آدمی, محمد, غلامی, علی. (1395). بررسی نقض دادرسی منصفانه در نظام شاهنشاهی پهلوی. دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق), 1(2), 157-184. doi: 10.30497/hcr.2016.75779
محمد آدمی; علی غلامی. "بررسی نقض دادرسی منصفانه در نظام شاهنشاهی پهلوی". دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق), 1, 2, 1395, 157-184. doi: 10.30497/hcr.2016.75779
آدمی, محمد, غلامی, علی. (1395). 'بررسی نقض دادرسی منصفانه در نظام شاهنشاهی پهلوی', دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق), 1(2), pp. 157-184. doi: 10.30497/hcr.2016.75779
آدمی, محمد, غلامی, علی. بررسی نقض دادرسی منصفانه در نظام شاهنشاهی پهلوی. دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق), 1395; 1(2): 157-184. doi: 10.30497/hcr.2016.75779
1دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران
2دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.
چکیده
اصول دادرسی منصفانه شامل عناوینی نظیر اصل برائت، حفظ حریم خصوصی، بهره‌مندی از حقوق دفاعی، مستند بودن به قانون، منع وعدم شکنجه، حق تجدیدنظرخواهی، رسیدگی علنی و... است، کامل‌ترین راهکار برای عدالت قضائی به عنوان اصلی‌ترین فرع عدالت اجتماعی، رعایت اصول دادرسی منصفانه است. در این پژوهش نگارندگان با بررسی مفاهیم مبنایی مرتبط با اصول دادرسی منصفانه تلاش کرده‌اند، به تعریفی جامعی از این مفهوم اشاره نمایند و سیر تدوین و تحول قوانین مختلف خصوصاً قوانین جزایی را مورد توجه قرار دهند. نگارندگان با روش توصیفی تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال هستند که تا چه میزان اصول دادرسی منصفانه در رژیم پهلوی نقض یا رعایت گردیده است؟ نتایج این مقاله نشان می‌دهد عمده قوانین از موازین دادرسی منصفانه تبعیت نموده‌اند، البته با وجود دادگاه‌های نظامی و محاکم تشریفاتی و عدم رعایت اصول آیین دادرسی نسبت به زندانیان سیاسی، در رژیم پهلوی دادرسی منصفانه به‌شدت تضییع شده است. علت پرداختن به این موضوع در این بازه زمانی، شرایط، منحصر به‌فرد ایران در زمان حاکمیت رژیم پهلوی خصوصاً تحولات سیاسی ـ اجتماعی آن روزگار و نیز نقش ویژه نظام قضائی در زندگی مردم بوده است. در پژوهش‌های متعدد درباره اصول دادرسی منفصانه و ابعاد آن تحقیق به عمل آمده است اما از لحاظ بررسی رعایت این اصول در رژیم پهلوی کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
Investigating the violation of fair trial in the Pahlavi imperial system
نویسندگان [English]
mohammad adami1؛ Ali Gholami2
1Masters student in Faculty of Islamic Studies and Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran
2Associate Professor, Faculty of Islamic Studies and Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
Principles of the fair trial include topics such as the principle of innocence, protection of privacy, availability of defense rights, documented by law, prohibition of torture, the right to appeal, public hearings, etc. The solution for judicial justice, which is a significant branch of social justice, is the protection of the principles of a fair trial. In this study, the authors defined this concept, by examining the basic concepts related to the principles of a fair trial and considering the development of laws, especially criminal law. The analytical descriptive method was used to answer the question: to what extent fair trial principles have been violated or preserved in the Pahlavi regime. The results of this article show that most of the laws have followed the standards of fair trial, but despite the military courts and ceremonial courts and the lack of observance of the rules of procedure for political prisoners, in the Pahlavi regime, fair trial has been severely violated. The reason for addressing this issue was the unique condition of Iran during the Pahlavi regime, especially the socio-political developments of that time and the significant role of the judiciary in people's lives. Many studies considered principles of the criminal procedures and their dimensions; however, this issue has not been investigated in the Pahlavi regime.
کلیدواژه‌ها [English]
fair trial, torture, distortion, Pahlavi regime, human rights violations
مراجع
قرآن کریم.
نهج البلاغه.
آبراهامیان، یروان (۱۳۷۷). ایران بین دوانقلاب درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی ایران معاصر. تهران: نشر نی
آبراهامیان، یرواند (۱۳۸۲). ایران بین دو انقلاب (ترجمه کاظم فیروزمند و حسن شمس‌آوری و محسن مدیرشانه چی). تهران: انتشارات مرکز
آبراهامیان، یرواند (۱۳۹۷). ایران بین دو انقلاب (ترجمه احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی ولیلایی). تهران: نشر نی.
آقایی کماکلی، ملیحه (۱۳۹۸). «مطالعه بایسته‌ها و پیامدهای دادرسی عادلانه در محاکم نظامی ایران». نخستین کنفرانس ملی محیط زیست سالم و توسعه پایدار در پرتو حقوق شهروندی چالش‌ها و راهبردها.
ابراهیمی، صغری (1390). معیارهای دادرسی عادلانه از نظر فقه و حقوق. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). فقه و مبانی حقوق، دانشگاه پیام نور مرکز تهران جنوب، تهران: ایران.
بزرگمهر، جلیل (1363). مصدق در محکمه نظامی. تهران: نشر تاریخ ایران، کتاب اول.
بزرگمهر، جلیل (1367). دکتر محمد مصدق و رسیدگی فرجامی در دیوان کشور. تهران: شرکت سهامی انتشار.
بزرگمهر، جلیل (1379). ناگفته‌ها و کم گفته‌ها از دکتر محمد مصدق و نهضت ملی ایران. تهران: نادر.
بلاغی، سید صدرالدین (۱۳۵۸). عدالت و قضا در اسلام. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
بهادری جهرمی، علی و حسینی، سیده لطیفه (۱۳۹۳). «اصول دادرسی عادلانه در پرتو اندیشه اسلامی و نظام حقوق داخلی». مطالعات حقوق بشر اسلامی. سال سوم، (7)، صص. 9-32.
بهبودی، هدایت‌الله (۱۳۹۰). شرح اسم: زندگی نامه آیت‌الله سیدعلی حسینی خامنه‌ای. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
پرادل، کورستنز و فرملن (۱۳۹۳). حقوق کیفری شورای اروپا (ترجمه محمد آشوری). تهران: انتشارات خرسندی.
تاریخ معاصر ایران، اسناد نهضت آزادی (۱۳63). نهضت آزادی، جلد اول.
جعفری لنگرودی، جعفر (1375). دانشنامه حقوق. تهران: انتشارات امیرکبیر.
جوادی آملی، عبدالله (1375). فلسفه حقوق بشر. تهران: نشر اسراء.
داداش‌نژاد، داوود و ذاکری، مریم (۱۳۹۴). «حضور وکیل در تحقیقات مقدماتی از منظر حقوق ایران و بین‌الملل». همایش ملی قانون آیین دادرسی کیفری سال 1392، تهران.
رستمی، ولی؛ لطفی، حسن و آقایی طوق، مسلم (1388). دادرسی عادلانه در مراجع اختصاصی اداری ایران. تهران: گرایش.
زرینی، حسین (۱۳۸۴). «سندی نویافته از «پنجاه وسه نفر»». مجله زمانه، سال چهارم، (38).
سالاری، حدیثه و تاج‌الدینی، معصومه (۱۳۹۵). «تجدیدنظرخواهی در دیوان عدالت اداری در پرتو اصول دادرسی عادلانه». فصلنامه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه. 2(1)، صص. 49-55.
سردارآبادی، خلیل‌الله (۱۳۷۹). موانع تحقق توسعه سیاسی در دوره سلطنت رضا شاه (1304-1320). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سیفی فمی تفرشی، مرتضی (۱۳۶۸). پلیس خفیه ایران 1320-1299: مروری بر رخدادهای سیاسی و تاریخچه شهربانی. تهران: ققنوس.
عباسی، بیژن (۱۳۹۰). حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین. تهران: انتشارات دادگستر.
عبده، جلال (۱۳۶۸). خاطرات جلال عبده، چهل سال در صحنه قضایی سیاسی و دیپلماسی ایران. تهران: رسا.
علوی، بزرگ (۱۳۳۰). پنجاه و سه نفر. تهران: انتشارات نگاه.
عیسی‌زاده، بهنام (۱۳۹۷). «اصول حاکم بر دادرسی منصفانه در حقوق بین‌الملل». اولین همایش بزرگ مطالعات و پژوهش‌های علمی علوم انسانی.
غمامی، سید محمدمهدی و آقایی طوق، مسلم (۱۳۹۱). «تحول حقوق و آزادی‌های شهروندی در مصر مبتنی بر قانون اساسی 2012 میلادی». بررسی‌های حقوق عمومی، (۱)، صص. 1-22.
فضائلی، مصطفی (۱۳۸۷). دادرسی عادلانه: محاکمات کیفری بین‌المللی. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
قربان‌پور، امیرمهدی (۱۳۸۲). «شاخصه‌های عدالت در دادرسی و نظام قضائی کنونی ایران». مجله اندیشه صادق، (11 و 12).
گرِرو، خاویر (۱۳۹۷). دولت کارتر و فروپاشی دودمان پهلوی (ترجمه غلامرضا علی بابایی). تهران: کتاب پارسه.
گل‌محمدی، احمد (۱۳۸۲). جمعیت فدائیان اسلام به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
متولی حقیقی، یوسف (۱۳۸۷). «تأملی در محاکمه و دفاعیات دکتر محمد مصدق در دادگاه نظامی رژیم پهلوی». فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ، سال سوم، 3(11)، صص. 191-204.
مطهری، مرتضی (۱۳۵۱). عدل الهی. تهران: صدرا.
ملائی توانی، علیرضا (۱۳۸۹). زندگینامه سیاسی آیت‌الله طالقانی. تهران: نشر نی.
مهرپور، حسین (۱۳۷۲). نظام بین‌المللی حقوق بشر. تهران: انتشارات مؤسسه اطلاعات.
نجاتی، غلامرضا (1376). مصدق سا‌‌ل‌های مبارزه و مقاومت. تهران: خدمات فرهنگی رسا.
نورمحمدی، قاسم (۱۳۹۱). جاسوسی در حزب (برادران یزدی و حزب توده ـ ایران). تهران: جهان کتاب.
ویژه، محمدرضا و کتابی رودی، احمد (1393). «حدود صالحیت دیوان عدالت اداری در انتصاب مدیران مؤسسات عمومی غیر دولتی: مطالعه موردی مدیر عامل سازمان تأمین اجتماعی». فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی قضایی، (65)، صص. 181-204.
یاحسینی، قاسم (۱۳۸۹). همگام با آزادی، خاطرات شفاهی دکتر مهدی جعفری. تهران: صحیفه خرد.
یاران امام به روایت اسناد ساواک، طالقانی (۱۳۸۱). مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
یاوری، اسدالله (۱۳۸۳). «حق برخورداری از دادرسی منصفانه و آیین دادرسی نوین». فصلنامه حقوق اساسی، 2(3).
یزدی، ابراهیم (۱۳۹۷). شصت سال صبوری و شکوری. تهران: کویر.
Chroust, Anton-Hermann (1942). "Aristotle's Conception of Equity (Epieikeia)". Notre Dame Law Review, Vol. 18, Iss 2, 3.
Falcon Y. & Tella, M. J. (2008). Equity and Law, Translated into English by Peter Muckley. Leiden, Boston: Martinus Nihoff, 1st Edition.
Iudica, Giovanni (2013). "Ex Aequo et Bono.Three Cases of Arbitration,and Some Remarks About Equity". NAT, L Italian American Bar Journal,Vol. 21: 37.
Srivastava, D. (2014). "Article 38 (1) of ICJ and sources of International Law".
وب‌سایت‌ها
روزنامه کیهان
روزنامه اعتماد
مرکز اسناد انقلاب اسلامی، منتشره در تاریخ ۴ آذر ۱۳۹۶، کد خبر ۱۷۰۳
