اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 477 |
| تعداد مقالات | 4,076 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,300,385 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,350,569 |
حاکمیت نظر در تکوین تلقی ابن‌سینا از فلسفۀ عملی | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| دوره 26، شماره 67، فروردین 1401، صفحه 187-209 اصل مقاله (580.45 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2022.241853.1559 | ||
| نویسنده | ||
| سید جمال الدین میرشرف الدین(شرف)* | ||
| استادیارگروه فلسفۀ معاصر، دانشکدۀ فلسفه، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| فلسفۀ عملی ابن‌سینا به نیرویی فکری، همپای فلسفۀ نظری‌اش تبدیل نشد. پرسش از بنیاد غیبت مسئلۀ عمل انسانی در مرکز توجه تفکر سینوی، هم به فهم خاستگاه گسست نظر و عمل در تفکر او و هم به درکی از نسبت نظر و عمل در سِیر بعدی اندیشۀ فلسفی در جهان اسلام که در نگرش سینوی ریشه دارد، یاری می‌رساند. درحالی که بررسی‌های این مسئله تاکنون، معطوف به بیان علت‌های بیرونی و تبیین‌های غیرفلسفی بوده، مقالۀ حاضر، تلاشی است ناظر به جست‌وجوی چراییِ غیبت مسئلۀ عمل انسانی در متن تفکر فلسفی سینوی. با تمرکز بر جایگاه تقسیم علوم، نگرش ابن‌سینا به ماهیت فلسفۀ عملی تبیین می‌شود و این نتیجه به‌دست می‌آید که او اشتراک فلسفۀ نظری و عملی را نظرورزی و افتراق آن‌ها را غایت عملی می‌داند؛ چنانکه هردو، نظرورزی‌اند؛ اما فلسفۀ نظری، نظرورزی محض و مرتبۀ اول، و فلسفۀ عملی، نظرورزی مقید به عمل و دومین است. به همین نحو، عقل نظری بر عقل عملی تقدم دارد و عقل عملی که فهمی مستقل، ازآنِ خود و اصیل ندارد، مجری اوامر عقل نظری و تابع آن است. با تقدم و حاکمیت مفروض نظر بر عمل، در مواجهۀ نظر با عمل در فلسفۀ عملی، از آنجا که عمل، جزئی، متغیر و متکثر، و نظر، کلی، ثابت و واحد است، عمل به ادراک عقل نظری درنمی‌آید. ابن‌سینا با ایستادن در موضع نظر، عمل را تا آنجا که مقدور است، نظری می‌کند و درقالب امری طبیعی در نفس‌شناسی پی می‌گیرد و آنچه را در مرزهای نظر محض نمی‌گنجد، به مرجعی بیرونی غیراز عقل بشری وامی‌گذارد؛ درنتیجه، در نگرش سینوی، آنچه از عمل انسانی می‌ماند، دیگر مسئله‌ای فلسفی نیست تا پیگیری فلسفه‌ای عملی را ضرورت بخشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فلسفۀ عملی؛ عمل؛ نظر؛ عقل نظری؛ عقل عملی؛ تفکر سینوی؛ حاکمیت نظر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Sovereignty of Theory over Avicenna’s Conception of Practical Philosophy | ||
| نویسندگان [English] | ||
| seyyed Jamaleddin Mirsharafodin | ||
| Assistant Professor of Philosophy, Department of Contemporary Philosophy, University of Religions and Denominations, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Avicenna’s practical philosophy, unlike his theoretical philosophy, did not gain intellectual power in Islamic philosophical tradition. An investigation into the absence of the human action problem at the center of Avicennan thought could explain both the origin of the theory/practice separation in Avicenna and the subsequent philosophical tradition in the Islamic world, which is based on Avicennan thought. While researchers have considered this problem from non-philosophical perspectives, the present paper concentrates on its philosophical origins in the Avicennan thought and explores his conception of practical philosophy in his discussion about the division of sciences. The finding is that the theoretical and practical philosophies are common in theorization and differ in their practical ends. Thus both the theoretical and practical philosophies are theories, but the theoretical one is a pure theory, and the practical one is a second-order theory. Because of the sovereignty of the theoretical over the practical, practical philosophy also aims to theorize the action. But changeable, individual, and manifold qualities of practice are not understood by the unchangeable, universal, and uniform attributes of theory. As an adherent to the priority and dominance of the theoretical, Avicenna tried to theorize action as much as possible (by the action theory in psychology) and entrusted the rest of it, which was not recognizable by theoretical reason, to another authority, that is religion. Thus in Avicennan encounter with humanitarian action, eventually, the practice would not be an original philosophical problem to necessitate a practical philosophy. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| practical philosophy, practice, theory, theoretical intellect, practical intellect, Avicenna, theory sovereignty | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1326). تسعة رسائل فی الحکمة و الطبیعیات. قاهره: دار العرب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375الف). الإشارات و التنبیهات مع شرح محقق الطوسى (3ج). قم: نشر البلاغة.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375ب). النفس من کتاب الشفاء (حسن حسنزادۀ آملی، محقق). قم: مکتب الإعلام الإسلامی، مرکز النشر.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (محمدتقی دانش‌پژوه، ویراستار و دیباچه‌نویس). تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1383الف). إلهیات دانشنامۀ علایی (محمد معین، مقدمه‌نویس، حاشیه‌نویس و مصحح). همدان: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1383ب). المبدأ و المعاد (عبدالله نورانی، سلسلۀ دانش ایرانی، مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه مک‌گیل، به‌اهتمام). تهران: مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1383ج). منطق دانشنامۀ علایی (سید محمد مشکوة، مقدمه‌نویس، حاشیه‌نویس و مصحح). همدان: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (۱۴۰۵ق). منطق المشرقیین. قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1430ق-الف). الشفاء: إلهیات (ابراهیم مدکور، الأب قنواتی و سعید زاید، مصححان). قم: ذوالقربی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (۱۴۳۰ق-ب). الشفاء: منطق، مدخل (ابراهیم مدکور، الأب قنواتی، محمود الخضیری و فؤاد الإهوانی، مصححان). قم: ذوالقربی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1980). عیون الحکمة (عبدالرحمان بدوی، محقق). بیروت: دار القلم.
داوری اردکانی، رضا (1379). مقام فلسفه در دورۀ تاریخ ایران اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ذبیحی، محمد (1379). حکمت عملی ازنگاه سه فیلسوف مسلمان: فارابی، ابن‌سینا و ملاصدرا. تهران: سمت.
طباطبایی، سید جواد (1396). زوال اندیشۀ سیاسی: گفتار در مبانی نظری انحطاط ایران. تهران: کویر.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1995). کتاب تحصیل السعادة (علی بومحلم، مقدمه‌نویس، تعلیقه‌نویس و شارح). بیروت: دار و مکتبة الهلال.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1996). احصاء العلوم (علی بومحلم، مقدمه‌نویس، تعلیقه‌نویس و شارح). بیروت: دار و مکتبة الهلال.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (2003). آراء اهل المدینة الفاضلة و مضاداتها (علی بومحلم، مقدمه‌نویس، تعلیقه‌نویس و شارح). بیروت: دار و مکتبة الهلال.
مطهری، مرتضی (1381). درس‌های الهیات شفا (مجموعۀ آثار، جلد 3 از بخش فلسفه). تهران: صدرا.
Booth, A. R. (2017). Analytic Islamic Philosophy. UK: Palgrave Philosophy Today. Butterworth, CH. (2005). Ethical and Political Philosophy. In: The Cambridge Companion to Arabic Philosophy (P. Adamson and R. Taylor, Editors). p. 266-286. Cambridge: Cambridge University Press. Crone, P. (2005). Medieval Islamic Political Thought (New Edinburgh Islamic Surveys). UK: Edinburgh University Press. Galston, M. (1979). Realism and Idealism in Avicenna's Political Philosophy. In: The Review of Politics, 41(4), 561-577. UK: Cambridge University Press for the University of Notre Dame du lac on Behalf of Review of Politics. Gutas, D. (2013). Avicenna’s Philosophical Project. In: Interprating Avicenna: Critical Essays (P. Adamson, Editor). p. 28-48. UK: Cambridge University Press. Gutas, D. (2014). Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna’s Philosophical Works (Second Revised and Enlarged Edition, Including an Inventory of Avicenna’s Authentic Works). Leiden, Boston: Brill Press. McGinnis, J. (2010). Avicenna: Great Medieval Thinkers. UK: Oxford University Press. Paul, S. K. (2021). Philosophy of Action: A Contemporary Introduction. Routeldge: Taylor and Francis Group. Rosenthal, E. I. J. (2009). Political Thought in Medieval Islam: An Introductory Outline. First Published 1958. Digitally Printed Version 2009. UK: Cambridge University Press. Vallet, P. (2016). Principles of the Philosophy of State. In: The Routledge Companion to Islamic Philosophy (R. C. Taylor and L. X. López-Farjeat, Editors). p. 337-345. USA: Routledge. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 134 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 30 |
||