لامع, زهرا, فلاح تفتی, فاطمه. (1402). رویکردی بر جایگاه «غیرت ناموسی» در سایة آموزه های فقه و حقوق ایران. دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق), 28(78), 139-167. doi: 10.30497/flj.2023.243934.1864
زهرا لامع; فاطمه فلاح تفتی. "رویکردی بر جایگاه «غیرت ناموسی» در سایة آموزه های فقه و حقوق ایران". دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق), 28, 78, 1402, 139-167. doi: 10.30497/flj.2023.243934.1864
لامع, زهرا, فلاح تفتی, فاطمه. (1402). 'رویکردی بر جایگاه «غیرت ناموسی» در سایة آموزه های فقه و حقوق ایران', دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق), 28(78), pp. 139-167. doi: 10.30497/flj.2023.243934.1864
لامع, زهرا, فلاح تفتی, فاطمه. رویکردی بر جایگاه «غیرت ناموسی» در سایة آموزه های فقه و حقوق ایران. دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق), 1402; 28(78): 139-167. doi: 10.30497/flj.2023.243934.1864
رویکردی بر جایگاه «غیرت ناموسی» در سایة آموزه های فقه و حقوق ایران
1استادیار گروه آموزشی فقه و حقوق اسلامی دانشکدة رفاه، تهران، ایران.
2استادیار گروه آموزشی فقه وحقوق اسلامی دانشکدة الهیات، تهران، ایران.
چکیده
غیرت، تغییر حال طبیعی انسان و دگرگونی درونی او برای حفظ حریم‌ها معنا شده است. این خصیصة مهم در متون دینی ما با عباراتی نظیر لازمة انسانیت و خصیصة انسان پرهیزکار ستوده شده و در فقه غنی اسلامی برای آن شروط و ضوابطی معین شده است. یکی از اقسام غیرت که به‌علت حساسیت آن، معرکة آرا شده و از طرفی دستمایة دشمنان اسلام برای خدشه‌دار کردن وجهة دین گردیده، غیرت ناموسی است. این مقاله به شیوة توصیفی ـ تحلیلی و با هدف تبیین صحیح از این نوع غیرت در فقه و معیار آن از منظر فقه امامیه، به نگارش درآمده است. یافته‌های این مقاله که با بررسی دقیق بر روی مصادیق غیرت ناموسی در فقه است، بیانگر آن است که مهم‌ترین ملاک‌های فقهی بر غیرت ناموسی عبارت‌اند از: ارتکاب عمل منافی عفت توسط زن به‌صورت آشکار در زمان عده، احراز شرایط حد زنا و احصان توسط زوج، لزوم رعایت حدود حجاب و عفاف در روابط زن و مرد، رعایت حق قسم و حق مواقعة زوجه. ملاک‌هایی نظیر فرار از خانه، سوءظن و شایعات، ازدواج پنهانی، امتناع از ازدواج اجباری و ... که در پرونده‌های مرتبط با بحث غیرت مشاهده میشود، هیچ وجهة شرعی ندارد و از این رو، این مقاله پیشنهاد الحاق مواد قانونی در این رابطه و بیان شرایط آن و نیز فرهنگسازی در این زمینه را دارد.
An Approach to the State of Family Zeal under the Shadow of Iranian Jurisprudence and Law
نویسندگان [English]
zahra lame1؛ Fateme Fallah Tafti2
1Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Islamic Law, Refah Faculty, Tehran, Iran.
2Assistant Professor, Educational Department of Islamic Jurisprudence and Law, Faculty of Theology, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Zeal means a change in the natural mood of a man and his inner transformation to protect his/ her privacy. This significant characteristic has been praised in our religious texts with phrases such as the necessity of humanity and the characteristic of a pious person, and the conditions and terms have been designated for it in the Islamic jurisprudence. One type of zeal is the zeal of family, which has been contested for its sensitivity, and on the other hand, has been used by the enemies of Islam to sabotage the image of the religion. This article has been written in a descriptive-analytical method and with the aim of correctly explaining of this kind of zeal and its criteria from the viewpoint of Imami jurisprudence. The findings of this article, which are based on a detailed analysis of the examples of family zeal in jurisprudence, delineates that the most vital jurisprudential criteria for family zeal are the committing of an act of violation of chastity by a woman in the time of Idah, the need to meet the conditions of the permission to kill in case the wife is unfaithful, hijab and chastity by women are not observed, and wife decency, family privacy and protection have not been met. Criteria such as running away from home, suspicion and rumors, confidential marriages, refusal of forced marriages, etc., which are seen in the cases related to the discussion of zeal, have no Shariah justification and rational, and therefore this article proposes to amend the legal elements in this matter. It has the expression of conditions as well as culture cultivation in this field.
آقایی کوهی، امیدرضا (1391). مطالعة جرم‌شناختی قتل‌های ناموسی؛ بررسی موردی در استان فارس. پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة حقوق. دانشگاه پیام نور تهران. ایران.
ابن بابویه، محمد بن علی (1363). من لایحضره الفقیه. قم: جامعه المدرسین.
ابن فارس، ابی‌الحسین (1404ق). مقاییس اللغه. قم: مکتب العالم الإسلامی.
ابن منظور، محمد بن مکرم بن علی (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار الصاد.
فاضل موحدی لنکرانی، محمد (1383). جامع المسائل. قم: امیرقلم.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق). التفسیر الکبیر. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فراهیدی، ابی‌عبدالرحمن الخلیل (1405ق). العین، قم: دار الهجره.
قرائتی، محسن (1388). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
کاظمی سرکانه، سید سجاد (۱۳۸۸). مطالعة جرم‌شناختی قتل‌های ناموسی؛ بررسی موردی استان تهران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة حقوق. دانشگاه تهران، تهران، ایران.
کجباف، محمدباقر و همکاران (1383). بررسی رابطة رضایت زناشویی و بروز اختلالات روانی دختران.مجلة مطالعات اجتماعی ـ روان‌شناختی زنان، 2(4)، ص123ـ148.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). کافی. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
ماتریدی، محمد بن محمد (1426ق). تأویلات أهل السّنه. بیروت: دار الکتب العلمیه.
مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی (1403 ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ـــــــــــــــ (1406ق). ملاذ الأخیار. قم: کتابخانة حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی(ره).
مصطفی، ابراهیم؛ زیات، احمد؛ عبدالقادر، حامد؛ و نجار، محمد (1989م). المعجم الوسیط. قاهره: دار الدعوه.
مجموعه من المؤلفین (2022م). موسوعه الفقهیه الکویتیه. الکویت: وزاره الأوقاف و الشئون الإسلامیه.
محمدجعفری، رسول (1387). تبعیض نژادی از منظر قرآن و حدیث. پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة علوم قرآن. دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران، ایران.
مسلم بن الحجاج، ابوالحسن قشیری نیشابوری (بی‌تا). صحیح مسلم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مصطفوی، حسن (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مهنا، عبدالله علی (1413ق). لسان اللسان. بیروت: دار الکتب العلمیه.
موسوی خمینی، روح‌الله (1385). تحریر الوسیله. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
موسوی قزوینی، سید علی و علوی قزوینی، سید علی (1383). ینابیع الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
نجفی، محمدحسن بن باقر (بی‌تا). جواهر الکلام (ط.القدیمه). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
هاشمی شاهرودی، سید محمود (۱۳۸۲).فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع). قم: مؤسسة دایرة‌المعارف فقه اسلامی.
