اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 505 |
| تعداد مقالات | 4,362 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,072,946 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,076,319 |
بازخوانی روایت سبب نزول آیۀ قوامیّت مردان (نساء: 34) با تکیه بر روش تحلیل اسناد ـ متن | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| مقاله 6، دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 30، فروردین 1401، صفحه 113-145 اصل مقاله (1.3 M) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/qhs.2022.240496.3247 | ||
| نویسندگان | ||
| مژگان آهنگر داودی* 1؛ ناهید حسین نتاج2؛ فتحیه فتاحی زاده3 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه تهران و پژوهشگر گروه پژوهشی پویافکر، تهران، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)، و پژوهشگر گروه پژوهشی پویافکر، تهران، ایران. | ||
| 3استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| آیۀ 34 سورۀ نساء با توجه به اینکه مباحث مربوط به قوامیت مرد برای زن و نیز راهکارهای مواجهه با نشوز زن در آن مطرح شده است، بطور ویژه‌ای مورد توجه مفسران و عالمان اسلامی بوده است. روایتی وجود دارد که بسیاری از مفسران آن را به عنوان شأن نزول آیه در نظر گرفته و مفاهیمی چون «قوامیت» و «ضرب» در آیه را با توجه به این سبب نزول معنا و تفسیر کرده‌اند. در این نوشتار، نسخه‌های مختلف این روایت با استفاده از روش تحلیل اسناد- متن بررسی شده است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که عبارت‌پردازی این روایت متأخر است و متقدم‌ترین نسخۀ آن متعلق به اواخر قرن اول و از حسن بصری می‌باشد. موضوع مورد نظر مفسران متقدم در بیان این روایت، بحث قصاص زوجین بوده که تحلیل آن وابسته به مفهوم «قوامیت» است. این روایت با چنین عبارت‌پردازی‌ای در واقع به بیان سبب نزول قسمت «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساء» پرداخته و به بحث «وَاضْرِبُوهُنَّ» و تأیید یا انکار زدن زن مربوط نیست. همچنین این روایت به دلیل متأخر بودن عبارت‌پردازی و اشکالات کلامی آن، نمی‌تواند به عنوان مبنا در تحلیل آیۀ 34 نساء قرار گیرد. از سوی دیگر، با توجه به بررسی روایات دیگری که به مفهوم قوامیت اشاره دارند به نظر می‌رسد واژۀ «قوام» با «راع» به معنی «حفاظت» همپوشانی معنایی بالایی دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نقد حدیث؛ آیۀ 34 نساء؛ قوامیّت مردان؛ تحلیل انتقادی؛ روش تحلیل اِسناد ـ متن. | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Re-examination of the Revelation Occasion of the Quranic Verse al-Rijal Qawwamun (4:34) on the base of Isnad-cum-Matn Analysis Methodology | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mojgan Ahangar Davoodi1؛ Nahid Hoseinnataj2؛ Fathiyeh Fattahizadeh3 | ||
| 1M.Sc. Student of History, University of Tehran and Researcher in Poyafekr Research Group, Tehran, Iran. | ||
| 2PhD student in Quran and Hadith, Alzahra University, and Researcher in Poyafekr Research Group, Tehran, Iran. | ||
| 3Professor, Department of Quranic Studies and Hadith, Faculty of Theology and Islamic Studies, Alzahra University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Verse 34 of surah An-Nisa, especially in two parts; men’s supporting or in charging of women, and proposed Quranic three steps to facing women disobedience, has been especially considered by Islamic commentators and scholars. There is a tradition that many commentators have interpreted concepts such as “qawwamun” and “idribuhunna” in the verse according to it. In this paper, different versions of this tradition have been examined using the Isnad-cum-matn analysis method. The results of this study show that the wording of this tradition is late and the earliest version belongs to the late first century and is by Hassan Basri. The subject of the earlier commentators in expressing this tradition is the issue of retaliation of couples, the analysis of which depends on the concept of “qawwamun”. The analyses show that this retaliation is not related to the discussion of "idribuhunna" and approving or denying of the beating of women. It seems that this retaliation cannot be used as a basis in the analysis of verse 34 of An-Nisa. Also, according to other traditions that referred to the concept of “qawwamun”, it seems that the word “rȃ” is synonymous with “qawwam” meaning “protection”. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Critique of Hadith, verse 34 of Nisa, the strength of men, critical analysis, method of document-text analysis | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آقایی، سیدعلی (1389)، «پدیدۀ حلقه مشترک در سندهای روایات: تبیین و تحلیل»، مطالعات تاریخ اسلام، سال 2، شماره7.
آقایی، سیدعلی (1390)، «تاریخ گذاری احادیث بر مبنای روش تحلیل ترکیبی اسناد-متن: امکانات و محدودیت‌ها»، صحیفه مبین، شماره 50، صص103-142.
آقایی، سیدعلی (1394)، تاریخ‌گذاری حدیث: روش‌ها و نمونه‌ها، تهران: انتشارات حکمت.
ابنابىحاتم، عبدالرحمن‌بن‌محمد (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، محقق: طیب، اسعدمحمد، ریاض: مکتبة نزار مصطفى الباز.
ابن‌اشعث، محمدبن‌محمد (بی‌تا)، الجعفریات، محقق: فیضى، آصف، تهران: مکتبۀ النینوی الحدیثۀ.
ابن‌حبان، محمد (1414ق)، صحیح ابن‌حبان، محقق: شعیب الأرنؤوط، بیروت: مؤسسة الرسالة.
ابن‌حیون، نعمان‌بن‌محمدمغربى (1385ق)، دعائم الإسلام، قم: مؤسسة آل‌البیت(علیه السلام).
ابنکثیر، اسماعیل‌بن‌عمر (بی‌تا)، تفسیر القرآن العظیم، محقق: شمسالدین، محمدحسین، دارالکتب‌العلمیة، بیروت: منشورات محمدعلی بیضون.
ابن‌منذر، محمدبن‌ابراهیم (1423ق)، تفسیر القرآن، المدینۀ المنورۀ: دارالمآثر.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم (1414ق) لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ابوعوانه، یعقوب‌بن‌اسحاق (1419ق)، مستخرج ابی‌عوانه، بیروت: دار‌المعرفة.
ابونعیم اصبهانی، أحمدبن‌عبدالله (1419ق)، معرفة الصحابة، محقق: عادل‌بن‌یوسف العزازی، الریاض: دارالوطن للنشر.
احمدبن‌حنبل (1421ق)، مسند الإمام أحمدبن‌حنبل، محقق: شعیب الأرنؤوط-عادل مرشد، بیروت: مؤسسة الرسالة.
بخاری، محمدبن‌إسماعیل (1422ق)، صحیح البخاری، محقق: محمدزهیر بن ناصرالناصر، بیروت: دار طوق النجاة.
ترمذی، محمدبن‌عیسى (1395ق)، سنن الترمذی، محقق: أحمدمحمد شاکر، محمدفؤاد عبدالباقی، إبراهیم عطوة، مصر: شرکة مکتبة ومطبعة مصطفى البابی‌الحلبی.
ثعلبى، احمدبن‌محمد (1422ق)، الکشف و البیان، محقق: ابى محمد ابن‌عاشور، بیروت: دارإحیاء‌التراث‌العربی.
جزری، ابن‌الأثیر (1415ق)، أسدالغابة فی معرفة الصحابة، محقق: علی‌محمد معوض- عادل أحمد عبدالموجود، بیروت: دارالکتب‌العلمیة.
جصاص، احمدبن‌على (1405ق)، احکام القرآن، محقق: قمحاوى، محمدصادق، بیروت: دار إحیاء التراث‌العربی.
راغب اصفهانى، حسین‌بن‌محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
راوندى، فضل‌الله‌بن‌على (بی‌تا)، النوادر، محقق: صادقى اردستانى، احمد، قم: دارالکتاب.
سیوطى، عبدالرحمنبنابىبکر (1404ق)، الدرالمنثور فى التفسیر بالماثور، قم: کتابخانه عمومى آیت‌الله مرعشى نجفى.
شریعت ناصری، زهره؛ صفری، علی؛ مهدوی‌راد، محمدعلی (1399)، «رویکرد مفسران به مواجهه سیاق با روایت در دلالت‌یابی آیات حوزه زنان (مطالعه موردی سوره نساء)»، فصلنامه علوم حدیث، شماره98، صص56-78.
شیبانى، محمدبن‌حسن (1413ق)، نهج‌البیان عن کشف معانى القرآن، محقق: حسین درگاهى، قم: نشر الهادى.
صنعانى، عبدالرزاق‌بن‌همام (1411ق)، تفسیر القرآن العزیز، بیروت: دار المعرفة.
طبرسى، حسن‌بن‌فضل (1412ق)، مکارم الأخلاق، قم: الشریف الرضى.
طبری، ابن‌جریر (بی‌تا)، جامع البیان، محقق: احمد محمد شاکر، قاهره: بی نا.
عبدبن‌حمید (1425ق)، قطعة من تفسیر الإمام عبدبن‌حمید، بیروت: دار ابن‌حزم.
علی‌جانی، محسن (1389)، «بررسی تطبیقی قوامیت و تنبیه زنان در تفاسیر فریقین»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، شماره6، صص121-144.
غروی نائینی، نهله؛ مصطفوی‌فرد، حامد (1393)، «بررسی رویکرد مفسران در تفسیر آیۀ34 سورۀ نساء»، فصلنامۀ تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال 11، شماره2، صص53-86.
فخررازى، محمدبن‌عمر (1420ق)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار إحیاء‌التراث‌العربی.
فراهیدى، خلیل‌بن‌احمد (1409ق)، العین، قم: نشر هجرت.
فیروزآبادی، مجدالدین (1412ق)، تنویر‌المقباس من تفسیر ابن‌عباس، بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
فیروزآبادی، محمدبن‌یعقوب (1415ق)، القاموس المحیط، بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
قرطبى، محمدبن‌احمد (1364ش)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصرخسرو.
مجاهدبن‌جبر (1410ق)، تفسیر الامام مجاهدبن‌جبر، محقق: محمدعبدالسلام ابوالنیل، بیروت: دارالفکرالاسلامی الحدیثه.
مسلم نیشابوری، ا‌بن‌حجاج (بی‌تا)، المسند الصحیح، المحقق: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مصطفوى، حسن (1430ق)، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیة.
مقاتل‌بن‌سلیمان (1423ق)، تفسیر مقاتل‌بن‌سلیمان، محقق: شحاته، عبدالله‌محمود، بیروت: دار إحیاء‌التراث‌العربی.
موتسکی، هارالد (1394)، حدیث اسلامی: خاستگاه‌ها و سیر تطور، به کوشش مرتضی کریمی‌نیا، قم: دارالحدیث.
نورى، حسین‌بن‌محمدتقى (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسة آل‌البیت(علیه السلام).
نورى، حسین‌بن‌محمدتقى (1415ق)، خاتمه مستدرک الوسائل، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(علیه السلام).
واحدی، علی‌بن‌أحمد (1412ق)، سبب نزول، محقق: عصام‌بن‌عبدالمحسن الحمیدان، الدمام السعودیۀ: دارالإصلاح. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 448 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 477 |
||