اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 493 |
| تعداد مقالات | 4,239 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,633,396 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,590,223 |
منطق قضایای خارجیه | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| مقاله 1، دوره 27، شماره 69، فروردین 1402، صفحه 5-35 اصل مقاله (819.19 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2023.245286.1647 | ||
| نویسنده | ||
| اسدالله فلاحی* | ||
| استاد گروه منطق، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| برای تفسیر و تحلیل قضایای حقیقیه و خارجیه، دو روش کلی وجود دارد: نخست تحلیل آنها درون یک منطق واحد، دوم اختصاص منطقهای جداگانه به آنها. تاکنون بیشتر تفسیرها و تحلیل‌های قضایای خارجیه و حقیقیه به روش نخست، و درون منطق قدیم یا شاخه‌ای از منطق جدید صورت گرفته و به‌ندرت از روش دوم برای این منظور بهره‌برداری شده است. در این مقاله، می‌خواهم روش دوم را به کار ببرم و نشان دهم که هرچند منطق مناسب برای قضایای حقیقیه، منطق کلاسیک محمول‌ها است، منطق مناسب برای قضایای خارجیه، منطق آزاد محمول‌ها است. نشان می‌دهم که منطق آزاد محمول‌ها، که منطقی ناکلاسیک و غیراستاندارد است، قواعد معرفی و حذف سورها را به وجود خارجی اشیا مقید می‌سازد؛ ازاین‌رو، مناسب‌ترین منطق برای قضایای خارجیه است، برخلاف منطق کلاسیک محمول‌ها که تقیدی به وجود خارجی اشیا ندارد و ازاین‌رو، برای قضایای حقیقیه مناسب‌تر است. هم‌چنین، نشان می‌دهم که با افزودن منطق موجهات و منطق زمان به منطقهای کلاسیک و آزاد محمول‌ها، تمایز اصول و قواعد قضایای حقیقیه و خارجیه بیشتر می‌شود و درنتیجه، منطق‌هایشان متمایزتر می‌شوند. به‌طورویژه، نشان می‌دهم که فرمول‌های بارکن، بوریدان و عکس بارکن برای قضایای حقیقیه صادق‌اند و در منطق موجهات و منطق زمان کلاسیک اثبات می‌شوند؛ درحالی‌که برای قضایای خارجیه کاذب‌اند و در منطق موجهات آزاد و منطق زمان آزاد اثبات‌ناپذیرند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قضیة حقیقیه؛ قضیة خارجیه؛ فرمول بارکن؛ فرمول بوریدان؛ منطق آزاد؛ منطق محمول‌ها | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Logic of Khārijī Propositions | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Asadollah Fallahi | ||
| Professor in the Department of Logic, Iranian Institute of Philosophy, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| There are two general methods for interpreting and analyzing khārijī and ḥaqīqī propositions: first, by analyzing them within a unified logic; second, by assigning separate logics to khārijī and ḥaqīqī propositions. So far, most interpretations and analyses of khārijī and ḥaqīqī propositions have been carried out using the first method within either traditional logic or a branch of modern logic, while the second method has rarely been used for this purpose. In this article, we aim to use the second method and demonstrate that the appropriate logic for ḥaqīqī propositions is classical predicate logic, while for khārijī propositions, it is predicate-free logic. We show that non-classical predicate-free logic restricts the rules of introduction and elimination of the quantifiers on the existence of khārijī objects, making it the most suitable logic for khārijī propositions. In contrast, classical predicate logic, which does not restrict the quantifiers on the external existence of objects, is more suitable for ḥaqīqī propositions. Additionally, we illustrate that by incorporating modal logic and temporal logic into classical and free predicate logics, the principles and rules of ḥaqīqī and khārijī propositions become more distinguishable, resulting in more distinct logics. In particular, we demonstrate that the Barcan Formula, the Buridan Formula, and the converse Barcan Formula hold true for ḥaqīqī propositions and are proven in classical modal and temporal logics, while they are false for khārijī propositions and remain unprovable in free modal and temporal logic. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| khārijī propositions, ḥaqīqī propositions, predicate logic, free logic, Barcan Formula, Buridan Formula | ||
| مراجع | ||
|
بن‌سینا، حسین بن عبدالله (1381). الإشارات والتنبیهات. تصحیح مجتبی زارعی. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1964 م). الشفاء، المنطق، القیاس. قاهره: دار الکاتب العربی للطباعه و النشر.
عظیمی، مهدی (1394). تحلیل منطقی گزاره. شرح منطق اشارات (نهج سوم تا ششم). قم: مجمع عالی حکمت.
فلاحی، اسدالله (1388). ابهام‌زدایی از قضایای حقیقیه، خارجیه، معدولیه و سالبه المحمول. معارف عقلی، 13(1)، ص 91-121.
فلاحی، اسدالله (1397). اصل‌های بوریدان و بارکن در منطق سینوی و ارزیابی صحت استناد آنها به ابن‌سینا. فلسفه و کلام اسلامی، 51(2)، 261-278.
فلاحی، اسدالله (1386). صورت‌بندی جدیدی از قضایای حقیقیه و خارجیه. آینه معرفت، 11(1)، ص 31-60.
فلاحی، اسدالله (1387). قاعده فرعیه در منطق جدید، گزارشی انتقادی از نزاع پنجاه‌ساله منطق قدیم و جدید درباره پیشفرض وجودی در ایران. آینه معرفت، 15(2)، ص 41-66.
فلاحی، اسدالله (1395). منطق تطبیقی. تهران: سمت.
فلاحی، اسدالله (1396). نشست نقدوبررسى کتاب تأملاتى در منطق ابن‌سینا و سهروردى. فصلنامه نقد کتاب، کلام، فلسفه، عرفان، 4 (13-14)، ص 79-86.
فلاحی، اسدالله (1400). قضایای حقیقیه و خارجیه نزد ارسطو. منطق‌پژوهی، 12(1)، ص 1-35.
فلاحی، اسدالله (1401). قضایای حقیقیه و خارجیه نزد شمس الدین سمرقندی. منطق‌پژوهی، 13(1)، 143-166.
فلاحی، اسدالله (1402). سه معنای قضیة خارجیه. جاویدان خرد، 20(2)، ص 5-31.
مطهری، مرتضی (1369). مجموعه آثار (9)؛ شرح مبسوط منظومه (1). تهران: انتشارات صدرا.
موحد، ضیاء (1381). منطق موجهات. تهران: هرمس.
موحد، ضیاء (1394). تأملاتی در منطق ابن سینا و سهروردی. تهران: هرمس.
میرزای نائینی، محمدحسین (1376). فوائد الاصول (تقریر درس خارج محمدعلی کاظمی خراسانی). قم: جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
نبوی، لطف‌الله (1379). تمایز de re و de dicto در منطق سینوی و تصویر آن در معناشناسی کریپکی، مدرس، 4(14)، ص 149-158.
نبوی، لطف‌الله (1381). منطق سینوی به روایت نیکلاس رشر. تهران: علمی و فرهنگی.
نبوی، لطف‌الله (1389). مبانی منطق فلسفی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
وحید دستجردی، حمید (1367). مدل و صورت منطق: ملاحظاتی دربارة قاعدة عکس مستوی. فرهنگ، ش 2 و 3، ص 575-589.
Hodges, Wilfrid (2022). How did Avicenna understand the Barcan?. Logic Journal of the IGPL (published online: 24 August 2022).
Movahed, Zia (2003). “Ibn-Sina’s Anticipation of the Formulas of Buridan and Barcan”. in Ali Enayat, Iraj Kalantari, & Mojtabi Moniri (editors). Logic in Teheran: Proceedings of the Workshop and Conference on Logic, Algebra and Arithmetic, held October 18-22. 2003. LNL 26 Wellesley, MA: ASL/A K Peters, Ltd. pp. 248-255.
Chatti, Saloua (2019). Arabic Logic from al-Fārābī to Averroes: A Study of the Early Arabic Categorical, Modal, and Hypothetical Syllogistics, Cham: Birkhäuser. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 104 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 92 |
||