اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 527 |
| تعداد مقالات | 4,577 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,741,457 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,478,729 |
شناخت بی‌واسطه از خداوند در اندیشۀ اسپینوزا و ملاصدرا | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| مقاله 12، دوره 20، شماره 2 - شماره پیاپی 40، مهر 1401، صفحه 243-266 اصل مقاله (935.16 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/prr.2022.242778.1756 | ||
| نویسندگان | ||
| سیدمصطفی موسویان1؛ محمد سعیدی مهر* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| 2استاد گروه فلسفه، حکمت و منطق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| اسپینوزا و ملاصدرا دو فیلسوف با مبانی فکری متفاوت هستند که به مسئلۀ شناخت بی‌واسطه از خداوند توجه کرده‌اند. با توجه به تفاوت‌های انکارناشدنی میان ایشان، زمینۀ هم‌سخنی میان آنها در صورتی فراهم می‌شود که اولاً آن دسته از ویژگی‌های هستی‌شناختی متعلَّق شناخت که در شناخت بی‌واسطه نقش اساسی دارند، مشخص شود. در این خصوص می‌توان از عدم تناهی در اندیشۀ اسپینوزا و فاقد ماهیت و فوق تمام بودن در اندیشۀ ملاصدرا نام برد. ثانیاً چیستی شناخت بی‌واسطه و نیز ویژگی اساسی آن در ارتباط با متعلَّق مذکور توصیف و تحلیل گردد. از نظر اسپینوزا، ویژگی محوری این نوع شناخت درستی و مطابقت کامل آن با متعلَّق است، اما در نگاه ملاصدرا شناخت بی‌واسطه از خداوند محدود به وعای وجودی ادراک‌کننده می‌شود. مقایسۀ دیدگاه‌های اسپینوزا و ملاصدرا بیانگر آن است که مطابق نظام فلسفی هر یک شناخت بی‌واسطه برترین نوع شناخت است که به برترین موجود تعلق می‌گیرد. آنچه اسپینوزا و ملاصدرا را در مواجهه با مسئلۀ مذکور از هم متمایز می‌سازد نخست موسع یا مضیق بودن معنای واسطه است؛ دوم ناسازگاری موجود در اندیشۀ اسپینوزا دربارۀ شناخت بی‌واسطۀ تامّ از خداوند و سازگاری اندیشۀ ملاصدرا در این زمینه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شناخت خدا؛ اسپینوزا؛ ملاصدرا؛ علم شهودی؛ علم حضوری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Immediate Knowledge of God in Spinoza and Mulla Sadra | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Seyyed Mostafa Musaviyan1؛ Mohammad Saeedimehr2 | ||
| 1Ph.D Candidate in Islamic Philosophy and Kalam, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| 2Professor at Philosophy and Logics Department, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Spinoza and Mulla Sadra, in spite of having different philosophical principles, paid special attention to the problem of immediate knowledge of God. A philosophical dialogue between them can be held, if the two following conditions are satisfied. First, the ontological features of the object of that knowledge -that play the essential role in immediate knowledge- should be identified. In this regard, infinity in Spinoza’s philosophy and lacking quiddity and being superior to the perfection in Mulla Sadra’s philosophy can be cited. Secondly, the definition of the immediate knowledge and its main feature that is relevant to the object of that knowledge should be surveyed. On one hand, Spinoza points out that the truth of this kind of knowledge and complete correspondence between that knowledge and its object are its main characteristics. On the other hand, Mulla Sadra stresses that such knowledge is confined to the existential degree of the knower. The comparison shows that Spinoza, in common with Mulla Sadra, asserts that the immediate knowledge is the most perfect one which the most perfect existent is its object. Nonetheless, the breadth and the narrowness of the meaning of the medium, along with inconsistency in Spinoza’s view and consistency in Mulla Sadra’s position on the immediate perfect knowledge of God are the matters that distinguishes Spinoza’s views from those of Mulla Sadra’s. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Knowledge of God, Spinoza, Mulla Sadra, Intuitive Knowledge, Presential Knowledge | ||
| مراجع | ||
|
اسپینوزا، باروخ. 1397. اخلاق. ویراست دوم. ترجمۀ محسن جهانگیری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
جوارشکیان، عباس، و حجت اسعدی. 1397. «انحصار علم به حضور نزد صدرالمتالهین». پژوهش‌های عقلی نوین 6.
جهانگیری، محسن. 1397. سه فیلسوف غرب: بیکن، هابز، اسپینوزا. تهران: دانشگاه تهران.
سهروردی. 1392. حکمة الاشراق با شرح قطب‌الدین شیرازی و تعلیقات صدرالمتالهین. تصحیح نجفقلی حبیبی. ج. 4. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
عبداللهی، محمدعلی، و مهدی مطهری. 1391. «چیستی شناخت از دیدگاه اسپینوزا». پژوهش‌های فلسفی کلامی 53.
عبودیت، عبدالرسول. 1393. درآمدی به نظام حکمت صدرایی: معرفت‌شناسی و خداشناسی. تهران: سمت.
علمی، محمدکاظم، و زهرا رسولی. 1393. «مراتب علم از دیدگاه ملاصدرا و اسپینوزا». مطالعات اسلامی: فلسفه و کلام 93.
علیزاده، بیوک، و مجتبی اعتمادی. 1388. «درآمدی بر مبانی معرفت‌شناسی اسپینوزا». معرفت فلسفی 2.
فرقانی، محمدکاظم، و علی غزالی‌فر. 1394. «تأملی در سازگاری درونی اندیشۀ فلسفی ملاصدرا دربارۀ شناخت انسان از خداوند». پژوهشنامۀ فلسفه دین 25.
قمی، محمدباقر. 1392. «جایگاه خداوند در نظریه شناخت اسپینوزا». پژوهش‌های فلسفی کلامی 57.
ملاصدرا. 1360. اسرار الآیات. تصحیح محمد خواجوی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
ملاصدرا. 1363. مفاتیح الغیب. تصحیح محمد خواجوی. تهران: موسسۀ تحقیقات فرهنگی.
ملاصدرا. 1381. المبدأ و المعاد. تصحیح محمد ذبیحی و جعفر شاه‌نظری. ج. 1. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا. 1387. سه رسائل فلسفی. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. قم: سازمان تبلیغات اسلامی.
ملاصدرا. 1388. الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. ویراست دوم. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب.
ملاصدرا. 1394. مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتالهین. تصحیح حامد ناجی. تهران: حکمت.
ملاصدرا. 1430. الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیة. ج. 1، 2، 3، 6، 7. قم: طلیعة‌النور.
هریس، ارول ای. 1397. طرح اجمالی فلسفۀ اسپینوزا. ترجمۀ سید مصطفی شهرآیینی. تهران: نی.
Levine, M. 2010. “Pantheism”. in A Companion to Philosophy of Religion, Charles Taliaferro, Paul Draper, and Philip L. Quinn (eds.). Singapore: Blackwell. MacIntyre, A. 2006. “Pantheism”, in Encyclopedia of Philosophy, D. M. Borchert (ed.). USA: Thomson. Parkinson, G. H. R. 1964. Spinoza’s Theory of Knowledge. London: Oxford University Press. Spinoza. 2002. Spinoza Complete Works. Sammuel Shirely (tr.). Indianapolis: Hackett Publishing Company. Wolfson, H. A. 1934. The Philosphy of Spinoza. Vol. 1. Massachussets: Harvard Universtiy Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,490 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 489 |
||