اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 493 |
| تعداد مقالات | 4,230 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,623,717 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,584,858 |
تحلیلی از گزارش‌های تازه یاب شامی در مورد کاتب نعمانی | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| مقاله 5، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 25، مهر 1398، صفحه 109-127 اصل مقاله (449.9 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/quran.2019.2566 | ||
| نویسنده | ||
| عمیدرضا اکبری* | ||
| دانشجوی دکتری رشته علوم حدیث دانشگاه قم، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| روایات ابوعبدالله محمد‌بن‌ابراهیم معروف به کاتب نعمانی و صاحب کتاب شیعی الغیبة در منابع امامیه، عموماً ارتباط روشنی با عقاید رسمی جریان غلو ندارد، اما بر اساس منابع تازه‌یاب فرقه غالی نصیریه در شام، نعمانی در میان آنان شخصیت مشهوری بوده که علاوه بر گزارش‌های ارتباط او با بزرگان نصیری مانند خصیبی، جلی، ابن‌شعبه، قطیعی بغدادی، غسانی مهلبی و... تألیف چند کتاب (الإخلاص، المقنع، التسلی و التقوی و...) هم به او نسبت داده شده است. البته در میان اخبار و اقوال مروی از او در این منابع، علاوه بر مطالب صحیح، موارد زیادی از عقاید شدیداً غالیانه و حتی روایت کتاب غالیانه و تناسخی «السبعین» نیز وجود دارد. نشانه‌های منصب حکومتی او در شام نیز در آثار نصیری آشکارتر است. گفتنی است این گزارش‌های فراوان علی‌رغم ضعف آن، مؤیدهایی نیز در منابع امامیه دارد که مهم‌ترین آن نصیری بودن راوی اصلی کتاب الغیبة است. ولی پیش‌تر هیچ‌یک از این مسائل مورد تحقیق و ارزیابی واقع نشده و ارتباط نعمانی با فرقه نصیریه خالی از برخی ابهامات نیست. این مقاله ضمن تأیید اصل این ارتباط، قرائن صحت و سقم نسبت‌های نصیریان به او را بررسی کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کاتب نعمانی؛ نصیریه؛ غلو؛ راوی الغیبة؛ حکومت شام؛ امامیه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of Hitherto Neglected Syrian Narratives about Al-Katib Al-Nu'mani | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Amidreza Akbari | ||
| Ph.D. Student of Quranic and Hadith Sciences in Qom University, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| According to the hitherto neglected sources of Nuṣayriyah in Syria, Muhammad Ibn Ebrahim al-Katib al-Nu'mani was a well-known figure among them. In addition to reports of his relationship with the great men of Nusayriyah, such as Khasibi, Jelli, Ibn Shu'ba, Qati'i Baghdadi, Ghasani Mohlahali, etc The compilation of several books (Al-Ikhlas, Al-Muqne', Al-Thassilya and Altaqwa and ...) is attributed to him. And of course, among reports and sayings narrated from him, in addition to the correct subjects, there are many incredible opinions and narrating of the extremist and metempsychosis book "as-Sab'in". The Evidences of his governmental post are more obvious in the books of Nusayriyah too. It is noteworthy that these abundant reports, despite its weakness, also have some witnesses in Imamyh's sources; the most important of them, which is the narrator of the book Al-Ghaibah is Nusayri. Yet, beyond his relationship with the Nusayriy sect, there is no solid proof that confirm the Nusayri reports about his corrupt Extremist opinions. So that his narrations in Imamy's sources generally do not have a clear connection with the formal beliefs of Extremist shiites. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| al-Katib al-Nu'mani, Nuṣayriyah, Exaggeration, Narrator of the book Al-Ghibbah, the Government of Syria, Imamyah | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. آل معروف، امیل عباس، (2013م)، تاریخ العلویین فی بلاد الشام، لبنان: دار الأمل والسلام. ابن العدیم، کمال الدین عمر‌بن‌احمد‌بن‌ابى جراده، (بى تا)، بغیة الطلب فى تاریخ حلب، بیروت: دارالفکر. ابن بابویه، محمد‌بن‌علی، (1362ش)، الخصال، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین. ابن بابویه، محمد‌بن‌علی، (1378ق)، عیون اخبار الرضا (ع)، تحقیق: مهدی لاجوردی، تهران: نشر جهان. ابن بابویه، محمد‌بن‌علی، (1395ق)، کمال الدین وتمام النعمه، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران: اسلامیه. ابن داوود حلى، تقى الدین حسن‌بن‌على، (1383ق)، رجال ابن‌داوود، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ابن سعد، محمد‌بن‌سعد‌بن‌منیع واقدی، (1410ق)، الطبقات الکبرى، محقق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة. ابن شهر آشوب مازندرانى، رشید الدین محمد‌بن‌على، (1380ق)، معالم العلماء، نجف: منشورات المطبعة الحیدریة. ابن طاووس، رضی الدین، (1411ق)، مهج الدعوات و منهج العبادات، محقق: ابوطالب کرمانى و محمد حسن محرر، قم: دار الذخائر. ابن طاووس، رضی الدین، سید على‌بن‌موسى، (1368ق)، فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم، قم: دارالذخائر. ابن طاووس، رضی الدین، سید على‌بن‌موسى، (1409ق)، الأمان من أخطار الأسفار والأزمان، قم: مؤسسة آل البیت (ع). ابن عربی، محمد‌بن‌علی، (1946م)، فصوص الحکم، قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة. ابن عساکر، على‌بن‌حسن، (1415ق)، تاریخ مدینة دمشق، محقق: على شیرى، بیروت: دارالفکر. ابن غضائری، احمد‌بن‌حسین، (1360)، الرجال، محقق: محمد رضا حسینی جلالی، قم: دارالحدیث. ابن معمار، ابوعبدالله جلال الدین الصوفی البغدادی، (2016م)، الجدول النورانی، بی جا، بی نا. ابن هارون، ابوعبدالله الحسین الصائغ، (2006م)، البدء و الإعادة، سلسله تراث علوی، لبنان: دار لأجل المعرفة. اسکافى، محمد‌بن‌همام‌بن‌سهیل، (1422ق)، منتخب الأنوار فی تاریخ الأئمة الأطهار (ع)، قم: نشر دلیل ما. اکبری، عمیدرضا، (1397)، «پیوند عقیدتی غلو و تصوف»، ویژه نامه همایش تصوف شاخصه‌ها و نقدها، ش1. اکبری، عمیدرضا، (1397)، بررسی اختلافات مبانی قدما و متأخران امامیه در تضعیفات رجالی، قم: پایان نامه سطح3 حوزه علمیه قم. اکبری، عمیدرضا، (1398)، «رویکرد مصادر فرقه غالی نصیریه به نصوص وصایت امیر المؤمنین(ع) با تأکید بر حدیث غدیر»، ویژه نامه همایش ملی غدیر. انصاری، حسن، (1386)، «تفسیر امام صادق (ع) به روایت امام هادی (ع) در سنت صوفیان و تفسیر نعمانی»، سایت کاتبان، ansari.kateban.com/post/1250 انصاری، حسن، (1396)، «از میراث غلات، کتاب طب الأئمة منسوب به پسران بسطام»، مجله بررسی‌های تاریخی، ش4. اهوازى کوفى، حسین‌بن‌سعید، (1402ق)، الزهد، مصحح: غلامرضا عرفانیان یزدى، قم: المطبعة العلمیة. باقری، حمید، (1393)، «پژوهشی در انتساب چند اثر جدید الإنتشار به ابو محمّد حسن‌بن‌علی‌بن‌شعبة حرّانی، محدّث شناخته‌شدۀ شیعی»، مجله علوم حدیث، دوره 19، ش4. باقری، حمید، (1396)، «الکافی و روایات اسحاق‌بن‌محمد احمر نخعی تلاشی برای شناسایی منبع کلینی در نقل روایات اسحاق»، رهیافت‌هایی در علوم قرآن و حدیث، س49، ش1. بعمره، محمود (1958م)، رساله تحفة الأخیار، تحقیق اشتروطمان، برلین: نشر نصیری. بغدادی قطیعی، ابوعبدالله محمد‌بن‌محمد، (بی‌تا)، الرسالة البغدادیة، تراث العلویین، لبنان: دار لأجل المعرفة. پاکتچی، احمد، (1382)، «گونه شناسی نام‌های کنیه‌سان برای مطالعه رجال»، مجله مقالات و بررسی‌ها، ش74. جسری، علی‌بن‌عیسی، (2014م)، رسالة التوحید، بی جا: بی نا. جعفی، المفضل‌بن‌عمر، (2006م-الف)، کتاب الهفت الشریف، المجموعة المفضلیة، سلسله تراث العلویین، لبنان: دار لأجل المعرفة. جعفی، المفضل‌بن‌عمر، (2006م-ب)، الرسالة المفضلیة، لبنان: دار لأجل المعرفة. جلی، ابوالحسین محمد‌بن‌علی، (2006م-الف)، حاویالأسرار، تراث علوی، لبنان: دار لأجل المعرفة. جلی، ابوالحسین محمد‌بن‌علی، (2006م-ب)، الرسالة النعمانیة، سلسله تراث علوی، لبنان: دار لأجل المعرفة. جلی، ابوالحسین محمد‌بن‌علی، (2016م-ج)، الرسالة الجوهریة، بی جا: المجموعة الکاملة. حدا، ابوالخیر سلامة‌بن‌احمد، (2011م)، مهدیة الرشاد، سلسله تراث علوی، لبنان: دار لأجل المعرفة. حر عاملى، محمد‌بن‌حسن، (1414ق)، وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت. حرانی، حسن‌بن‌علی‌بن‌شعبه (2016م-الف)، حقائق اسرار الدین، تصحیح: حسن یونس حسن، بی جا: المجموعة الکاملة. حرانی، حسن‌بن‌علی‌بن‌شعبه (2016م-ب)، موضحة حقائق الأسرار، سلسله تراث علوی، لبنان: دار لأجل المعرفة. حرانی، حسن‌بن‌علی‌بن‌شعبه، (1404ق-الف)، التمحیص، قم: مدرسة الإمام المهدى (عج). حرانی، حسن‌بن‌علی‌بن‌شعبه، (1404ق-ب)، تحف العقول عن آل الرسول، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی. حرانی، حسن‌بن‌علی‌بن‌شعبه، (2006م)، حقائق اسرار الدین، سلسله تراث علوی، لبنان: دار لأجل المعرفة. حرانی، محمد‌بن‌شعبه، (2006م)، الأصیفر، سلسله تراث علوی، لبنان: دار لأجل المعرفة. حرانی، علی‌بن‌حمزة‌بن‌شعبة، (بی تا)، حجة العارف، بی جا: المجموعة الکاملة. حسن، حسن یونس (2005م)، منابع العرفان، عند العلویین، الشیعة الخصیبیة، حمص: الدار السوریة للدراسات والنشر. حسینی جلالی، محمدرضا، (1409ق)، «الکنیة، حقیقتها ومیزانها وأثرها فی الحضارة والعلوم الإسلامیة»، مجله تراثنا، س4، ش17. حمین، حسین احمد (2016م-الف)، جادة النجاح، بی جا: المجموعة الکاملة. حمین، حسین احمد (2016م-ب)، غنیمة السفر وبلوغ الوطر، رداً على رسالة درة الدرر، بی جا: المجموعة الکاملة. حمین، حسین احمد (2016م-ج)، قلائد الدرر وبهجة الصور رداً على المختصر، بی جا: المجموعة الکاملة. حمین، حسین احمد (2016م-د)، الوصیة الموسومة بدرّة الصَّفَد فی ترک البغی والحسد، بی جا: المجموعة الکاملة. خامه یار، احمد، (1395)، «شواهد انتشار تشیع در اردن و فلسطین تا سده ششم هجری تشیع در طبریه و اردن»، فصلنامه کتاب‌گزار، ش2و3. خزاز رازى، على‌بن‌محمد (1401ق)، کفایة الأثر فی النصّ على الأئمة الإثنی عشر، مصحح: عبد اللطیف حسینى کوهکمرى، قم: بیدار. خصیبى، حسین‌بن‌حمدان (1419ق)، الهدایة الکبرى، بیروت: البلاغ. خصیبى، حسین‌بن‌حمدان (1429ق) الهدایة الکبری، تحقیق: شوقی الحداد، بیروت: موسسة السراج للطباعة و النشر و التوزیع. خصیبى، حسین‌بن‌حمدان (2001م)، دیوان، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. خصیبى، حسین‌بن‌حمدان (2006م)، الرسالة الرستباشیة، سلسله تراث علوی، لبنان: دار لأجل المعرفة. خصیبى، حسین‌بن‌حمدان (2011م)، المائدة، تحقیق: هاشم عثمان، بیروت: مؤسسة النور للمطبوعات. درایتی، مصطفی (1390ش)، فنخا (فهرستگان نسخه‌های خطی)، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی. دندشی، جعفر الکنج (2000م)، المدخل الی المذهب النصیری، اربد: الروزنا. دیلمی، ابوصالح (2008م)، هدایة المسترشد و سراج الموحد، سلسله تراث علوی، لبنان: دار لأجل المعرفة. ربیع، معلا (2016م)، رسالة بهجة الأسرار، بی جا: archive.org. رداد، عجوز (بی‌تا)، مناظرة الشیخ رداد مع الحاتمیة، سلسله تراث علوی، لبنان: دار لأجل المعرفة. زرارى، أبوغالب احمد‌بن‌محمد (1369ش)، رسالة أبی غالب الزراری إلى ابن‌ابنه فی ذکر آل أعین، مصحح: محمد رضا حسینى، قم: مرکز البحوث و التحقیقات الإسلامیة. زوزنی، حمزة‌بن‌علی (1986م)، الرسالة الدامغة علی الفاسق، الرد علی النصیری، رسائل الحکمة، لبنان: دار لأجل المعرفة. شبیری، محمد جواد، (1380)، «نعمانی و مصادر غیبت»، مجله انتظار موعود، س2، ش15. شریف مرتضى، أبو القاسم على‌بن‌الحسین (1405ق)، رسائل الشریف المرتضى، تقدیم: السید أحمد الحسینی، إعداد: السید مهدی الرجائی، قم: دارالقرآن الکریم. صفری فروشانی، نعمت‌الله (۱۳۷۸ش)، غالیان، کاوشی در جریان‌ها و برایند ها، مشهد: آستان قدس رضوی. صفری فروشانی، نعمت‌الله، (1395)، «منصب بابیت امامان در ترازوی نقد بررسی محتوا‌شناسانه با توجه به کتاب رازداران حریم اهل بیت ع»، مجله شیعه پژوهی، ش6، ص91-123. صفری فروشانی، نعمت‌الله، (1396)، «اعتبارسنجی آموزه بابیّت امامان در عصر حضور تا پایان غیبت صغری»؛ بررسی منبع شناختی»، مجله تاریخ اسلام، ش72، دوره18. صویری، علی‌بن‌منصور (2016م)، الرسالة النوریة، بی جا: archive.org. ضیائی، علی اکبر، (1992م)، فهرس مصادر الفرق الإسلامیة، بیروت: دار الروضة. طبرانی، ابوسعید میمون‌بن‌القاسم (1943م)، مجموع الأعیاد، تحقیق اشتروطمان، هامبورگ: مجلة الاسلام. طبرانی، ابوسعید میمون‌بن‌القاسم (2006م)، مجموع الأعیاد، لبنان: دارالاجل المعرفة. طبرانی، ابوسعید میمون‌بن‌القاسم (2016م-الف)، الجواهر، بی جا: archive.org. طبرانی، ابوسعید میمون‌بن‌القاسم (2016م-ب)، الحاوی فی معرفة الفتاوی، لبنان: دار لأجل المعرفة. طبرانی، ابوسعید میمون‌بن‌القاسم (2016م-ج)، الرد علی المرتد المعروف بالنجحیة، بی جا: archive.org. طبرسى، حسن‌بن‌فضل (1412ق)، مکارم الأخلاق، قم: الشریف الرضى. طبرى آملى، محمد‌بن‌جریر (1413ق)، دلائل الإمامة، قم: نشر بعثت. طرابلسی، محمد‌بن‌الحسن‌بن‌اللیث (2016م)، الجوهرة الطالقانیة، تصحیح: حسن یونس حسن، بی جا: المجموعة الکاملة. طوسی، محمد‌بن‌حسن (1373)، رجال الطوسی، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی. طوسی، محمد‌بن‌حسن (1411ق)، الغیبة، تحقیق: عبادالله تهرانی، قم: دارالمعارف الإسلامیة. طوسی، محمد‌بن‌حسن (1420ق)، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، تحقیق: عبدالعزیز طباطبایی، قم: کتابخانه محقق طباطبایی. الطویل، محمد امین غالب (1343ق)، تاریخ العلویین، لاذقیه: الترقی. عباس، حسین علی (بی‌تا)، اللسان فی ظلال القرآن، نسخه خطی: لاذقیه. عصمة الدولة، ابوالفتح محمد‌بن‌معز‌الدولة (2016م)، الرسالة المصریة، (منهج العلم والبیان ونزهة السمع والبیان) به ضمیمه مشیخه ابوالفتح بغدادی قطیعی، بی‌جا: المجموعة الکاملة. علامه حلى، حسن‌بن‌یوسف (1411ق)، رجال العلامه الحلی، تحقیق: محمد صادق بحرالعلوم، قم: دارالذخائر. علی، محمد أحمد(۲۰۰۲م)، معجم أعلام العلویین، بیروت: دار المحجة البیضاء. فرهمندپور، فهیمه؛ فرخنده زاده، محبوبه، (1393)، «نقش دبیران ایرانی در تحوّل نظام اداری عباسیان»، مطالعات تاریخ اسلام س6، بهار 1393 ش20. قلیچ، رسول (1390ش)، بررسی دیدگاه عالمان شیعه درباره کتاب سلیم‌بن‌قیس: پایانامه کارشناسی ارشد، قم: دانشگاه ادیان. قمى، عباس (1368ش)، الکنى و الألقاب، تحقیق: محمد هادى امینى، تهران: مکتبة الصدر. کریمی‌نیا، مرتضی، (1396)، «نقل‌های وزیر مغربی از جدش ابوعبدالله کاتب نعمانی»، 7بهمن 1396، kariminia.kateban.com/post/3505 کشی، محمد‌بن‌عمر (1409ق)، اختیار معرفة الرجال (رجال الکشی)، تحقیق: حسن مصطفوی، مشهد: دانشگاه مشهد. کلینی، محمد‌بن‌یعقوب (1407ق)، الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیه. کراجکى، ابوالفتح محمد‌بن‌على (1410ق)، کنز الفوائد، تصحیح: عبد الله نعمة، قم: دارالذخائر. گرامی، محمد هادی (1391)، نخستین مناسبات فکری تشیع، بازخوانی مفهوم غلو در اندیشه جریان های متقدم امامی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع). مجلسى، محمد باقر (1403ق)، بحار الأنوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی. مجهول (2008م)، مجمع الأخبار، سلسله تراث علوی، لبنان: دار لأجل المعرفة. معرفت، محمد؛ غفوری‌نژاد، محمد، (1397)، «بازشناسی منابع غیبت نعمانی»، مجله شیعه پژوهی، س4، ش14، ص5-26. مفید، محمد‌بن‌محمد‌بن‌نعمان (1413ق-الف)، الإرشاد، قم: کنگره شیخ مفید. مفید، محمد‌بن‌محمد‌بن‌نعمان (1413ق-ب)، الامالی، قم: کنگره شیخ مفید. مفید، محمد‌بن‌محمد‌بن‌نعمان (1413ق-ج)، المسائل العکبریة، قم: کنگره شیخ مفید. مفید، محمد‌بن‌محمد‌بن‌نعمان (1413ق-د)، المقنعة، قم: کنگره شیخ مفید. نجاشی، احمد‌بن‌علی (1365)، رجال النجاشی، قم: دفتر انتشارات اسلامی. نعمانی، ابن‌أبی زینب (1397ق)، الغیبة، مصحح: على اکبر غفارى، تهران: نشر صدوق. نعمانی، ابن‌أبی زینب (577ق)، نسخه الغیبة، مشهد: آستان قدس، نسخه خطی ش1754. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 638 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 553 |
||