اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 476 |
| تعداد مقالات | 4,069 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,285,751 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,340,208 |
ارزیابی و نقد پنداره وجود آیات مخالف علم و مطابق با باورداشت مخاطبان عصر نزول | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| مقاله 1، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26، فروردین 1399، صفحه 1-24 اصل مقاله (304.21 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/quran.2020.2709 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد رضا خانی* 1؛ سید حمید جزائری2؛ رحمان عشریه3 | ||
| 1قرآن پژوه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآن حوزه علمیه قم، ایران. | ||
| 2دانشیار جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران. | ||
| 3استادیار دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| یکی از مباحث مرتبط با موضوع قرآن و فرهنگ زمانه، پنداره‌ی وجود آیاتی مطابق با باورداشت مخاطبان عصر نزول اما مخالف با علم، در قرآن کریم است. پذیرش این پنداره بر صلاحیت و مرجعیت علمی قرآن بر دیگر حوزه‌های دانش بشری، از جمله علوم تجربی و علوم انسانی تأثیر مستقیمی دارد. برخی قرآن‌پژوهان بر این اندیشه‌اند که استفاده از باورهای مخاطبان عصر نزول(هرچند بر خلاف علم باشند) بدون تأیید یا تکذیب آن باورها یک روش عقلائی و یک انتخاب آگاهانه برای هدایت است و نقصی بر قرآن محسوب نمی شود. از نظر آنان قرآن به قصد تربیت و هدایت عرب جاهلی و با توجه به قدرت درک و فهم آنان، با آگاهی و به عمد آموزه‌هایی را که منطبق با فهم عرب حجاز از جهان و طبیعیات بوده انعکاس داده است. از این رو نمی‌توان از قرآن انتظار داشت به عنوان منبعی برای معرفت درباره چگونگی کیهان و انسان سخن بگوید و گزاره‌های آن واقع‌نما باشد. پژوهش پیش رو با روش تحلیلی ـ انتقادی به بررسی این پنداره پرداخته و در نهایت به این نتیجه رسیده است که قرآن کریم با سه رویکرد نکوهشی، پیرایشی و پذیرشی با باورهای عصری برخورد کرده است و التفات قرآن به هدایت و ارشاد مخاطب خود به گونه‌ای نبوده که مضامین باطل و باورهای خرافیِ برخاسته از جهل در درون‌مایه وحیانی آن راه یابد. همچنین آیاتی که به عنوان شاهدی بر تعارض قرآن و علم مطرح شده است، چیزی جز تفسیر قرآن بدون توجه به معیارهای صحیح تفسیر و تحمیل فرضیات علمی غیر‌قطعی بر آیات قرآن نیست. استشهاد به تفاسیر مطابق با باورهای عصری برای دفاع از این نظریه نیز ناشی از مغالطه قرآن و کلام مفسّران است. همچنین این نظریه با جاودانگی و قداست قرآن منافات دارد و موجب بی اعتباری مضامین قرآن و بی اعتمادی مخاطبین قرآن می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن کریم؛ فرهنگ زمانه؛ آیات مخالف علم؛ فرضیات علمی؛ علم جدید | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Evaluation and Critique of the Idea of the Existence of Opposing Verses in Science and in Accordance with the Beliefs of the Audience of the Coming Age | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Reza Khani1؛ Seyyed Hamid Jazayeri2؛ Rahman Oshryeh3 | ||
| 1Quran student Specialized Center for Quran Interpretation and Science, Qom Seminary, Iran. | ||
| 2Associate Professor of Al-Mustafa Al-Alimi Community, Qom, Iran. | ||
| 3Assistant Professor of Quran University of Science and Science, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the arguments related to the subject of the Qur'an and the culture of the time is the notion of the existence of verses in accordance with the belief of the audience of the coming age but against the new science in the Holy Quran. Acceptance of this notion has a direct impact on the competence and incompetence of the Qur'an's scientific authority over other areas of human knowledge. Some Qur'anic scholars have suggested that using the beliefs of the descending audience (though contrary to science) without confirming or denying those beliefs is a rational method. In their view, the Qur'an is intended to educate and guide the ignorant Arabs and, given their ability to understand and understand, has consciously and deliberately embraced the teachings that were consistent with the Arab's understanding of the Hijaz of the world and nature. The Qur'an, therefore, cannot be expected to be a source of knowledge about how the universe and human beings and their propositions are realistic. Based on this critical research, the present study has examined this notion and has finally concluded that the Holy Quran has approached modern beliefs with three approaches of denunciation, modification and acceptance, and the intentions of the Quran to guide and guide its audience. It was not in such a way that the vicious themes and superstitious beliefs arising out of the ignorance and backwardness of that age's culture were revealed in its revelatory themes. Nor are the verses presented as evidence of the conflict between the Qur'an and science but the interpretation of the Qur'an without regard to the correct criteria of interpretation and the imposition of uncertain scientific assumptions on the Qur'anic verses. Evidence for interpretations consistent with modern beliefs to defend this theory is also due to the fallacy of the Qur'an and the commentators' words. It also contradicts the eternity and sanctity of the Qur'an and causes the credibility of the Quranic themes to be discredited and to distrust the Qur'anic audience. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The Holy Quran, Culture of Time, Opposite Verses of Science, Scientific Hypotheses, New Science | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. نهج البلاغه. آلوسى، محمود بن عبدالله (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت:دارالکتب العلمیة. ابنکثیر، اسماعیل بن عمر (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیة. ابوحجر، احمد عمر (2000م)، التفسیر العلمی للقرآن فی المیزان، بیروت: دارالمدار الاسلامی. ابوزید، نصر حامد (1380ش)، معنای متن، ترجمه مرتضی کریمی‌نیا، تهران: طرح نو. ابوزید، نصر حامد (1994م)، مفهوم النص، بیروت: المرکز الثقافی العربی، چاپ دوم. ابوزید، نصر حامد (1992م)، نقد الخطاب الدینی، قاهره: سینا للنشر. اسدی نسب، محمد علی (1387ش)، «مبانی برخورد قرآن با فرهنگ زمانه»، مجله قبسات، شماره47. اشرفی، امیر رضا (1385ش)، «پیراستگى قرآن از اندیشه‌ها و باورهاى باطل»، مجله معرفت، شماره107. امین، نصرتبیگم (بی‌تا)، تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، بی جا. ایازی، سید محمد علی (1378ش)، قرآن و تفسیر عصری، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم. ایازی، سید محمد علی (1393ش)، قرآن و فرهنگ زمانه، رشت: کتاب مبین. ایازی، سید محمد علی (1376ش)، «نقد وبررسی نظریه بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن»، مجله نامه مفید، شماره 10. باربور، ایان (1374ش)، علم و دین، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: نشر دانشگاهی. بدوی، عبدالرحمن (1383ش)، دفاع از قرآن در برابر آرای خاورشناسان، ترجمه و پژوهش حسین سیدی، مشهد: شرکت به نشر. برهانی، عبدالعلیم؛ جزائری، سید حمید (1395ش)، «بررسی انواع تعامل قرآن و فرهنگ زمانه و آثار و پیامدهای آن بر علوم انسانی»، مجله پژوهش نامه علوم انسانی اسلامی، شماره5. بیضاوى، عبدالله بن عمر(1418ق)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. ﭘﺘﺮﺳﻮن، ﻣﺎﻳﻜﻞ و دﻳﮕﺮان (1376ش)، ﻋﻘﻞ و اﻋﺘﻘﺎت دﻳﻨﻲ درآمدی بر فلسفه دین، ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺣﻤـﺪ ﻧﺮاﻗـﻲ و اﺑـﺮاﻫﻴﻢ ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ، ﺗﻬﺮان: ﻃﺮح ﻧﻮ. جلیلی، هدایت الله (1373ش)، «وحی در هم‌زبانی با بشر و هم لسانی با قوم»، مجله کیان، شماره 23. جوادی آملی، عبدالله (1389ش)، تفسیر تسنیم، قم: مؤسسه اسراء، چاپ ششم. جوادی آملی، عبدالله (1378ش)، تفسیر موضوعی قرآن کریم(قرآن در قرآن)، قم: مؤسسه اسراء ، چاپ دوم. حجازى، محمد محمود (1413ق)، التفسیر الواضح، بیروت: دارالجیل، چاپ دهم. حداد، یوسف دره (1982م)، القرآن و الکتاب اطوار الدعوة القرآنة، لبنان: منشورات المکتبه البوسیه، چاپ دوم. حسن زاده، حسن (1371ش)، دروس هیئت، قم: دفتر تبلیغات. حسینی طباطبایی، سید مصطفی (1374ش)، «زبان قوم نه فرهنگ ایشان»، مجله بینات، ش 6. خرمشاهی، بهاء الدین (1374ش)، «قرآن و بازتاب فرهنگ زمانه»، مجله بینات، شماره 5. خلف الله، محمد احمد (1972م)، الفن القصصی فی القرآن الکریم، بیروت: بی نا. دروزه، محمد عزت (1400ق)، القرآن و الملحدون، دمشق: دارقتیبه، چاپ دوم. ذهبی، محمد حسین (بی‌تا)، التفسیر و المفسرون، بیروت: دار احیاء التراث العربى. رجبی، محمود (1393ش)، روش تفسیر قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ ششم. رستمی، حیدرعلی (1392ش)، پژوهشی در نسبت میان قرآن و فرهنگ زمانه، قم: سبحان. رستمی، حیدرعلی (1389ش)، «قرآن و فرهنگ زمانه»، فصلنامه مطالعات تفسیری، شماره4. رضایی اصفهانی، محمد علی (1380ش)، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. رضایی اصفهانی، محمد علی (1377ش)، «قرآن و فرهنگ زمانه»، مجله معرفت، شماره 26. رضایی اصفهانی، محمد علی (1395ش)، «نقد دیدگاه وجود خرافات ضد علم در قرآن»، مجله قرآن و علم، شماره18. رضایی اصفهانی، محمد علی (1392ش)، منطق تفسیر قرآن، قم: نشر المصطفی. رضایی، حسن رضا (1383ش)، بررسی شبهات قرآن و فرهنگ زمانه، قم: مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه. زمانی، محمد حسن (1385ش)، قرآن و مستشرقان، قم: بوستان کتاب. زمخشرى، محمود بن عمر (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ سوم. سروش، عبدالکریم (1385ش)، بسط تجربه نبوی، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط. سروش، عبدالکریم (1387ش)، طوطی و زنبور، پاسخ دوم به آیت الله سبحانی. سعیدی روشن، محمد باقر (1391ش)، زبان قرآن و مسائل آن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دوم. شهرستانی، سیدهبة الدین (1387ش)، اسلام و هیئت، ترجمه سید هادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب. صفار، ابتسام مرهون (1387ق)، التعابیر القرآنیه و البیئة العربیة فی المشاهد القیامة، نجف: مطبعة الاداب. صفوی، کورش (1383ش)، درآمدی بر معنا شناسی، تهران: سوره مهر. طالب تاش، عبدالمجید (1387ش)، «قرآن و فرهنگ عصر نزول»، مجله قبسات، شماره48. طالقانى، محمود (1362ش)، پرتوى از قرآن، تهران: شرکت سهامى انتشار، چاپ چهارم. طباطبایى، محمدحسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم. طبرسى، فضل بن حسن (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم. طنطاوى، محمد سید (1997ق)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: نهضة مصر. طوسى، محمد بن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. طیب، عبدالحسین (1369ش)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام، چاپ دوم. ﻏﺎزی، ﻋﻨﺎﻳﻪ (1996م)، ﺷﺒﻬﺎت حول القرآن وﺗﻔﻨﻴﺪﻫﺎ، ﺑﻴﺮوت: دار ﻣﻜﺘﺒﺔ الهلال. فتاحی‌‌زاده، فتحیه؛ افشاری، نجمه (1388ش)، «تشبیهات‌و‌تمثیلات قرآن و فرهنگ زمانه»، مجله سفینه، شماره24. فخر رازى، محمد بن عمر (1420ق)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم. فراست خواه، مقصود (1376ش)، «قرآن، آرا و انتظارات گوناگون»، مجله دانشگاه انقلاب، شماره 110. فقیه، حسین (1391ش)، قرآن و فرهنگ عصر نزول، قم: مؤسسه امام خمینی(ره). کاشانى، فتحالله (بی‌تا)، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، تهران: کتابفروشى اسلامیه. کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم. گلدزیهر، ایگناس (1357ش)،درس‌هایی درباره اسلام، ترجمه (العقیده و الشریعه فی الاسلام)، ترجمه علینقی منزوی، قم: انتشارات کمانگیر، چاپ دوم. مجتهد شبستری، محمد (1369ش)، «مبانی زبانشناختی تفسیر عقلانی وحی از دیدگاه معتزله»، مجله مقالات و بررسی‌ها، شماره 49 و 50. مسعودی، سعید (1391ش)، قرآن و فرهنگ زمانه، قم: بوستان کتاب. مصباح یزدی، محمد تقی (1393ش)، معارف قرآن، قم: مؤسسه امام خمینی(ره)، چاپ هفتم. مصطفوى، حسن (1430ق)، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ سوم. مطهری، مرتضی (1373ش)، مجموعه آثار، تهران: صدرا، چاپ هفتم. مطهری، مرتضی (1380ش)، اسلام و مقتضیات زمان، تهران: صدرا، چاپ هفدهم. معرفت، محمد هادی (1423ق)، شبهات و ردود حول القرآن الکریم، قم: مؤسسه التمهید. مغنیه، محمدجواد (1424ق)، التفسیر الکاشف، قم: دارالکتاب الإسلامی. مکارم شیرازى، ناصر (1371ش)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیة، چاپ دهم. نجفی، روح الله (1389ش)، «بازخوانی حکایت قرآنی ذوالقرنین و خورشید»، مجله مطالعات اسلامی، شماره85. نجفی، روح الله (1393ش)، «حرکت خورشید از نظر‌گاه قرآن»، مجله پژوهش‌های علم و دین، شماره1. نجفی، محمد جواد؛ محمودی، زهرا(1396ش)، «هفت آسمان قرآن و فرهنگ زمانه نزول»، مجله مشکوة، شماره135. نصیری، علی (1387ش)، «نقد نظریه راهیافت خطا در قرآن با عطف توجه به آیه «مسّ شیطان»»، مجله اندیشه نوین دینی، شماره 13. نعمایی، شبلی (1328ش)، علم کلام جدید، تهران: چاپ سینا. واعظی، احمد (1389ش)، «نقد تقریر نصر حامد ابوزید از تاریخ‌مندی قرآن»، مجله قرآن شناخت، شماره 6.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 505 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 401 |
||