اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 476 |
| تعداد مقالات | 4,069 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,285,604 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,340,124 |
تحلیل مقایسه‌ای شاخص فقر چندبعدی در اسلام و اقتصاد متعارف | ||
| مطالعات اقتصاد اسلامی | ||
| مقاله 2، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12، اردیبهشت 1393، صفحه 53-82 اصل مقاله (308.96 K) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ies.2014.1559 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدمهدی عسکری1؛ حسین غفورزاده* 2 | ||
| 1دانشیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع) | ||
| 2کارشناس ارشد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع) | ||
| چکیده | ||
| از آنجا که بشر با نیازهای متنوعی روبروست، عدم تأمین آنها هم باعث پدیده فقر چندبعدی می‌شود لذا نیاز به رویکرد چندبعدی جهت اندازهگیری فقر، اخیرا مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفته و به تعیین شاخص‌هایی برای فقرچندبعدی پرداخته‌اند و سه رویکرد درآمدی (رفاهی)، قابلیتی و مشارکت اجتماعی را برای آن برشمرده‌اند. بررسی مفهوم فقر در فقه و معارف اسلامی نیز روشن می‌سازد که اسلام دیدی جامعتر نسبت به فقرچندبعدی داشته و بعضی از اقسام و ابعاد فقری که در اسلام مورد اشاره قرار گرفته در اقتصاد متعارف هرگز یافت نمی‌شود که این نیز به دلیل تفاوت در اصول و مبانی آن دو است. همچنین مقاله حاضر به مقایسه رویکردهای فقر چندبعدی در اسلام و اقتصاد متعارف پرداخته است و این نتیجه حاصل گردیده که در اسلام رویکرد درآمدی و تعیین یک خط فقر مدنظر قرار نمی‌گیرد، ولی معیارهای فقیر شرعی بیشتر به جنبه فقر نسبی توجه دارد تا فقر مطلق، و اسلام با تأکید بر رفع فقر نسبی به دنبال رفع نابرابری و نزدیک‌کردن طبقات مختلف اجتماعی به یکدیگر است. مواردی نظیر تأمین ابزار تولید برای فقرا به‌جای کمک مستقیم مالی از سوی معصومین(ع) و همچنین بحث عدم اجبار افراد به کار غیر مورد علاقه و غیر تخصص، به رویکرد قابلیتی و ورود مفهوم «شأن و منزلت» در فقه به رویکرد مشارکت اجتماعی (در حالت منزلت شغلی) در اقتصاد متعارف شبیه بوده و معیارهای خط فقر اسلامی را با فقر نسبی در اقتصاد متعارف متفاوت می‌کند و در واقع رعایت شأن و لیاقت، معیاری جزئی‌تر است تا سطح زندگی اقتصادی افراد در هر طبقه نیز با یکدیگر فاصله زیادی نداشته باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فقر؛ فقر نسبی؛ فقر مطلق؛ فقر قابلیتی؛ فقر چند بعدی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Comparative Analysis of Multidimensional Poverty Index in Islam and Conventional Economics | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Mahdi Askari1؛ Hossein Ghafoorzadeh2 | ||
| 1Associate Professor, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University | ||
| 2M.A. Candidate, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University | ||
| چکیده [English] | ||
| Since human beings are confronted with diverse needs, their not being satisfied leads to the multidimensional poverty. The economists, therefore, have recently paid attention to the necessity of multidimensional approach to poverty measurement, have specified some criteria in regard to the phenomenon and have enumerated three approaches of income (welfare), capability and social participation. Examining the concept of poverty in Islamic jurisprudence and teachings also reveals that Islam adopts a more comprehensive approach to this issue, and that some of the poverty kinds and dimensions that have been pointed out in Islam are not found in the conventional economics at all, which is due to the difference between their principles and foundations. The author also compares the multidimensional poverty approaches in Islam and the conventional economics, and concludes that Islam doesn't adopt the income approach and doesn't determine a unique poverty line, but the jurisprudential criteria of poverty consider relative rather than absolute poverty, and that by emphasizing on relative poverty, Islam aims at eliminating inequality and bringing the different social classes closer to each other. Such cases as the Fourteen Innocent Ones' providing the poor with production instruments rather than with direct financial aids and their not making people to perform non-professional and non-favorite jobs resemble the capability approach, and the introduction of the concept of "status" into the jurisprudence resembles the social participation approach in conventional economics. This makes the Islamic poverty line criteria different from the relative poverty in conventional economics. Indeed, observing one's status and merit is a more specific criterion in order to decrease the difference between the economic standards of livening of the persons inhabitant in any class. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Poverty, poverty line, relative poverty, absolute poverty, capability poverty, multidimensional poverty | ||
| مراجع | ||
|
ابن منظور، جمال الدین (1414ق.)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چ3. اصفهانی، سید ابو الحسن (1422ق.)، وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی)، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره، چ1. بحرانی، یوسف بن احمد (1405ق.)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترةالطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1. تودارو، مایکل (1377)، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، تهران: مؤسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه، چ6. حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409ق.)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چ1. حکیمی، محمدرضا، محمد و علی (1387)، الحیاة، قم: انتشارات دلیل ما. حلبی، ابن زهره ( 1417ق.)، غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، قم: مؤسسه امام صادق(ع)، چ1. حلّی، ابن ادریس (1410ق.)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ2. خدادادکاشی، فرهاد (1381)، اندازه گیری شاخصهای فقر در ایران، تهران: گروه پژوهشی آمارهای اقتصادی. خویی، سید ابو القاسم موسوی، (1418ق.)، موسوعة الإمام الخوئی، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی (ره)، چ1. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق.)، مفردات ألفاظ القرآن، دمشق: دار العلم، چ1. راغفر، حسین (1392)، «اندازهگیری فقر چندبعدی در شهر تهران»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال سیزدهم، شماره 2، تابستان 1392. راولیون، مارتین (1376)، مقایسه فقر، ترجمه حمید رضا اشرف زاده، تهران: وزارت جهاد سازندگی، چ1. سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (1379)، برنامه مبارزه با فقر و افزایش درآمد خانوارهای کم درآمد، تهران: معاونت امور اجتماعی. سبحانی، جعفر، (1424ق.)، الزکاة فی الشریعةالإسلامیة الغراء، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام، چ1. سروش، محمد (1375)، «فقه و تعیین خط فقر»، مجموعه مقالات گروههای بررسی مساله فقر و فقر زدایی، ج1، تهران: سازمان برنامه و بودجه، چ2. طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم ، (1409ق.)، العروة الوثقی، بیروت:، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چ2. طرابلسی، ابن براج (1406ق.)، المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1. طریحى، فخر الدین (1416ق.)، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشى مرتضوى، چ3. طوسی، محمد بن حسن (1400ق.)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دار الکتاب العربی، چ2. طوسی، محمد بن حسن (1407ق.)، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1. طهماسبی، جواد (1391)، شاخص توسعه انسانی و مقام ایران در جایگاه جهانی، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک، معاونت پژوهشهای اقتصادی. عابدینی، احمد (1378)، «امام خمینی، ساده زیستی و مسأله شأن»، فقه (کاوشی نو در فقه اسلامی)، ش21، صص265-354. عاملی، سید جواد بن محمد حسینی (1419ق.)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1. عاملى، شهید ثانى (1410ق.)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: کتابفروشى داورى، چ1. همو (1413ق.)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، چ1. عاملی، محمد بن علی موسوی (1411ق.)، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، بیروت: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام، چ1. علامه حلّی، حسن بن یوسف (1414ق.)، تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چ1. علی‌مددی، محمدصادق (1387)، «اندازهگیری شاخصهای چندبعدی فقر در ایران سال‌های 1383 و 1385»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه صنعتی شریف، دانشکده مدیریت و اقتصاد. عیوضلو، حسین (1387)، «درآمدی بر ارکان و هسته سخت اقتصاد اسلامی»، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، س1، ش1، صص139-171. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق.)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چ4. گریفین، کیت (1375)، راهبردهای توسعه اقتصادی، ترجمه حسین راغفر و محمد حسین هاشمی، تهران: نشر نی، چ1. مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1404ق.)، بحار الأنوار، بیروت: مؤسسة الوفاء. محقق حلّی، نجم الدین، (1407ق.)، المعتبر فی شرح المختصر، قم: مؤسسه سید الشهداء علیه السلام، چ1. محمودی، وحید و صمیمی فر، سید قاسم (1384)، «مفهوم و روشهای سنجش و اندازه گیری فقر و نابرابری»، مجله رفاه اجتماعی، س4، ش17، صص9-32. مفید، محمّد بن محمد بن نعمان عکبری (1413ق.)، المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید ره، چ1. موسوی خمینی، سید روح اللّه (1425ق.)، تحریر الوسیلة، ترجمه علی اسلامی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ21. نجفی، محمد حسن (1404ق.)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چ7. نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی (1415ق.)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام، چ1. همدانی، آقا رضا بن محمد هادی (1416ق.)، مصباح الفقیه، قم: مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی، چ1. ورام بن ابى فراس (بی‌تا)، مجموعه ورام، قم: انتشارات مکتبة الفقیه. Haughton, J. & Khandker, S. (2009), Handbook on Poverty and Inequality, Washington: The World Bank. Iqbal, Munawar, (1986), Distributive Justice and Need Fulfilment in an Islamic Economy, Islamabad: International institute of Islamic Economics. Sen, Amartya (1987), Commodities and Capabilities, Amsterdam: North-Holland. Steven, Durlauf & Lawrence, Blume (2008), The new palgrave dictionary of economics. Tsui, K. Y, (2002), Multidimensional Poverty Indices; Social Choice and Welfar. Wagle, Udaya (2008), "Multidimensional Poverty Measurement", Springper cience & Business Media, New York: Spring Street. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,095 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,079 |
||