دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه تربیت مدرس، پژوهشگر مرکز ملی حقوق سلامت، تهران، ایران.
چکیده
مبتنی بر نظر مشهور در فقه و حقوق ایران، تقصیر فاقد کارکرد مستقل در نظام مسئولیت مدنی بوده و تنها ابزاری به منظور احراز رابطه استناد در مسئولیت مدنی است. این نتیجه‌گیری بر مبنای ظاهر روایات در این زمینه اتخاذ شده است و با برخی اصول مسلم مانند اصل عدم مسئولیت مدنی، آزادی تجارت و قداست کار و تلاش در فقه اسلامی در تعارض قرار دارد. به همین دلیل، به نظر می‌رسد بر خلاف نظر کسانی که تقصیر را به عنوان رکن مستقل در مسئولیت مدنی نمی‌شناسند، تقصیر دست‌کم در موارد اتلاف از طریق تسبیب، حتی بر مبنای قواعدی مانند لاضرر، بناء عقلا و... که به منظور رد شرطیت تقصیر طرح شده، نقشی اساسی دارد و نمی‌توان با استفاده از عناصر موجود در نظریه اخلاقی عدالت اصلاحی، یکسره آثار عنصر تقصیر را به عنوان یک اصل متعالی و رکن مستقل در مسئولیت مدنی مورد انکار قرار داد. در تحقیق حاضر تلاش می‌شود با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی، نقش تقصیر در مسئولیت مدنی به عنوان یک عنصر مستقل، مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
ph.d in private law, tarbiat modares university- researcher of national institute of health law research), Tehran, Iran
چکیده [English]
Based on the well-known jurisprudence and law of Iran, the fault doesn't has independent function in the civil liability system and only is a means to establish causal relationship in civil liability. This conclusion is based on the surface of traditions in this field and is in conflict with certain principles such as the nought of civil responsibility principle, freedom of trade and the sanctity of work and efforts in Islamic jurisprudence. For this reason, it seems that, Contrary to the views of those who do not recognizes the fault as a stand-alone requirement in civil liability, at least in cases of causing loss, has substantial role, even based on rules such as principle of harm, the conduct of the wise, etc., which are draft to reject the independence of the fault can not use the elements in the moral theory of corrective justice to deny the effects of the element of fault as a supreme principle and a independent pillar in civil liability. In this research, through a descriptive-analytic approach, is tried to analyze the role of fault in civil liability as a stand- alone element.
کلیدواژه‌ها [English]
Civil Liability, No Loss, Deliberate Destruction
مراجع
ابن ادریس حلی، محمد بن احمد (1410ق). السرائر. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ابن ادریس حلی، محمد بن احمد (1411ق). السرائر. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ابن براج، عبدالعزیز (1406ق). المهذب. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ابن فهد حلی، احمد بن محمد (1413ق). المهذب البارع. قم: جامعة‌المدرسین.
ابهری، حمید؛ فرزانگان، محمد و ظهوری، سمیه (1396). «بررسی فقهی و حقوقی مفهوم و شرایط اضطرار و تأثیر آن در مسئولیت مدنی». فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال چهاردهم، (50).
امامی، سیدحسن (1366). حقوق مدنی. تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
امجد، محمد (1376). «قاعده ضرر منفی». تحقیقات اسلامی، (1 و 2).
انصاری، مرتضی (1425ق). المکاسب. قم: انتشارات الامام المنتظر (عج).
بابایی، ایرج (1381). «بررسی عنصر خطا در حقوق مسئولیت مدنی ایران». پژوهش حقوق و سیاست، (7).
بادینی، حسن (1392). فلسفه مسئولیت مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
