اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 500 |
| تعداد مقالات | 4,335 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,875,101 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,774,140 |
بررسی تطبیقی راهبرد مقاومت علمای امامیه در برابر بیگانگان؛ از نهضت مشروطیت و انقلاب اسلامی | ||
| نشریه «دانش سیاسی» | ||
| مقاله 12، دوره 19، ویژه‌نامه اول؛ مقاومت، تیر 1402، صفحه 217-242 اصل مقاله (472.26 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی (مسایل سیاسی ایران) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/pkn.2022.241793.2904 | ||
| نویسندگان | ||
| حسین محمدی سیرت* 1؛ سعید نادری اصل2 | ||
| 1عضو هیأت علمی دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، جمهوری اسلامی ایران. | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی سیاسی، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، جمهوری اسلامی ایران. | ||
| چکیده | ||
| راهبرد مقاومت در برابر بیگانگان از محکمات اندیشه سیاسی امامیه و برخاسته از مبانی فکری و قواعد عام فقه سیاسی شیعه است. عقلانیت، مقتضیات زمانه و زمینه‌مندی حکم شرعی منجر به فهم، تعریف و در نتیجه کنش مقاومتی متمایز از جانب علمای شیعه در طول حیات تشیع شده است، از تقیّه در برابر خلیفه مسلمان تا همنشینی پادشاه شیعه و نهایتا انقلاب علیه شاه. مسئله مورد کنکاش در این پژوهش تبیین این کنش متفاوت مقاومتی در دو نقطه عطف تاریخی معاصر یعنی نهضت مشروطیت و انقلاب اسلامی است. سوال اصلی آن است که چه توافق‌ها و اختلافاتی در راهبرد مقاومت علمای شیعه در دو دوره مذکور قابل احصاء است؟ برای پاسخ به این سوال، از روش تحلیل تطبیقی-تاریخی که به سه وجه تحلیل علّی، توجه بر فرآیندهای زمانی و مقایسه‌‌ی سیستماتیک بافمند توجه دارد، بهره‌برداری شده‌است. در گام نخست تصویر مقاومت در دو تحول مذکور ترسیم، آن‌گاه مصادیق راهبرد مقاومت ذکر و در نهایت استراتژی مقاومت با تأکید بر منهج فقهی علمای شیعه بررسی شد. مقاومت علمای مشروطه درون سیستمی، حداقلی، تقیه‌ای و به دنبال اصلاح قدرت بوده این در حالی است که الگوی مقاومت علما در انقلاب اسلامی، برون سیستمی، حداکثری، غیرتقیه‌ای و به دنبال تغییر قدرت بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انقلاب اسلامی؛ تقیّه؛ علمای امامیه؛ فقه سیاسی امامیه؛ قیام؛ مقاومت؛ نهضت مشروطه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A comparative study of the strategy of resistance of Imami scholars against foreigners; From the Constitutional Movement and the Islamic Revolution | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hossein Mohammadisirat1؛ saeed naderi asl2 | ||
| 1Assistant Professor of Political Science, Faculty of Islamic Studies and Political Science, Imam Sadiq University, Tehran, I.R. Iran. | ||
| 2Master's student in Political Science, Faculty of Islamic Studies and Political Science, Imam Sadiq University, Tehran, I.R. Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| . The strategy of resistance against foreigners is one of the courts of Imami political thought and arises from the intellectual principles and general rules of Shiite political jurisprudence. But it is obvious that the rationality, the requirements of the time, and the context of the Shari'a ruling have led to the understanding, definition, and consequently distinctive resistance action by Shiite scholars throughout Shiite life, from disobeying the Muslim caliph to accompanying the Shiite king and finally revolution against the Shah. The issue explored in this study is to understand and explain this different act of resistance in two historical turning points of contemporary Iran, namely the constitutional movement and the Islamic Revolution. The main question is what agreements and differences in the strategy of resistance of Shiite scholars in the two mentioned periods can be counted? To answer this question, using the method of comparative-historical analysis, which pays attention to the three aspects of causal analysis, attention to time processes and systematic comparison of the weaver, the question was answered in a qualitative research framework in the form of Stuart Mill's comparative analysis model. In the first step, drawing the image of resistance in the two mentioned developments is clear, then the examples of resistance strategy are mentioned and finally the resistance strategy is examined with emphasis on the jurisprudential method of Shiite scholars. . In the constitution, resistance has an internal development and is consistent with the resistance of companion piety against tyranny. Lines up against the alien. During this research, it was found that the resistance of constitutional scholars, both legitimate and constitutionalist, was systemic, minimalist, pious, and sought to reform power. Meanwhile, the pattern of resistance of the ulema in the Islamic Revolution has been extra-systemic, maximal and active, non-pious and seeking a change of power. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic Revolution, Taqiyyah, Imami scholars, Imami political jurisprudence, uprising, resistance, constitutional movement | ||
| مراجع | ||
|
آبادیان، حسین (1393). تقدیر تاریخی اندیشه در ایران دوره قاجار. تهران: علم.
آبراهامیان، یرواند (1399). ایران بین دو انقلاب. (احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، مترجمان). تهران: نشرنی.
اشرف، احمد (1359). موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران: دوره قاجاریه. تهران: زمینه.
اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی (1387). طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران. (سهیلا ترابی فارسانی، مترجم). تهران: نیلوفر.
افتخاری، اصغر (1399). مقاومت در اسلام: نظریه و الگو. تهران: اندیشه‌سازان نور.
افتخاری، اصغر و جمالزاده، ناصر (1384). «علمای شیعه در عصر مشروطه و انگاره سلطه غرب»، نشریه علمی دانش سیاسی. 1(1)، صص. 66-43.
آقانجفی قوچانی، سید محمدحسن (1378). برگی از تاریخ معاصر (حیات الاسلام فی احوال آیت الملک العلام): پیرامون شخصیت و نقش آخوند ملامحمدکاظم خراسانی در نهضت مشروطیت. تهران: هفت.
امام جمعه‌زاده، سیدجواد؛ شهرام‌نیا، امیرمسعود و نجاتپور، مجید (1391). «روحانیت شیعه و مقایسه سه دهه نقش آن پس از مشروطه و پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه شیعه‌پژوهی. 10(39)، صص. 190-153.
انصاری، مهدی (1387). شیخ فضل‌الله نوری و مشروطیت (رویارویی دو اندیشه). تهران: امیرکبیر.
ایزدی اودلو، عظیم؛ ازغندی، علیرضا؛ توسّلی رکن‌آبادی، مجید و ابطحی، سید مصطفی (1396). «بررسی نقش فقیهان شیعه در شکل‌گیری و پیروزی انقلاب مشروطه»، پژوهش‌های انقلاب اسلامی. 6(23)، صص. 26-7.
بصیرت‌منش، حمید (1376). علما و رژیم رضاشاه: نظری بر عملکرد سیاسی ـ فرهنگی روحانیون در سا‌ل‌های 1305-1320. تهران: عروج.
بهار، محمدتقی (1371). تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران (ج1). تهران: امیرکبیر.
پارسانیا، حمید (1388). هفت موج اصلاحات: نسبت تئوری و عمل. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
پهلوی، محمدرضا (1399). پاسخ به تاریخ (متن کامل). (حسین ابوترابیان، مترجم). تهران: زریاب.
ترکمان، محمد (1362). رسائل، اعلامیه‌ها، مکتوبات و روزنامه شهید شیخ فضل‌الله نوری. تهران: رسا.
حائری، عبدالهادی (1387). تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق. تهران: امیرکبیر.
حسینیان، روح‌الله (1391). چهارده قرن تلاش شیعه برای ماندن و توسعه. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
خمینی، روح‌الله (1389). صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) (بیانات، پیام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه).
درخشه، جلال (1386). گفتمان سیاسی شیعه در ایران معاصر. تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
رهبری، مهدی (1387). «روحانیت، انقلاب مشروطه و ستیز میان سنّت و تجدّد»، نشریه علمی دانش سیاسی. 4(7)، صص. 122-95.
سمیعی، محمد (1398). نبرد قدرت در ایران: چرا و چگونه روحانیت برنده شده؟ تهران: نی.
شهید اول، محمد بن مکی (بی‌تا). القواعد و الفوائد. قم: مکتبه المفید.
عظیمی شوشتری، عباسعلی و میرچراغ خانی، حسین (۱۳۹۷). «چالش‌های اجتماعی ـ سیاسی و علل بروز و آثار آن در انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی»، پژوهش‌های سیاست اسلامی. 6(13)، صص. 110-85.
علم، امیر اسدالله (1382). یادداشت‌های علم: متن کامل. تهران: معین.
علیدوست، ابوالقاسم (1383). «قاعده نفی سبیل»، مقالات و بررسی‌ها. 3(76)، صص. 253-231.
قمی، عباس (1414ق). سفینۀ البحار و مدینه الحکم و الآثار. قم: اسوه.
کاشف الغطاء، جعفر بن خضر (1422ق). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء. قم: بوستان کتاب.
کاظم‌زاده، فیروز (1371). روسیه و انگلیس در ایران 1864-1914: پژوهشی درباره امپریالیسم. (منوچهر امیری، مترجم). تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
کسروی، احمد (1388). تاریخ مشروطه ایران. تهران: نگاه.
گروه پژوهشگر (1387). مشروطه شرعی و مشروعه شرطی: بازخوانی نظریات میرزای نائینی و شیخ فضل‌الله نوری. تهران: طرح فردا.
مارتین، ونسا (1397). کتاب ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم، انقلاب مشروطه ۱۲۸۵. (محمدابراهیم فتاحی، مترجم). تهران: نشرنی.
مرتضی زبیدی، محمد بن محمد (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر للطباعا و النشر والتوزیع.
مرشدی‌زاد، علی؛ کشاورز شکری، عباس و احمدپور ترکمانی، بابک (1389). «بسیج و اقدام سیاسی در نهضت تنباکو (1269-1270)»، نشریه علمی دانش سیاسی. 6(12)، صص. 206-177.
ملک افضلی‌اردکانی، محسن؛ عبدالهی، حمیده و تقیپور، بی‌بی معصومه (1397). «تحلیل قاعده فقهی «حرمت ولایت جائر» در فقه شیعه»، حکومت اسلامی. 3(89)، صص. 38-7.
موسوی جشنی، سید صدرالدین (۱۳۹۲). «غیریت‌سازی در گفتمان فرهنگی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه)»، پژوهشنامه متین. 1(60)، صص. 156-145.
میلانی، محسن (1385). شکل‌گیری انقلاب اسلامی از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی. (مجتبی عطارزاده، مترجم). تهران: گام نو.
نجف‌زاده، مهدی (1395). جابه‌جایی دو انقلاب: چرخش‌های امر دینی در جامعه ایرانی. تهران: تیسا.
نراقی، احمد (1417ق). عوائد الأیام فی بیان القواعد الأحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
هایزر، رابرت (1390). مأموریت در تهران. (نعمت‌الله عاملی، مترجم). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران.
هویدا، فریدون (1365). سقوط شاه. تهران: اطلاعات.
ورعی، سیدجواد و ناصری، علی‌اکبر (1389). «مبانی فقهی انقلاب اسلامی در اندیشه امام خمینی»، فصلنامه حکومت اسلامی. 4(54)، صص. 158-155.
یوسفی اشکوری، حسن (۱۳۸۵). «مشروطه‌خواهی و اجتهاد»، فصلنامه مدرسه. 5(85)، صص. 54-43.
Mahoney, James (2001). Path Dependent explanations of regime change: Centeral america in Comparative perspective, Studies in Comparative International Development; 36, 1; ABI/INFORM Global pg.111. Mahoney, James (2003). The Comparative Historical Analysis In The Sociol Sciences. Cambridge University Press. Ragin, Charles (2000). Fuzzy-Set Social Science. University of Chicago Press. Saeed, Edward (1978). Orientalism. London: Routledge & Kegan Paul. Van Dijk, Teun (2002). Ideology and Discourse; A Multidisciplinary Introduction. www.discoursr.org, Retrieved on 1/2/2020. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 227 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 178 |
||