اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 498 |
| تعداد مقالات | 4,315 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,788,650 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,709,468 |
بررسی تطبیقی عفو مجازات توسط ولی امر | ||
| پژوهشنامه فقه اجتماعی | ||
| دوره 7، شماره 14، مرداد 1398، صفحه 235-266 اصل مقاله (397.9 K) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/fiqh.2019.75387 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد اسحاقی آستانی1؛ احمد امانی* 2 | ||
| 1استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| عفو ولی امر، از جمله نهادهای مهم حقوق جزایی اسلام است که در کنار نهادهایی همچون توبه، رجوع از اقرار، گذشت متضرر از جرم و مرور زمان کیفری، زمینه‌ساز سقوط، تبدیل و یا تخفیف مجازات مجرمین میگردد. هرچند مذاهب اربعه اهل سنت همچون شیعه اصل این موضوع را پذیرفتهاند اما به لحاظ قلمرو نفوذ عفو حاکم و نیز ادله اثبات کننده این حقّ برای وی، تفاوت‌های اساسی میان فرق اهل سنت از یک طرف و شیعه از طرف دیگر، وجود دارد. پژوهش حاضر، به بررسی تطبیقی اختیار ولی امر در عفو محکومان به انواع سه‌گانه مجازات‌های اسلامی یعنی قصاص و دیات، حدود و تعزیرات پرداخته است. مشهور فقیهان امامیه اصل اختیار عفو حدود توسط ولی امر را روا شمردهاند هرچند پیرامون شرایط و گستره آن با یکدیگر اختلاف نظر دارند. در نقطه مقابل، اهل سنت با اتفاق آراء، عفو حدود پس از اثبات نزد حاکم را جایز ندانسته –خواه عفو کننده حاکم باشد و خواه مجنیّ علیه و یا ولی او- و وی را موظف به اقامه حد میدانند. مشهور فقیهان مذاهب خمسه اسلامی هرچند اصل اختیار ولی امر در عفو قصاص و دیات و تعزیرات را پذیرا گشتهاند اما در جزئیات اختلافات عدیدهای دارند. نگارندگان در ادامه با تقسیم عفو قصاص و دیات به دو فرض وجود ولی خاص دارای صلاحیت استیفاء و فرض فقدان وی، به بررسی حکم مسئله پرداخته، سپس با تنویع تعزیر به حق‌الله و حق‌الناس، حکم عفو ولی امر در هر یک از دو صورت را مورد کنکاش قرار داده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تعزیرات؛ دیات؛ حدود؛ عفو؛ قصاص؛ ولی امر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Comparative Review of the Governor's Amnesty | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Eshaghi Astani1؛ Ahmad Amani2 | ||
| 1Assistant Professor of the Department of Fiqh and Islamic Law Foundations at Tehran University, Tehran, Iran | ||
| 2PhD Student of the Department of Fiqh and Islamic Law Foundations at Tehran University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The governor amnesty is one of the important institutions of Islamic penal law which, along with institutions such as repentance, confession, plea bargaining, criminal prosecution, conversion or mitigation of offenders. Although Sunni tribal religions such as Shia have accepted the principle, there are fundamental differences between the Sunnis on the one hand and the Shiites on the other in terms of the scope of Amnesty's influence, as well as proof of this right. The present study compares the authority of the Imam Ali (PBUH) in pardoning the convicts to three types of Islamic punishments namely Qisas and Diyat, limits and ta'zir Famous jurisprudents of the Imamiyyah have endorsed the principle of amnesty by Wali, though they disagree on its scope and scope. On the other hand, the Sunnis, unanimously, do not allow amnesty after proving to the ruler - whether the ruler is pardoning or whether he is a magistrate against him or she or he - and they are bound to uphold it. Famous religious scholars of Khamseh, while accepting the authority of the Prophet, have pardoned Qisas, Diat and Ta'zir, but differ in details. By dividing pardon and retribution into two suppositions of the existence of a specific but aptitude and the absence of it, the authors examine the issue's verdict, and then apply the amnesty to each of the two cases by extending ta'zir to the righteous and the righteous. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ta'zir, blood Money (Diye), Religious Punishment (Hodoud), Amnesty, Retaliation, Governer | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. ابن ادریس حلی، محمد بن منصور (1417ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. ابن انس، مالک (1406ق). موطأ الإمام مالک. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. ابن بابویه، محمد بن علی بن الحسین (1415ق). المقنع. قم: موسّسة الإمام الهادی(ع). ابن تیمیة، عبدالسلام بن عبدالله (1404ق). المحرر فی الفقه. ریاض: مکتبة المعارف. ابن حجاج، مسلم (بیتا). صحیح مسلم. بیروت: دار احیاء التراث العربی. ابن حجر، احمد بن علی (1406ق). فتح الباری شرح صحیح البخاری. بیروت: دار المعرفة. ابن رشد، محمد بن محمد (بیتا). بدایة المجتهد و نهایة المقتصد. بیروت: دار المعرفة. ابن زهرة، حمزه بن علی (1417ق). غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع. قم: مؤسسة الإمام الصادق(ع). ابن عبدالبر، یوسف بن عبد الله (1387ق). التمهید لما فی الموطأ من المعانی و الأسانید. مغرب: وزارة عموم الأوقاف و الشئون الإسلامیة. ابن عبدالکریم العقل، بندر بن عبد الرحمن (1436ق). انقضاء الدعوی العامة بعفو ولی الأمر فی نظام الإجراءات الجزائیة. ریاض: جامعة نایف العربیة للعلوم الأمنیة. ابن فارس، ابوالحسین احمد (1404ق). مقاییس اللغة. قم: مکتب الإعلام الإسلامی. ابن فرحون (بیتا). تبصرة الحکام فی أصول الأقضیة و مناهج الأحکام. مصر: مکتبة الکلیات الأزهریة. ابن قدامة، عبد الله بن احمد (1417ق). المغنی. ریاض: عالم الکتب. ابن مفلح، ابراهیم بن محمد (1400ق). المبدع فی شرح المقنع. بیروت: المکتب الإسلامی. ابن منظور، جمال الدین محمد (1408ق). لسان العرب. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. ابن نجیم، زین العابدین بن ابراهیم (1405ق). الأشباه و النظائر. بیروت: دار الکتب العلمیة. ابن نجیم، زین العابدین بن ابراهیم (بیتا). البحر الرائق فی شرح کنز الدقائق. بیروت: دار الکتاب الإسلامی. ابن هشام (1383ق). سیرة ابن هشام. مصر: مکتبة محمد علی صبیح و أولاده. ابن همام، محمد بن عبدالواحد (بیتا). شرح فتح القدیر. بیروت: دار الفکر. ابو داود، سلیمان بن اشعث (بیتا). سنن أبی داود. بیروت: دار الرسالة العالمیة. ابو زهرة، محمد (بیتا). الجریمة و العقوبة فی الفقه الإسلامی. قاهره: دار الفکر العربی. ابو یعلی الموصلی، احمد بن علی (1410ق). مسند أبی یعلی. جده: دار المأمون للتراث. ابو یعلی، محمدحسین بن فراء (1362). الأحکام السلطانیة. قم: دفتر تبلیغات اسلامی. ابو یوسف، یعقوب بن ابراهیم (1999م). الخراج. قاهره: المکتبة الأزهریة للتراث. ابوالصلاح حلبی، تقی الدین بن نجم الدین (1403ق). الکافی فی الفقه. اصفهان: مکتبة أمیر المؤمنین(ع). اردبیلی، محمد علی (1377). حقوق جزای عمومی. تهران: نشر میزان. اصبحی، مالک ابن انس (بیتا). المدونة الکبری. بیروت: دار صادر. بخاری، محمد بن اسماعیل (بیتا). صحیح البخاری. قاهره: دار طوق النجاة. بهنسی، احمد فتحی (1409ق). القصاص فی الفقه الإسلامی. قاهره: دار الشروق. بهوتی، منصور بن یونس (1402ق). کشف القناع عن متن الإقناع. بیروت: دار الفکر. بوشهری، جعفر (1376). مسائل حقوق اساسی به انضمام ترجمه قوانین اساسی فرانسه، آلمان، انگلستان، آمریکا و شوروی. تهران: نشر دادگستر. بینا (1378). مجموعه آرای فقهی- قضائی. تهران: مرکز تحقیقات فقهی قوه قضائیه. تبریزی، میرزا جواد (1417ق). أسس الحدود و التعزیرات. قم: بینا. ترمذی، محمد بن عیسی (بیتا). سنن الترمذی. بیروت: دار إحیاء التراث. جوهری، اسماعیل بن حماد (1990م). الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دار العلم للملایین. جوینی، عبدالملک بن عبدالله (1401ق). غیاث الأمم فی التیاث الظلم. ریاض: مکتبة إمام الحرمین. حر عاملی، محمد بن الحسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة. قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث. حطاب، محمد بن عبدالرحمن (بیتا). مواهب الجلیل فی شرح مختصر خلیل. بیروت: دار الفکر. خراسانی، محمدکاظم (بیتا). کفایة الأصول. قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث. خلیفی، ناصر علی ناصر (1412ق). الظروف المشدّدة و المخفّفة فی عقوبة التعزیر فی الفقه الإسلامی. مصر: مطبعة المدنی. خمینی، سید روحالله (بیتا). المکاسبالمحرمة. نجف: مطبعة الآداب. خمینی، سید روحالله (بیتا). کتاب البیع. قم: انتشارات اسماعیلیان. خویی، سید ابوالقاسم (بیتا). مبانی تکملة المنهاج. نجف: مطبعة الآداب. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1404ق). المفردات فی غریب القرآن. قم: دفتر نشر الکتاب. رجایی، حسین (1384). اختیار ولی فقیه در عفو محکومان. قم: مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما. زید بن عبدالکریم (1410ق). العفو عن العقوبة فی الفقه الإسلامی. ریاض: دار العاصمة. شافعی، محمد بن ادریس (1993م). الأم. بیروت: دار المعرفة. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم (1990م). الملل و النحل. بیروت: دار المعرفة. شهید ثانی، زین الدین بن علی (1403ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم: دار الهادی للمطبوعات. شهید ثانی، زین الدین بن علی (بیتا). مسالک الافهام. قم: مکتبة بصیرتی. شوکانی، محمد بن علی (1973م). نیل الأوطار. بیروت: دار الجلیل. شیرازی، سید محمد (1403ق). الفقه- کتاب الارث. قم: مطبعة سید الشهداء(ع). صانعی، پرویز (بیتا). حقوق جزای عمومی. تهران: انتشارات دانشگاه ملی ایران. طباطبایی، سید محمدحسین (بیتا). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی. طبری، محمد بن جریر (1939م). تاریخ الطبری. قاهره: مطبعة الاستقامة. طریحی، فخرالدین (1365). مجمع البحرین. تهران: مرتضوی. طوسی، محمد بن الحسن (1417ق). الخلاف. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. طوسی، محمد بن الحسن (بیتا). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی. قم: انتشارات قدس محمدی. علامه حلی، حسن بن یوسف (1418ق). مختلف الشیعة. قم: مرکز النشر التابع لمکتبة الإعلام الإسلامی. علامه حلی، حسن بن یوسف (بیتا). تحریر الأحکام. قم: مؤسسة آل البیت للطباعة و النشر. عمید، حسن (1369). فرهنگ فارسی عمید. تهران: مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر. عواء، محمد سلیم (1983م). فی أصول النظام الجنائی الإسلامی. قاهره: دار المعارف. عودة، عبدالقادر (بیتا). التشریع الجنائی الإسلامی. قاهره: دار التراث. غامدی، عبدالله عطیة عبد الله (1415ق). أسباب سقوط العقوبة فی الفقه الإسلامی. مکه: جامعة أم القری. فاضل لنکرانی، محمد (1375). جامع المسائل (استفتائات). بیجا: بینا. فراز، رجبعلی (1362). عفو عمومی در حقوق جزای ایران و اسلام. (پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی)، دانشگاه تهران، تهران، ایران. فودة، عبدالحکم (1994م). انقضاء الدعوی الجنائیة و سقوط عقوبتها. إسکندریة: منشاة المعارف. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1412ق). القاموس المحیط. بیروت: دارإحیاء التراث العربی. فیومی، احمد بن محمد (1414ق). المصباح المنیر. قم: مؤسسة دار الهجرة. قرافی، احمد بن ادریس (1994م). الذخیرة. بیروت: دار الغرب الإسلامی. قرطبی، محمد بن احمد (بیتا). الجامع لأحکام القرآن. قاهره: دار الکتب المصریة. کاسانی، ابوبکر بن مسعود (بیتا). بدائع الصنائع. بیروت: دار الکتب العلمیة. گلپایگانی، سید محمد رضا (بیتا). مجمع المسائل. قم: دار القرآن الکریم. ماوردی، علی بن محمد (1409ق). الأحکام السلطانیة. کویت: مکتبة دار ابن قتیبة. محقق حلی، جعفر بن الحسن (1373). شرایع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان. مرداوی، علی بن سلیمان (بیتا). الانصاف فی معرفة الراجح من الخلاف. بیروت: دار احیاء التراث العربی. مرغینانی، علی بن ابیبکر (بیتا). الهدایة شرح البدایة. بیروت: المکتبة الإسلامیة. مروارید، علیاصغر (1410ق). سلسلة الینابیع الفقهیة. بیروت: مؤسسة فقه الشیعة. معرفت، محمّدهادی (1377). ولایت فقیه. قم: مؤسسة فرهنگی انتشاراتی التمهید. مفید، محمد بن محمد (1410ق). المقنعة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. مکارم شیرازی، ناصر (1376). مجموعه استفتائات جدید. قم: مدرسة الأمام علی بن أبی طالب(ع). منتظری، حسینعلی (1406ق). دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة. تهران: المرکز الإسلامی للدراسات الإسلامیة. نبراوی، نبیل عبدالصبور (1416ق). سقوط الحق فی العقاب. قاهره: دار الفکر العربی للطباعة و النشر و التوزیع. نجفی، محمدحسن (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. تهران: دار الکتب الإسلامیة. نووی، محییالدین بن شرف (بیتا). المجموع فی شرح المهذب. قاهره: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1375). کاوشی درباره اختیار ولی امر در عفو کیفرها. مجله فقه اهل بیت(ع). هاشمی، سید محمد (1375). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. قم: مجتمع آموزش عالی قم. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 323 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 202 |
||