اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 493 |
| تعداد مقالات | 4,239 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,633,461 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,590,238 |
تبیین ابن‌سینا از استنباط آرای محموده | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| دوره 26، شماره 67، فروردین 1401، صفحه 75-95 اصل مقاله (350.29 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2022.242518.1576 | ||
| نویسندگان | ||
| مجید شمس آبادی حسینی1؛ محمد سعیدی مهر* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| 2استاد گروه فلسفه و حکمت، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران . | ||
| چکیده | ||
| ازجمله مباحثی که به‌اختصار در آثار ابن‌سینا ذکر شده، آرای محموده و روش استنباط آن‌هاست. ازنظر شیخ‌الرئیس، عقل به‌تنهایی نمی‌تواند به آرای محموده دست یابد و مؤلفه‌های دیگری همچون آرای نظری، شهرت، استقرا، تجربه و مصلحت در این زمینه، نقش اساسی دارند؛ اما روش استنباط آرای محموده از این مؤلفه‌های مختلف، محل بحث است؛ افزون‌بر آن، آرای محموده ذیل مجموعة مشهورات جای می‌گیرند و بیان ابن‌سینا دربارة حجت‌آوری بر این آرا و از سوی دیگر، برهان‌ناپذیری مشهورات، ناسازگار بهنظر می‌رسد؛ اما با نگاهی تحلیلی به مباحث بوعلی در بخش مشهورات منطق و کارکردهای عقل عملی، و بررسی نگاه وی به اخلاق می‌توان تبیینی نو در این حوزه به‌دست داد که سازگاری مؤلفه‌های یادشده با یکدیگر و سازگاری سخنان این فیلسوف با هم در این حوزه را روشن می‌کند. این تبیین از این نکتة فلسفی در آثار ابن‌سینا سرچشمه می‌گیرد که اساساً حجت و مقدماتش که در استنباط آرای محموده مطرح می‌شود، با برهان و مقدماتش که در فلسفة نظری و منطق کلاسیک وجود دارد، متفاوت است. وقتی شیخ‌الرئیس از حجت‌آوری بر آرای محموده سخن می‌گوید، مقصودش اقامة برهان بر آن‌ها نیست که با برهان‌ناپذیری مشهورات و آرای محموده ناسازگار باشد؛ بلکه حجت می‌تواند اعم‌از قیاس و استقرا باشد؛ بدین ترتیب، برخی آرای محموده برپایة موارد استقراشده و برخی دیگر هم برمبنای قیاس نتیجه‌گیری می‌شوند. قیاس نیز مقدمات مختلفی اعم‌از اوّلی و کلی تا تجربی، مشهور یا جزئی دارد و اموری همچون آداب، انفعال‌های نفسانی و مصلحت‌های انسانی هم ذیل این مقدمات قرار می‌گیرند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| استنباط در اخلاق؛ مشهورات؛ عقل عملی؛ آرای محموده؛ حکمت عملی؛ ابن‌سینا | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Avicenna on the Method of Inferring ‘Approved Opinions’ | ||
| نویسندگان [English] | ||
| majid shamsabadi hosseini1؛ Mohammad Saeedimehr2 | ||
| 1PhD Student in Philosophy, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| 2Professor at the Department of Philosophy and Wisdom, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| ‘Approved opinions’ and the method of inferring them are one of the topics that have been briefly discussed in Avicenna’s works. According to him, the intellect alone cannot infer ‘approved opinions’, and other components, such as theoretical opinions, reputation, induction, experience, and expediency, must also play positive roles in inferring them. But the method of inferring ‘approved opinions’ from these different components is a matter of debate: while ‘approved opinions’ fall under the category of conventional premises, and Avicenna talks about substantiating these opinions, there are other places in his work that he speaks of the indemonstrable character of the conventional premises. However, with an analytical look at Avicenna’s discussions in the section on the conventional premises in logic and the functions of practical reason and examining his views on ethics, a new explanation can be provided that clarifies the incompatibility of the aforementioned components with the indemonstrability of conventional premises. This explanation originates from this philosophical point in Avicenna’s work that there is a fundamental difference between substantiation and its premise for inferring the ‘approved opinions’ and demonstration and its premises in classical logic and theoretical philosophy. When he talks about substantiating ‘approved opinions’, Avicenna does not mean to demonstrate them, which is incompatible with his view about the indemonstrability of conventional premises. Contrary to demonstration, substantiation can be based on analogy and induction, that is, ‘approved opinions’ can be inferred analogically and inductively. The analogy can also have different premises, from primary and universal premises to experimental and individual ones. Matters such as manners, passions, and human expediencies can also be included in these premises. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| inference in ethics, generally accepted premises, practical intellect, approved opinions, practical wisdom, Avicenna | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1371). المباحثات (محسن بیدارفر، مقدمه‌نویس و مصحح). قم: بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375). الإشارات و التنبیهات (چاپ 1). قم: نشر البلاغة.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (محمدتقى دانش‌پژوه، مقدمه‌نویس و مصحح) (چاپ 2). تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1387). الإلهیات من کتاب الشفاء (حسن حسن‌زادۀ آملی، محقق). قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1392الف). الإشارات و التنبیهات (المنطق) (وسام الخطاوی، محقق و مصحح). قم: مطبوعات دینی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1392ب). النفس من کتاب الشفاء (حسن حسن‌زادۀ آملی، محقق) (چاپ 4). قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1394). دانشنامۀ علایی (محمد معین، سید محمد مشکوة و تقی بینش، مقدمه‌نویسان، حاشیه‌نویسان و مصححان). تهران: مولی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1396). المباحثات (محسن بیدارفر، مقدمه‌نویس و مصحح). تهران: مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404ق). الشفاء (المنطق) (سعید زاید، محقق). قم: مکتبة آیت‌الله مرعشی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1405ق). منطق المشرقیین (چاپ 2). قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1980). عیون الحکمة (عبدالرحمان بدوى، مقدمه‌نویس و محقق) (چاپ 2). بیروت: دار القلم.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (2005). رسالة فی ما تقرر عنده من الحکومة، نقل در مبحث عن القوی النفسانیة او: کتاب فی النفس علی سنّة الإختصار (ادوارد کرنیلیوس فندیک، مقدمه‌نویس، مترجم و محقق). بیروت: دار بیبلیون.
ارسطو (1390). منطق ارسطو (اُرگانون) (میرشمس‌الدین ادیب سلطانی، مترجم). تهران: نگاه.
امیرخانی، مهناز؛ و پورصالح امیری، سیده ملیحه (1394). صدق و کذب‌پذیری مشهورات نزد ابن‌سینا، پژوهش‌های فلسفی- کلامی، 17(65)، 93-110.
پورصالح امیری، سیده ملیحه؛ و برخورداری، زینب (1394). نقش مشهورات در تعین مدن با تکیه بر آرای فارابی و ابن‌سینا. حکمت سینوی، 19(53)، 131-151.
ذوالحسنی، فرزانه (1392). نظریۀ آرای محموده و مبانی و پیامدهای آن در اندیشۀ ابن‌سینا. (رسالۀ دکتری). دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
ذوالحسنی، فرزانه (1393). جایگاه معرفت‌شناسی عقل عملی نزد ابن‌سینا. حکمت سینوی، 18(51)، 5-17.
سعیدی‌مهر، محمد؛ و ذوالحسنی، فرزانه (1390). مشهورات در اندیشۀ ابن‌سینا. حکمت سینوی، 15(46)، 63-78.
قوام صفری، مهدی (1398). اندیشۀ اخلاقی ابن‌سینا. پژوهش‌های فلسفی، 13(29)، 337-360.
محیطی، حسن (1394). توجیه گزاره‌های اخلاقی برمبنای شهرت. معرفت اخلاقی، 6(17)، 5-24.
مسعودی، جهانگیر (1394). راهبرد اصلی در حل معمای واقع‌گرایی اخلاقی در دیدگاه اخلاقی ابن‌سینا. پژوهش‌های فلسفی- کلامی، 16(64)، 7-24.
مصباح یزدی، محمدتقی (1384). شرح برهان شفا (محسن غرویان، محقق و نگارنده) (چاپ 2). قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1375). شرح الإشارات و التنبیهات (چاپ 1). قم: نشر البلاغة.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1386). شرح الإشارات و التنبیهات (چاپ 2). قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
Javadi, M. (2007). Ibn Sina and the Status of Moral Sentences. Springer, Topoi. 26, 247-254. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 174 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 80 |
||