اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 476 |
| تعداد مقالات | 4,070 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,289,225 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,342,985 |
بازشناسی مؤلفه های معنایی قریه در قرآن کریم با تکیه بر ریشه شناسی واژه | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| مقاله 3، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 31، مهر 1401، صفحه 31-60 اصل مقاله (1.42 M) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/qhs.2022.241540.3379 | ||
| نویسندگان | ||
| احمد پاکتچی1؛ محمد حسن شیرزاد* 2؛ محمد حسین شیرزاد3 | ||
| 1دانشیار پژوهشکده مطالعات قرآنی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. | ||
| 2دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران. | ||
| 3دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| قریه پُرکاربردترین واژه متعلّق به حوزه معنایی شهر و آبادی در قرآن کریم است که در دهه های اخیر، بحث درباره تمایزهای معنایی آن با واژه های قریب المعنا چون مدینه و بلد، بیش از پیش مورد توجه قرآن پژوهان قرار گرفته است. با این حال، مرور بر منابع لغوی و تفسیری گویای آن است که هنوز هم آگاهی چندانی از فرآیند ساخت و مؤلفه های معنایی قریه و ویژگی های این نوع از آبادی در بافت نزول وجود ندارد. برای جبران این خلأ مطالعاتی، در پژوهش حاضر کوشش شده است با رویکرد ریشه شناسی، سابقه واژه قریه در زبان های نیا پیجویی شود، سیر تحولات معنایی این واژه تا عربی قرآنی به بحث گذاشته شود و مؤلفه های معنایی آن در قرآن کریم بازشناخته شود. مطالعه حاضر نشان می دهد که واژه قریه ریشه در دو ستاک متفاوت دارد و بر اساس یک الگوی ترکیبی ساخته شده است. از داده های زبانشناختی و نیز کاربردهای قرآنیِ واژه چنین استنباط می شود که قریه در عصر نزول بر شهرها و آبادی های مهمانپذیری اطلاق می شده است که به دلیل واقع شدن در میانه راه های مواصلاتی، نقش منزلگاه بین راهی را برای استراحت و تجهیز مسافران ایفا می کردند. از دستاوردهای جانبی این پژوهش، ارائه تحلیلی نو از علّت اطلاق «أمّ القری» بر شهر مکه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شهر؛ منزلگاه؛ امّ القری؛ مکه؛ حج؛ زبانشناسی تاریخی؛ زبانشناسی سامی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Re-examination of the Semantic Components of "Qaryah" in the Holy Qur'an with Special Emphasis on Etymological Approach | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ahmad Pakatchi1؛ Mohammad Hassan Shirzad2؛ Mohammad Hussein Shirzad3 | ||
| 1Associate Professor of Quranic Studies, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran | ||
| 2Ph. D. in Quran and Hadith Studies, Imam Sadiq University, Tehran, Iran. | ||
| 3Ph. D. in Quran and Hadith Studies, Imam Sadiq University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| "Qaryah" is the most frequent word belonging to the semantic field of "town/ village" in the Holy Qur'an. In recent decades, the discussions about semantic distinctions between "Qaryah" and other words belonging to the same semantic field such as "Madīnah" and "Balad" have drawn the attention of Qur'anic scholars widely. However, a review of lexicographical and exegetical sources indicates that there is not enough knowledge about (A) the construction-process of the Qur'anic word "Qaryah", (B) the semantic components of this word, and (C) the characteristics of this type of "town/village" in the context of revelation of the Holy Qur'an. Adopting the etymological approach, the present research is an attempt to trace the oldest history of the word "Qaryah" in proto-Afroasiatic, and study the semantic changes of this word towards the Qur'anic Arabic, and reexamine its semantic components in the Holy Qur'an. The present study shows that the Qur'anic word "Qaryah" is rooted in two different stems and constructed from a hybrid model. According to linguistic data and Qur'anic usages of the word, "Qaryah" was referring to the towns/villages which were playing the role of campgrounds for travelers at the time of revelation due to their locations in the middle of routes. Moreover, this research provides a new explanation for the reasons of calling Mecca 'Umm al-Qurā in the Holy Qur'an. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| town, campground, 'Umm al-Qurā, Mecca, Hajj (Islamic Pilgrimage), Historical Linguistics, Semitic Linguistics | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمان بن محمد (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، به کوشش اسعد محمد الطیب، ریاض: مکتبة نزار مصطفی الباز.
ابن جوزی، عبدالرحمان بن علی (1407ق)، نزهة الأعین النواظر فی علم الوجوه و النظائر، به کوشش محمد عبدالکریم کاظم، بیروت: مؤسسة الرسالة.
ابن سعد، محمد (1410ق)، الطبقات الکبری، به کوشش محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن سلام جمحی، محمد (1394ق)، طبقات فحول الشعراء، به کوشش محمود محمد شاکر، جده: دار المدنی.
ابن عاشور، محمد بن طاهر (1420ق)، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن فارس، احمد (1399ق)، مقاییس اللغة، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، بیروت: دار الفکر.
ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم (1411ق)، تفسیر غریب القرآن، به کوشش ابراهیم محمد رمضان، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
ابن کلبی، هشام بن محمد (2000م)، کتاب الأصنام، به کوشش احمد زکی پاشا، قاهره: دار الکتب المصریة.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ابن هشام، عبدالملک (1375ق)، السیرة النبویة، به کوشش مصطفی السقاء و دیگران، قاهره: شرکة مصطفی البابی.
ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف (1420ق)، البحر المحیط فی التفسیر، به کوشش صدقی محمد جمیل، بیروت: دار الفکر.
ابوعبیده، معمر بن مثنی (1381ق)، مجاز القرآن، به کوشش محمد فؤاد سزگین، قاهره: مکتبة الخانجی.
ازرقی، محمد بن عبدالله (1403ق)، أخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، به کوشش رشدی الصالح ملحس، بیروت: دار الأندلس.
ازهری، محمد بن احمد (2001م)، تهذیب اللغة، به کوشش محمد عوض مرعب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
انوری، حسن و دیگران (1382ش)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن.
برّو، توفیق (1996م)، تاریخ العرب القدیم، بیروت: دار الفکر المعاصر.
بروکلمان، کارل (1977م)، فقه اللغات السامیة، ترجمه رمضان عبدالتواب، ریاض: جامعة الریاض.
بیومی مهران، محمد (بیتا)، دراسات فی تاریخ العرب القدیم، اسکندریه: دار المعرفة الجامعیة.
پاکتچی، احمد (1392ش- الف)، ترجمهشناسی قرآن کریم، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
پاکتچی، احمد (1392ش- ب)، «حج، اعمال مذهبی»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد بیستم، به کوشش کاظم موسوی بجنوردی و دیگران، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
پاکتچی، احمد (1399ش)، «سکنا یا انس گرفتن مردان به زنان در قرآن و حدیث با رویکرد ریشهشناسی»، پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، سال 8، شماره 16، صص99-112.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1407ق)، تاج اللغة و صحاح العربیة، به کوشش احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دارالعلم للملایین.
حیری، اسماعیل بن احمد (1422ق)، وجوه القرآن، به کوشش نجف عرشی، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
خلیل بن احمد (1408ق)، کتاب العین، به کوشش مهدی المخزومی و ابراهیم السامرائی، بیروت: مکتبة الهلال.
دامغانی، حسین بن محمد (1970م)، إصلاح الوجوه و النظائر فی القرآن الکریم، به کوشش عبدالعزیز سیّد الأهل، بیروت: دار العلم للملایین.
راغب اصفهانی، حسین بن احمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، به کوشش صفوان عدنان داوودی، بیروت/ دمشق: دار العلم/ دار الشامیة.
زمخشری، محمود بن عمر (1407ق)، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
سعیدی، عباس (1380ش)، «ایله»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد دهم، به کوشش کاظم موسوی بجنوردی و دیگران، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر (1314ق)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قاهره: المطبعة المیمنیة.
شیرزاد، محمدحسن (1398ش)، کاربرد الگوهای انسانشناسی حمل و نقل در تفسیر قرآن کریم، رساله دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، به راهنمایی دکتر احمد پاکتچی، دانشگاه امام صادق(ع).
صاحب بن عباد (1414ق)، المحیط فی اللغة، به کوشش محمد حسن آل یاسین، بیروت: عالم الکتاب.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن (1372ش)، مجمع البیان، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طبری، محمد بن جریر (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة.
طریحی، فخرالدین (1375ش)، مجمع البحرین، به کوشش سید احمد حسینی، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
طوسی، محمد بن حسن (بیتا)، التبیان فی تفسیر القرآن، به کوشش احمد قصیر عاملی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
عبدالباقی، محمد فؤاد (1364ق)، المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم، قاهره: دار الحدیث.
علی، جواد (1993م)، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الإسلام، بیروت/ بغداد: دار العلم للملایین/ مکتبة النهضة.
العلی، صالح احمد (2000م)، تاریخ العرب القدیم و البعثة النبویة، بیروت: شرکة المطبوعات.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1426ق)، القاموس المحیط، به کوشش محمد نعیم العرقسوسی، دمشق: مؤسسة الرسالة.
قرشی، سید علی اکبر (1371ش)، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مشکور، محمدجواد (1346ش)، فرهنگ هزوارشهای پهلوی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
مشکور، محمدجواد (1357ش)، فرهنگ تطبیقی عربی با زبانهای سامی و ایرانی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
مصطفوی، حسن (1368ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
معین، محمد (1362ش)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
مقاتل بن سلیمان (1423ق)، التفسیر، به کوشش عبدالله محمود شحاتة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
یاحقی، محمدجعفر و دیگران (1377ش)، فرهنگنامه قرآنی، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
یاقوت حموی، شهابالدین (1995م)، معجم البلدان، بیروت: دار صادر.
یعقوب الثالث، اغناطیوس (1969م)، البراهین الحسیة علی تقارض السریانیة و العربیة، دمشق: نشر مؤلف.
Beeston, A. F. L. et al. (1982), Sabaic Dictionary, Beirut: Librairie du Liban. Biella, J. Copeland (1982), Dictionary of Old South Arabic: Sabaean Dialect, Cambridge: Scholars Press. Black, J. et al. (2000), A Concise Dictionary of Akkadian, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. Bomhard, Allan R. (2015), A Comprehensive Introduction to Nostratic Comparative Linguistics, Charleston, SC: Signum Desktop Publishing. Brun, S. (1895), Dictionarium Syriaco-Latinum, Beirut: Typographia PP. Soc. Jesu. Bussmann, Hadumod (2006), Routledge Dictionary of Language and Linguistics, London & New York: Routledge. Campbell, Lyle & Mixco, Mauricio (2007), A Glossary of Historical Linguistics, Edinburgh: Edinburgh University Press. Costaz, Louis (2002), Dictionnaire Syriaque-Français, Syriac-English Dictionary, Beirut: Dar el-Machreq. Del Olmo Lete, Gregorio & Sanmartín, Joaquín (2003), A Dictionary of the Ugaritic Language in the Alphabetic Tradition, tr. Wilfred Watson, Leiden: Brill. Dolgopolsky, Aharon (2008), Nostratic Dictionary, Cambridge: McDonald Institute for Archaeological Research. Drower, E. S. & Macuch, R. (1963), A Mandaic Dictionary, Oxford: Clarendon Press. Ehret, Christopher (1995), Reconstructing Proto-Afroasiatic: Vowels, Tone, Consonants and Vocabulary, Berkeley et al.: University of California Press. Gelb, Ignace, et al. (1998), The Assyrian Dictionary, Chicago: Oriental Institute of Chicago University. Gesenius, William (1939), A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, ed. F.A. Brown, Oxford: Clarendon Press. Glare, P. G. W. (1968), Oxford Latin Dictionary, Oxford: Clarendon Press. Glidden, H. W. (1986), "Ayla", The Encyclopedia of Islam, 2nd edition, vol. 1, Leiden: Brill. Hoftijzer, J. & Jongeling, K. (1995), Dictionary of the North-West Semitic Inscriptions, Leiden: Brill. Jastrow, Marcus (1903), A Dictionary of the Targumim, the Talmud Babli and Yerushalmi and the Midrashic Literature, London / New York: Luzac / Putnam. Jeffery, Arthur (1938), The Foreign Vocabulary of the Qur'an, Baroda: Oriental Institute. Juynboll, T. W. (1919), "Pilgrimage (Arabian and Muhammadan)", Encyclopedia of Religion and Ethics, vol. 10, ed. James Hastings, Edinburgh: T. & T. Clark. Krahmalkov, Ch. R. (2000), Phoenician-Punic Dictionary, Leuven: Uitgeverij Peeters en Departement Oosterse Studies. Leslau, Wolf (1938), Lexique Soqotri, Paris: Librairie C. Klincksieck. Leslau, Wolf (1991), Comparative Dictionary of Ge'ez, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. Montgomery Watt, William (1988), Muhammad's Mecca: History in the Qur'an, Edinburgh: Edinburgh University Press. Nakano, Aki'o (1986), Comparative Vocabulary of Southern Arabic, Tokyo: Institute for the Study of Languages and Cultures of Asia and Africa. O'leary, De Lacy (1923), Comparative Grammar of the Semitic Languages, London: Kegan Paul. O'leary, De Lacy (1927), Arabia Before Muhammad, London: Kegan Paul. Orel, Vladimir & Stolbova, Olga (1995), Hamito-Semitic Etymological Dictionary, Leiden: Brill. Payne Smith, Robert (1903), A Compendious Syriac Dictionary, Oxford: Clarendon Press. Rabbat, Nasser (2001), "City", Encyclopedia of the Qur'an, vol. 1, ed. Jane Dammen McAuliffe, Leiden: Brill. Zammit, Martin (2002), A Comparative Lexical Study of Qur'anic Arabic, Leiden: Brill. Zimmern, Heinrich (1917), Akkadische Fremdwörter als Beweis für Babylonischen Kultureinfluss, Leipzig: J. C. Heinrich'sche Buchhandlung. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 300 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 178 |
||