اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 477 |
| تعداد مقالات | 4,073 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,297,040 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,348,375 |
چیستی معقولات اولی و نقش خیال در آن ها از نظرگاه فارابی | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| دوره 26، شماره 67، فروردین 1401، صفحه 173-186 اصل مقاله (292.78 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2023.243899.1606 | ||
| نویسندگان | ||
| زینب برخورداری1؛ سیده ملیحه پورصالح امیری* 2 | ||
| 1دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران . | ||
| چکیده | ||
| در پژوهش حاضر، به چگونگی شکل‌گیری معقولات اولی و نقش خیال در آن‌ها ازمنظر فارابی پرداخته‌ایم. معقولات اولای عامل، اولین مرتبۀ فعلیت‌بخشی به عقل بالقوه، حدوث اختیار و تولد حیات خاص انسانی، و نخستین پلۀ صعود به مراتب فراتر ادراکی- فعلی هستند. فرایند حدوث معقولات اولی، منوط به حدوث قوای ادراکی حاسّه و متخیل و ناطقه، گذار از معارف هریک از این قوا و فعلیت جزء نزوعی تابع معارف آن‌هاست. تأثیرات متقابل سوابق مرتبت حسی- خیالی بر حصول معارف اولی و حدوث اختیار، و به‌صورت متقابل، حصول معارف اولی بر مراتب بعدی معرفتی، شأن‌دهندۀ مراتب تشکیکی اختیار، عقل بالفعل و نقش تعین‌بخشی اختیار در مرتبت معرفتی هریک از انسان‌هاست. قائل‌شدن فارابی به اصناف معقولات اولی، تقدم دیدگاه او در گسترش‌دادن مبادی اولای علوم و مبناگروی تعدیل‌یافته را نشان می‌دهد. خیال در ابعاد مختلف از شکل‌گیری معقولات اولی، نقش دارد و به‌عنوان مخزن مشاهدات حدوث تجربه در مرتبت ثانوی اراده در حدوث معقولات اولی (ارادۀ ثالث)، پذیرشگر معقولات اولی، و محاکات‌کنندۀ کلیات و جزئیات افاضات عقل فعال است؛ همچنین ساختار معرفتشناختی انسان به‌علت ناتوانی او در معرفت‌یافتن به کنه اشیا ناشی از ملابست با هیولی و لوازم آن، ساختار حسی- خیالی و به‌تبع آن، تعلیم انسان‌ها نیز ازنوع تخییلی خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معقولات اولی؛ خیال؛ اختیار؛ تجربه؛ عقل بالفعل؛ عقل فعال | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Al-Farabi on the First Concepts and the Role of Imagination in Their Formation | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Zeynab Barkhordari1؛ Seyyedeh Maliheh Poorsaleh Amiri2 | ||
| 1Associate Professor of Islamic Philosophy and Theology, Tehran University, Tehran, Iran. | ||
| 2Ph.D. Student, Faculty of Theology and Islamic Sciences, Tehran University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The first concepts, according to Al-Farabi, are the cause of the first degree of actualization for the potential intellect, the origination of free will, the individual human life, and the first step towards higher degrees of perception and action. The origination of the first concepts depends on the origination of the powers of sensation, imagination, and understanding, transcending from their respective acquired knowledge and the actualization of the voluntary component dependent on their acquired knowledge. The interactions of sensory-imaginative stages and the formation of the first knowledge and origination of the free will, on the one hand, and the interactions of the first knowledge and higher degrees of knowledge, on the other hand, reveal the polarization of the free will and the active intellect, and the determinative role of the free will in the epistemic position of every human being. Admitting different kinds of first concepts by Al-Farabi shows his precedence in expanding the first principles of the sciences and his modified foundationalism. The imagination plays a part in different levels of the origination of the first concepts: it is a repository of observation recordings, has roles in the formation of experiences at the level of secondary will, and is a receiver of first concepts and an imitator of agent intellect emanations. Furthermore, the epistemological structure of human beings, because of their incapability to know the true nature of things, is imaginative. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| first concepts, imagination, free will, experience, active intellect, agent intellect | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم (مهدی الهی قمشه‌ای، مترجم).
ابن‌باجه، ابوبکر محمد بن یحیی (1408ق). المنطقیات (محمدتقی دانش‌پژوه، محقق و مقدمه‌نویس) (جلد 3) (چاپ 1). قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1363). المبدأ و المعاد (عبدالله نورانی، به‌اهتمام). تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (محمدتقی دانش‌پژوه، مقدمه‌نویس و مصحح) (چاپ 2). تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1980). عیون الحکمة (عبدالرحمان بدوی، مقدمه‌نویس و محقق) (چاپ 2). بیروت: دار القلم.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (2007). رسالۀ احوال نفس (فؤاد الأهوانی، مقدمه‌نویس و محقق). پاریس: دار بیبلیون.
ارسطو (1366). فی النفس (علی‌مراد داوودی، مترجم و حاشیه‌نویس) (چاپ 2). تهران: نشر حکمت.
شریف، زهرا (1388). معقولات و انواع آن در فلسفۀ فارابی. فصلنامۀ پژوهشی ذهن، 10(40)، 135-162.
صدر‌الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1391). التنقیح (احد فرامرز قراملکی، مقدمه‌نویس؛ سید محمد خامنه‌ای، اِشراف؛ غلام‌رضا یاسی‌پور، مصحح و محقق) (چاپ 2). تهران: نشر بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
غزّالی، ابوحامد محمد بن محمد (1382). تهافت الفلاسفه (سلیمان دنیا، محقق) (چاپ 1). تهران: نشر شمس تبریزی.
غزّالی، ابوحامد محمد بن محمد (1416ق). معراج السالکین در مجموعۀ الرسایل (چاپ 1). بیروت: دار الفکر.
غزّالی، ابوحامد محمد بن محمد (بی‌تا-الف). معارج القدس فی مدارج معرفة النفس 9458. قاهره: نشر الإستقامة.
غزّالی، ابوحامد محمد بن محمد (بی‌تا-ب). مقاصد الفلاسفة فی المنطق و الحکمة الإلهیة و الحکمة الطبیعیة (چاپ 1). مصر: نشر سعادت.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1344ق). رسالة فی مسائل متفرقة (چاپ 1). حیدرآباد دکن: دایرةالمعارف النظامیة الکائنة.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1349ق). الدعاوی القلبیة (چاپ 1). حیدرآباد دکن: نشر مجلس دایرةالمعارف العثمانیة الکائنة.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1404ق). الألفاظ المستعملة فی المنطق (محسن مهدی، محقق و مقدمه‌نویس و تعلیقه‌نویس) (چاپ 2). تهران: نشر الزهراء.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1405ق). فصول منتزعة (فوزی نجار، محقق و مصحح و تعلیقه‌نویس) (چاپ 2). تهران: مکتبة الزهرا (س).
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1408ق). المنطقیات (جلد 1 و 2) (محمدتقی دانش‌پژوه، محقق و مقدمه‌نویس) (چاپ 1). قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1413ق). الأعمال الفلسفیة (جعفر آل‌یاسین، مقدمه‌نویس و محقق و تعلیقه‌نویس) (چاپ 1). بیروت: دار المناهل.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1907الف). عیون المسائل در کتاب المجموع (احمد ناجی الجمالی و محمد امین الخائجی، به‌یاری) (چاپ 1). مصر: نشر السعادة بجوار محافظة مصر- لصاحبها محمد اسماعیل.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1907ب). مقالة فی معانی العقل: کتاب المجموع (چاپ 1). مصر: نشر سعادت.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1961). فلسفة ارسطوطالیس و اجزاء فلسفته و مراتب أجزائها (محسن مهدی، محقق و تعلیقه‌نویس). بیروت: نشر دار مجلة شعر.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1967). موسیقی الکبیر (غطاس عبدالملک خشبه، محقق و شارح؛ محمود احمد الحضنی، مُراجِع و مُصَدِّر). قاهره: دار الکاتب العربی للطباعة.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1995). آراء أهل المدینة الفاضلة و مضاداتها (علی بوملحم، مقدمه‌نویس و شارح و تعلیقه‌نویس). بیروت: مکتبة الهلال.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1996الف). إحصاء العلوم (علی بوملحم، مقدمه‌نویس و شارح) (چاپ 1). بیروت: مکتبة الهلال.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1996ب). السیاسة المدنیة (چاپ 1) (علی بوملحم، مقدمه‌نویس و شارح). بیروت: مکتبة الهلال.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (بی‌تا). کتاب السیاسة. نشر توسط لویس شیخوالیسوعی، براساس نسخ شرقی و واتیکانی.
فرامرز قراملکی، احد (1391). جستار در میراث منطق‌دانان مسلمان (چاپ 1). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 71 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 36 |
||