اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 476 |
| تعداد مقالات | 4,070 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,288,914 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,342,858 |
بررسی اصول و سنت‌های اقتصادی در قرآن و روایات | ||
| مطالعات اقتصاد اسلامی | ||
| دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 25، آبان 1399، صفحه 117-154 اصل مقاله (1.93 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ies.2020.75468 | ||
| نویسندگان | ||
| حسین غفورزاده آرانی* 1؛ امیر خادم علیزاده2؛ محمود عیسوی3؛ سیداحسان خاندوزی4 | ||
| 1دانش‌آموخته دکترای فلسفه اقتصاد اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران . | ||
| 2دانشیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران | ||
| 3استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| 4استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| هدف علم اقتصاد توصیف، تبیین و پیشبینی است؛ یعنی با تحقیق درباره روابط موجود میان پدیده‌های اقتصادی به دنبال شناخت واقعیت است به همان صورتی که هست؛ بدین ترتیب، علم اقتصاد در قالب کشف قوانین اقتصادی تبلور مییابد. در علم اقتصاد اسلامی نیز می‌توان چنین هدفی را دنبال نمود. با استخراج سنت‌های اقتصادی در قرآن و سنت، می‌توان به تحلیل پدیده‌های اقتصادی و رفتارهای افراد جامعه پرداخت. بر این اساس تمام آیات قرآن و روایات برخی کتب روایی مطالعه شد و اصول و سنت‌های مذکور در قالب قضیه قطعیه (هستها) و قضیه شرطیه (رابطه علی معلولی) و در چارچوب منابع اقتصادی، انسان اقتصادی و بخشهای تولید، توزیع و مصرف دستهبندی شد. شایان ذکر است که در این مقاله فقط گزارههایی استخراج شد که هم موضوع و هم محمول آنها امری اقتصادی بود، در حالیکه گزارههایی که فقط محمول اقتصادی دارند نیز در منابع اسلامی گسترده است. دستاورد مقاله این است که علم اقتصاد به برخی از این اصول که قرنها پیش در منابع دینی به آنها اشاره شده است، دست یافته است و امروزه به عنوان نظریات علمی در اقتصاد قلمداد میشود مانند اصل تقسیم کار، اصل ترجیح زمانی، اصل تسهیم ریسک و ...؛ اما برخی از سنت‌هایی که در قرآن و روایات مطرح شده است فرضیاتی است که میتواند پنجره جدیدی برای علم اقتصاد بگشاید و به بیان روابطی بپردازد که در اقتصاد ناشناخته است مانند سنت‌هایی که در قالب رابطه انفاق و رشد اقتصادی؛ یا رابطه عدالت و برکت در جامعه و نیز رابطه ربا و رکود اقتصادی بیان شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اقتصاد اثباتی؛ اقتصاد هنجاری؛ سنت‌های اقتصادی؛ قرآن کریم؛ روایات | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Study of Economic Principles and Traditions in the Qur'an and Hadiths | ||
| نویسندگان [English] | ||
| HOSEIN GHAFOORZADEH ARANI1؛ AMIR KHADEM ALIZADEH2؛ MAHMOUD EASAVI3؛ SEYED EHSAN KHANDOOZI4 | ||
| 1PhD in the Philosophy of Islamic Economics, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Faculty of Economics, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran | ||
| 3Assistant Professor, Faculty of Economics, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran. | ||
| 4Assistant Professor, Faculty of Economics, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The goal of the positive economics is to describtion, explaining, and prediction, that is, by studying the relations between economic phenomena seeking to recognize reality as it is. In this way, the positive economy is crystallized in the form of the discovery of economic laws. In Islamic economics, we can also pursue this goal and analyze economic phenomena and community behaviors. Therefore, the main question of the current research is that the principles of the positive economic, can be deduced from the verses of the Holy Qur'an and the traditions? For this purpose, using the conceptual analysis method, all Quranic verses and narratives of some books of narrative were studied and the principles and traditions mentioned in the form of the declarative sentence and the conditional proposition (causal relation) and in the framework of economic resources, economic man and Production, distribution and consumption sectors were categorized. It is worth mentioning that in this article, only propositions were extracted that were both economical and predictable, while propositions that have only economic predicament are also widespread in Islamic sources. The achievement of the article is that economics has achieved some of these principles which have been referred to them in centuries before in religious sources and nowadays are regarded as scientific theories in the economics; Such as the principle of division of labor, the principle of time preference, the principle of risk sharing, etc. But some of the principles and traditions that have been raised in the Qur'an and the traditions are hypotheses that could open up a new window for economics and express the relation that in The economics is unknown, as is the tradition in terms of charity and economic growth, or the relationship of justice and blessing in society, as well as the relationship between usury and economic recession, and so on. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Positive Economy, Normative Economics, Economic Traditions, Holy Quran, Hadiths | ||
| مراجع | ||
|
ابن أبی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله(1404ق). شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید. (10ج). قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی. چاپ اول. ابن بابویه، محمد بن على(1385). علل الشرائع. (2ج). قم: کتاب فروشى داورى. ابن شعبه حرانى، حسن بن على(1404 / 1363ق). تحف العقول عن آل الرسول صلى الله علیه و آله. قم: جامعه مدرسین. چاپ دوم. ابن فهد حلى، احمد بن محمد(1407 ق). عدة الداعی و نجاح الساعی. تهران: دارالکتب الإسلامی. چاپ اول. ابن ح‍ن‍ب‍ل، احمد بن محمد(1419ق). م‍س‍ن‍د الام‍ام اح‍م‍دب‍ن ح‍ن‍ب‍ل. بیروت: ع‍ال‍م الکتب. ابن ماجه. محمد بن ی‍زی‍د(1398ق). سنن ابن ماجه. تربت جام: مکتبه البشری. اربلى، على بن عیسى(1381ق). کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط - القدیمة). (2ج). تبریز: بنى هاشمى. چاپ اول. بلاگ، مارک(1380). روش‌شناسی علم اقتصاد: اقتصاددانان چگونه تبیین می‌کنند. (غلامرضا آزاد ارمکی، مترجم). تهران: نشر نی. (انتشارات دانشگاه کمبریج: Cambridge University Press). پروین، سهیلا(1375). توزیع درآمد و تداوم رشد. مجموعه مقالات گردهمایی مسئله فقر و فقرزدایی. تهران: سازمان برنامه و بودجه. تافلر، آلوین و هیدی تافلر(1388). انقلاب در ثروت آفرینی. (عبدالرضا رضایی‌نژاد، مترجم). تهران: انتشارات فرا. (نشر اثر اصلی 1927م). تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد(1410ق). غرر الحکم و درر الکلم (مجموعة من کلمات و حکم الإمام علی علیه السلام). قم: دار الکتاب الإسلامی. چاپ دوم. ثقفى، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال(1395ق). الغارات أوالإستنفار و الغارات (ط - الحدیثة). (2ج). تهران: انجمن آثار ملى. چاپ اول. جبران مسعود(1381). الرائد: فرهنگ الفبایی عربی ـ فارسی. (رضا انزابی‌نژاد، مترجم). مشهد: آستان قدس رضوی. به نشر. جوادی آملی، عبدالله(1389). ادب فنای مقربان. قم: اسراء. حبیبیان نقیبی، مجید(1383). قرض‌الحسنه، نگرشی تفسیری ـ روایی. فصلنامه اقتصاد اسلامی. 4 (16). 34-11. حسینی، سید رضا(1379)، الگوی تخصیص درآمد و رفتار مصرف‌کننده مسلمان، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. حر عاملى، محمد بن حسن(1409ق). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة. (30ج). قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام. چاپ اول. حکیمى، محمدرضا؛ حکیمى، محمد؛ حکیمى، على و آرام، احمد(1380ش). الحیاة. (احمد آرام مترجم). (6ج)، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى. چاپ اول. خادم‌علیزاده، امیر(1392). تفسیر موضوعی قرآن کریم با رویکرد اقتصادی. قم: دفتر نشر معارف. خمینی، سید روح‌الله(1384). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. چاپ دوم. دادگر، یدالله(1384). درآمدی بر روش شناسی علم اقتصاد. تهران: نشر نی. داوودی، پرویز و عیسوی، محمود(1389). بحران‌های اقتصادی و راه حل اقتصاد اسلامی. مجله اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی. 1 (1). 107-130. دلالی اصفهانی، رحیم و دیگران(1387). بررسی نظری و تجربی نرخ ترجیح زمانی مطالعه موردی: اقتصاد ایران سال های (1351-1383). مجله دانش و توسعه. 13 (25). 137-167. رجایی، سید محمدکاظم(1382). معجم موضوعی آیات اقتصادی قرآن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). رضى، محمد بن حسین(1414ق). نهج البلاغة (للصبحی صالح). (1ج)، قم: هجرت. چاپ اول. روحانی، تورج(1394). سنت‌های الهی در قرآن، منطق استخراج، حوزه‌های تأثیر و ویژگی‌ها. فصلنامه فرهنگ پژوهش. 7 (23). 95-128. ژید، شارل؛ شارل ژیست(1370). تاریخ عقائد اقتصادى. (سنجابى، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. چاپ دوم. (Ballantyne Press) سلیمانی، محمد و مرتضی عربلو(1395). بررسی آثار و ثمرات اقتصادی ایفاء کیل و میزان (با استفاده از نظرات علامه طباطبایی در تفسیر المیزان). مجله مطالعات اقتصاد اسلامی. 9 (17). 177-198. سیوطى، جلال‌الدین(1404ق). الدر المنثور فى تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى. شوقی، احمد دنیا(1389). برداشت های اقتصادی از قرآن کریم. (محمد صفری، مترجم). تهران: دانشگاه امام صادق(ع). (بانک توسعه اسلامی با همکاری مؤسسه آموزش و تحقیقات اسلامی) صدر، سید محمدباقر(1408ق). اقتصادنا. بی‌جا: المجمع العلمی للشهید الصدر. چاپ دوم. صدر، سید محمدباقر(1369). سنت‌های اجتماعی و فلسفه تاریخ در مکتب قرآن. (حسین منوچهری، مترجم). تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء. (نشر اثر اصلی ۱۹۷۹ – ۱۹۳۱). صدر، سیدمحمدباقر(1426ق). المدرسة القرآنیّة یحتوی علی التفسیر الموضوعی للقرآن. قم: مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیه للشهید الصدر. چاپ دوم. طباطبائی، محمدحسین(1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. طبرسى، فضل بن حسن(1372). مجمع البیان فى تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو. چاپ سوم. طوسى، محمد بن الحسن(1407ق). تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان). (10ج). تهران: دار الکتب الإسلامیه. چاپ چهارم. عربی، سید هادی؛ رضائی، محمد جواد و موحدی بکنظر، مهدی(1392). نظریة «اخلاق هنجاری» و دلالتهای آن در سیاست‌گذاری اقتصادی؛ درسهایی برای اقتصاد اسلامی. مجله معرفت اقتصادی. 4(2)(8). 29-50. عیوضلو، حسین(1387). مجموعه مقالات قرآن و اقتصاد. تهران: دانشگاه امام صادق(ع) و مشهد: بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه. فرانکنا، ویلیام‌کی(1383). فلسفه اخلاق. (هادی صادقی، مترجم). قم: کتاب طه. فراهانی‌فرد، سعید(1396). کارکرد اقتصادی دین اسلام (توزیع ثروت و درآمد). مجله قبسات. 22(86). 103-128. قحف، منذر(2008م). النصوص الإقتصادیة من القرآن والسنة. جده: جامعة الملک عبدالعزیز. قدیری‌اصلی، باقر(1366). کلیات علم اقتصاد. تهران: مرکز نشر سپهر. چاپ پنجم. قرطبى، محمد بن احمد(1364). الجامع لأحکام القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو. چاپ اول. قعدان، زیدان عبدالفتاح(1997م). منهج الاقتصاد فی القرآن. بیروت: موسسه الرساله. عمان: دار البشیر. کامرانیان، عباسعلی(1387). اقتصاد در قرآن کریم. قم: مجنون. چاپ دوم. کوپلند، توماس‌ای؛ کولدیپ شاستری و جان‌فردریک وستون(1387). تئوری های مالی: مدیریت مالی پیشرفته. (رضا تهرانی و عسگر نوربخش، مترجمان). تهران: نگاه دانش.( Addison-Wesley Publishing Company) کوشا، غلام حیدر(1389). پژوهشی در الگوی مطالعه سنت‌های اجتماعی در قرآن. معرفت فرهنگی اجتماعی. 1 (2). 33-56. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق(1407ق). الکافی (ط - الإسلامیة). (8ج). تهران: دار الکتب الإسلامیة. چاپ چهارم. کینز، جان مینارد(1387). نظریه عمومی اشتغال، بهره و پول. (منوچهر فرهنگ، مترجم). تهران: نشر نی. (Palgrave Macmillan) متقی هندی، علی بن ح‍س‍ام‌ال‍دی‍ن(1413ق). ک‍ن‍ز‌ال‍ع‍م‍ال فی س‍ن‍ن‌‌الاق‍وال و‌الاف‍ع‍ال. بیروت: موسسه الرساله. مجلسی، محمدباقر بن محمد تقى(1403ق). بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بیروت). (111ج). بیروت: دار إحیاء التراث العربی. چاپ دوم. محمدی ری‌شهری، محمد و حسینی، سیدرضا(1382). توسعه اقتصادی بر پایه قرآن و احادیث. قم: مرکز تحقیقات دارالحدیث. مصباح، محمدتقی(1384). آموزش عقاید (دوره سه جلدى در یک مجلد). قم: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامى. چاپ هفدهم. مکارم شیرازى، ناصر(1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة. چاپ اول. موسوی اصفهانی، سید جمال‌الدین(1374). ملاحظاتی پیرامون پیام‌های اقتصادی قرآن. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. میرمعزی، سید حسین(1383). نظریة رفتار تولیدکننده و تقاضای کار در اقتصاد اسلامی. فصلنامه اقتصاد اسلامی. 4(13). 103-134. نکونام، محمدرضا(1386). قرآن کریم و زمینه‌های اقتصادی: فهرست آیات و فرهنگ موضوعی اقتصاد در قرآن کریم. قم: ظهور شفق. نورى، حسین بن محمد تقى(1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. (28ج). قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام. چاپ اول. ورام بن أبی فراس و مسعود بن عیسى(1410 ق). تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام. (2ج). قم: مکتبه فقیه. چاپ اول. وزیری‌فرد، سید محمدجواد(1376)، مسائل اقتصادی در تفسیر المیزان. تهران: امیر کبیر. یونس المصری، رفیق(۱۴۲۶ هـ. ۲۰۰۵ م). الاعجاز الاقتصادی للقرآن الکریم. دمشق سوریه: دارالقلم. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 435 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 478 |
||