word "mother", a title that is respected and sometimes sanctified in all civilizations. Especially in the moral practice of Islam, mother and the description of motherhood have a unique position and are even considered women's rights. In addition to this statement; advances in the field of medical sciences and new methods of fertility and compensation for childbirth disability, including the IVF method or surrogacy, in which the embryo of the couple (fertilization of sperm of a woman and an infertile man in a laboratory environment) is placed in the womb of another woman until birth, poses a challenge and jurisprudential complexity to the assignment of the title of mother and the discovery of the real mother. From a jurisprudential perspective, the most important challenge will be to discover the identity and role of the woman who has the womb and assign the title of mother to each of the two women or the theory of true dual motherhood. The formative role of each of the women involved in this process, in accordance with current medical data, raises the question: Can both women be considered real mothers based on jurisprudential references and medical confirmations? In other words, can a child have two mothers at the same time with equal duties and rights? This issue has not been addressed in previous studies, and due to the novelty of the subject, Imamiyyah jurists have not entered into it. The purpose of this article is to examine various aspects of this issue and find a jurisprudential answer based on the criteria of Imamiyyah jurisprudence, including medical data. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Dual motherhood theory, surrogate motherhood, dual motherhood in surrogacy, egg owner, uterus owner, genetics, epigenetics | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین ( 1409 ق). کفایة الاصول. قم: طبع مؤسسه آل البیت (ع).
آخوندی، محمدمهدی؛ بهجتی اردکانی، زهره (1386). رحم جایگزین (تعریف، انواع و ضرورت استفاده از آن در درمان ناباروری). تهران: سمت.
ابنفارس، احمد بن فارس؛ هارون، عبدالسلام محمد (1404 ق). معجم مقاییس اللغة. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
اراکی، محمد علی (1371). توضیح المسائل. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
اسماعیلزاده، حسین؛ زهرایی، سید علی حسین؛ مرتضوی، نگار؛ و دستغیب، سید علی (1400 ش). اپیژنتیک و نقش آن در اختلالات آلرژی و خود ایمنی. فرهنگ و ارتقای سلامت فرهنگستان علوم پزشکی، 5 (2)، ص 221- 227.
امیدی، منصور؛ زرینپنجه، نسیم (1389). اثرپذیریهای ژنوم. فصلنامه ژنتیک نوین، 5 (3)، ص 5-12.
انصاری، مرتضی بن محمدامین (بیتا). قاعدة لا ضرر والید والصحة والقرعة (فرائد الأصول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ایروانی، علی (بیتا). الإجتهاد والتقلید (الأصول فی علم الأصول). قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة.
بجنوردی، حسن (1430ق). القواعد الفقهیة. قم: دلیل ما.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1410 ق). الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة. بیروت: دار العلم للملایین.
حر عاملی، محمد بن حسن (1391 ق). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
حر عاملى، محمد بن حسن (1409 ق). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
حکیم، محسن (1368). مستمسک العروة الوثقى. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
حمداللهی، عاصف؛ الماسی، نجادعلی؛ رجالی، محسن (1392)، بررسی فقهی ـ حقوقی قرابت مادر جانشین با طفل متولد از رحم جایگزین. پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، 13 (36).
حمید، کامل؛ موسوی، محمود؛ داوران، مریم؛ ستود، آزاده (1399). نقش و جایگاه وراثت و ژنتیک (زیستشناسی جنایی) در ارتکاب جرم ازمنظر جرمشناسی نوین و آموزههای دینی. فصلنامه بینالمللی قانون یار، 4 (13)، ص 300-318.
خامنهای، علی (1382). أجوبة الإستفتائات. تهران: هدی.
خلیل بن احمد (1410 ق). العین. قم: هجرت.
خمینى، روحاللّه (1410 ق). الرسائل. قم: اسماعیلیان.
خمینى، روحاللّه (بیتا). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خوئى، ابوالقاسم (1394). مبانی تکمله المنهاج. تهران: خرسندی.
دهخدا، علیاکبر (1385). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412 ق). مفردات ألفاظ القرآن (صفوان عدنان داودى، مصحح). بیروت: دار العلم ـ الدار الشامیة.
رضانیا معلم، محمدرضا (1383). باروریهای پزشکی از دیدگاه فقه و حقوق. قم: بوستان کتاب.
روشن، محمد؛ رحیمی، امیرحسین؛ بقایی، محمدرضا (1399). نظریۀ دومادری در قرارداد رحم جایگزین. دوفصلنامه علمی تخصصی فقه میانرشتهای اجتماعی، 9 (1)، ص 265-290.
سبزواری، عبدالاعلی (1413 ق). مهذّب الأحکام فی بیان الحلال والحرام. قم: معاصیه المنار.
شهید ثانی، زینالدین بن على (1410 ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم: کتابفروشی داورى.
شهید ثانی، زینالدین بن على (1413 ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. قم: معاصیه المعارف الإسلامیة.
شیرازی انصاری، قدرت الله؛ و دیگران (1429 ق). موسوعة أحکام الأطفال وأدلة. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
شیروی، مهسا؛ کیانی، مهرزاد (1395). واکاوی چالشهای فقهی، اخلاقی استفاده از رحم جایگزین. فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، 12 (27)، ص 40-55.
صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (عباس قوچانى و على آخوندى، به کوشش). لبنان: دار إحیاء التراث العربی.
صافی، لطفالله ( 1419 ق). جامع الأحکام. قم: نشر حضرت معصومه(س).
صانعی، یوسف (1382). مجمع المسائل. قم: میثم تمار.
صفیری، اکرم؛ و طاهرخانی، فاطمه (1388). نسب مادری کودک تولدیافته از اهدای جنین در حقوق ایران. مجلۀ حقوقی دادگستری، 73 (68)، ص 137-157.
طباطبائى، محمدحسین (1393 ق). المیزان فی تفسیرالقرآن. بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
طباطبائی حکیم، محمد سعید (1414 ق). المحکم فی أصول الفقه. قم: مؤسسة المنار.
طوسى، محمد بن حسن (1387 ق). المبسوط فی فقه الإمامیة. تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
عرب انصاری، حوا (1398). ادلۀ اثبات نسب و اثبات آن بهوسیلۀ آزمایش ژنتیک. مجموعه مقالات چهارمین کنگرۀ بینالمللی علوم انسانی اسلامی. تهران: آفتاب توسعه.
علیدوست، ابوالقاسم (1383). مرجعیت عرف در تطبیق مفاهیم بر مصادیق. فصلنامه فقه و حقوق، 1 (2)، ص 11-38.
عمر، احمد مختار (1421 ق). دراسات لغویة فی القرآن وقراءاته. قاهره: عالم الکتب.
غزالى، محمد بن محمد (1413 ق). المستصفى من علم الأصول (محمد عبدالسلام عبدالشافی، به کوشش). قاهره: دار الکتب العلمیة.
غفاری، معرفت (1382). روشهای پیشرفته در درمان نازایی. مجموعه مقالات روشهای نوین تولیدمثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق. تهران: پژوهشکده ابنسینا و سازمان سمت.
فاضل موحدی لنکرانی، محمد (1389). بررسی فقهی تلقیح مصنوعی. قم: انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).
فخرالمحققین، محمد بن حسن (1378 ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد (سید حسین موسوى کرمانى و علی پناه اشتهاردى و عبدالرحیم بروجردى، به کوشش). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
فروغی، علیرضا (1397). بررسی فقهی و حقوقی حق و حکم. دوفصلنامه فقه و حقوق خصوصی، 1 (1)، ص 1- 18.
فیض الهی، نجات (1389). اهدای جنین و دیگر روشهای باروری کمکی در حقوق. تهران: جنگل.
فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى(1373). تفسیر الصافی. تهران: مکتبة الصدر.
کاظمی خراسانی، محمدعلی (1404 ق). فوائد الأصول. قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407 ق). الکافی. تهران: طبعة الاسلامیة.
گروهی از نویسندگان (1423 ق). موسوعة الفقه الإسلامی طبقاً لمذهب أهل البیت. قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت.
مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى (بیتا). بحار الأنوار الجامعة لدُرر أخبار الأئمة الأطهار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محسنی، محمدآصف (1424 ق). الفقه ومسائل طبیة. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
محقق داماد، مصطفی (1406 ق). قواعد فقه. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مرتضی زبیدى، محمّد بن محمّد (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
مظفر، محمدرضا (1415 ق). أصول الفقه. قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
معلوف، لویس (2000 م). المنجد فی اللغة. بیروت: دار المشرق.
مکارم شیرازی، ناصر؛ و دیگران (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مکارم شیرازی، ناصر (1427 ق). دائرةالمعارف فقه مقارن. قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب.
مکارم شیرازی، ناصر (1424 ق). کتاب النکاح. قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب.
مکارم شیرازی، ناصر (1380). مجموعه استفتائات جدید. قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب.
موسوی خمینی، مصطفی (1390). مستند تحریرالوسیلة. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (ره).
مؤمن قمی، محمد (1415 ق). کلمات سدیدة فی مسائل جدیدة. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، مؤسسه النشر الإسلامی.
مهرپور، حسین (1380). نگرشی به وضعیت حقوقی و شرعی باروری مصنوعی. مجموعه مقالات روشهای نوین تولیدمثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، تهران: امام علی (ع)
میرمحمدی میبدی، سید علیمحمد؛ میرلوحی، آقا فخر (1379). ژنتیک اصول و مبانی. اصفهان: جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان.
نظری، اعظم؛ مسجد سرایی، حمید (1396). واکاوی حکم ارث حمل در طیف تکنیکهای نوین باروری. مجلۀ حقوق پزشکی، 11 (41)، ص 57-79.
نظری توکلی، سعید؛ احمدی، میثم (1396). مفهومشناسی مادر در باروری به روش مادر جانشین. فقه پزشکی، 99 (32-33)، ص 60-75 .
نوری، حسین بن محمدتقی (1408 ق). مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل. بیروت: مؤسسه آل البیت (ع).
ولایی، عیسی (1387). فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول. تهران: نی.
یدالهی باغلویی، عباس؛ آذین، سیدمحمد؛ عمانی سامانی، رضا، (1394)، بررسی وضعیت نسب طفل ناشی از جانشینی در بارداری، مجله علمی ـ پژوهشی فقه پزشکی، 7 (22-23).
Ge SQ, Lin SL, Zhao ZH, Sun QY. ( 2017) Epigenetic dynamics and interplay during spermatogenesis and embryogenesis: implications for male fertility and offspring health. Oncotarget;8 (32):53804-18. [DOI:10.18632/oncotarget.17479] [PMID] Herberth G, Bauer M, Gasch M, Hinz D, Roder S, Olek S, et al. (2014). Maternal and cord blood miR-223 expression associates with prenatal tobacco smoke exposure and low regulatory T-cell numbers. J Allergy Clin Immunol;133 (2):543-50. [DOI:10.1016/j.jaci.2013.06.036] [PMID] Kennedy EM, Hermetz K, Burt A, Everson TM, Deyssenroth M, Hao K, et al. (2021). Placental microRNA expression associates with birthweight through control of adipokines: results from two independent cohorts. Epigenetics.;16 (7):770-82 [DOI:10.1080/15592294.2020.1827704] [PMCID] Kobayashi N, Miyauchi N, Tatsuta N, Kitamura A, Okae H, Hiura H, et al. (2017). Factors associated with aberrant imprint methylation and oligozoospermia. Sci Rep.;7. [DOI:10.1038/srep42336] [PMID] [PMCID] Maccani MA, Padbury JF, Marsit CJ. (2011). miR-16 and miR-21 expression in the placenta is associated with fetal growth. PLoS One.;6 (6):e21210 [DOI:10.1371/journal.pone.0021210] [PMID] Maunakea AK, Chepelev I, Cui K, Zhao K. Intragenic DNA methylation modulates alternative splicing by recruiting MeCP2 to promote exon recognition. Cell Res. 2013;23 (11):1256-69 [DOI:10.1038/cr.2013.110] [PMID] [PMCID] Negahdari s, Nilechi m, Hosseini s.f, Forouzesh m, Samimi a, Maleknia m,Valiyari s. (2023). Evaluation of Epigenetic Factors in Surrogacy: A Mini-Review. Journal of Obstetrics, Gynecology and Cancer Research; 8 (2): 95-104 Palma-Gudiel H, Cordova-Palomera A, Leza JC, Fananas L. (2015).Glucocorticoid receptor gene (NR3C1) methylation processes as mediators of early adversity in stress-related disorders causality: A critical review. Neurosci Biobehav Rev;55: 520-35. [DOI:10.1016/j.neubiorev.2015.05.016] [PMID] Stsepetova J, Baranova J, Simm J, Parm U, Roop T, Sokmann S, et al. (2020). The complex microbiome from native semen to embryo culture environment in human in vitro fertilization procedure. Reprod Biol Endocrinol;18 (1):3 [DOI:10.1186/s12958-019-0562-z] | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2 |
||