اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 528 |
| تعداد مقالات | 4,593 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,772,427 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,487,593 |
ارزیابی بداهت اصل علیت از دیدگاه ابن‌سینا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| دوره 28، شماره 72، اسفند 1403، صفحه 137-165 اصل مقاله (486.75 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2025.247611.1719 | ||
| نویسندگان | ||
| سعید سفیدگری1؛ مجید احسن* 2 | ||
| 1دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| اصل علیت درمیانِ غالب فیلسوفان اسلامی بدیهی تلقی‌شده‌است و به‌زعم بسیاری از شارحان ابن‌سینا نیز، وی آن را بدیهی می‌داند. باوجود‌این در آثار ابن‌سینا هم شواهدی قابل‌تفسیر به بداهت این اصل و هم شواهدی خلاف آن دیده می‌شود. واژه‌ی «بداهت» در فلسفه‌ی اسلامی اطلاقات متعددی دارد و لازم است ضمن بررسی تلاش‌های برون‌متنیِ طرفداران بداهت اصل علیت، با بررسی شواهد درون‌متنی آثار ابن‌سینا مشخص گردد که ازنظرِ وی، کدام‌یک از معانی اصل علیت بدیهی و کدام‌یک نظری است. این تحقیق که به‌روش توصیفی‌ـ تحلیلی و با روی‌کرد اسنادی سامان‌یافته‌است، درصدد است تا نشان‌دهد اگرچه اصل علیت به‌سبب بی‌نیازی از اندیشه یا تجشّم در اندیشه، نزد اشخاص بسیاری موردِاذعان است و به این اعتبار «بدیهی» خوانده‌می‌شود، چون به‌کمک استدلال‌های معتبر قابل‌اثبات است، قضیه‌ا‌ی برهان‌ناپذیر و یک بدیهی اولی نیست. همچنین با نقد تلاش‌های طرفداران بداهت اصل علیت نشان‌داده‌شده‌است که می‌توان از تمام شواهد متنی ابن‌سینا تفسیری به‌سود عدم بداهت اصل علیت نزد وی ارائه‌داد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابن‌سینا؛ اصل علیت؛ اصل امتناع ترجّح بلامرجّح؛ بدیهی؛ برهان‌ناپذیر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Evaluating the Self-evidence of the Principle of Causality from the Perspective of Ibn Sina | ||
| نویسندگان [English] | ||
| saied sefidgary1؛ Majid Ahsan2 | ||
| 1MA in Islamic Philosophy and Theology, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Philosophy and Theology, Imam Sadiq University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The principle of causality has been considered self-evident among most philosophers of Islamic philosophy. However, in the works of Ibn Sina, there is both evidence that can be interpreted as self-evident and evidence that contradicts it. The word self-evident also has multiple meanings in Islamic philosophy, and it is necessary to examine the extra-textual efforts of proponents of the self-evident nature of the principle of causality to determine which of its meanings, from Ibn Sina's perspective, the principle of causality is self-evident and which is theoretical. This research, which is organized in a descriptive-analytical method and with a documentary approach, seeks to show that although the principle of causality is acknowledged by many people because it does not require thought or suffer in thought, and is therefore considered self-evident, since it can be proven with the help of valid arguments, it is not an indisputable proposition or a primary self-evident. Also, by criticizing the efforts of proponents of the obviousness of the principle of causality, this article shows that it is possible to present an interpretation of all of Avicenna's textual evidence in favor of the non-obviousness of the principle of causality in his work. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Avicenna, the principle of causality, the principle of preponderance without being a preponderant, self-evidence, unprovable | ||
| مراجع | ||
|
ابوالحسنی صحرارودی (1392). قبسات الیقین: نگرشی تحلیلی بر باب برهان. قم: انتشارات مؤسسه‌ی آموزشی‌ـ پژوهشی امام خمینی (ره).
ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1381). الإشارات و التنبیهات (مجتبی زارعی، به‌تحقیق). قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1394). الإلهیات من کتاب الشفاء (حسن حسن‌زاده‌ی آملی، به‌تحقیق). قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1404الف). الشفاء: الإلهیات (جلد 1). قم: مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی (ره).
ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1404ب). التعلیقات (عبدالرحمن بدوی، به‌تحقیق). بیروت: مکتب الإعلام الإسلامی.
ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1405). الشفاء: الطبیعیات (جلد 3) (ابراهیم بیومی مدکور، محمود محمد قاسم، عبد الحلیم منتصر، سعید زاید، و عبدالله محمد اسماعیل، به‌تحقیق). قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی (ره).
ابن‌کمونه، سعدبن‌منصور (1387). شرح التلوحات اللوحیة و العرشیة (جلد 3). تهران: میراث مکتوب.
احسن، مجید (در دست انتشار). بررسی انتقادی بداهت اصل علیت از منظر فلسفه‌ی اسلامی. تأملات فلسفی. دریافت‌شده از https://phm.znu.ac.ir/article_710787.html.
جرجانی، علی‌بن‌محمد (1325). شرح المواقف (جلد 3). قم: الشریف الرضی.
جوادی آملی، عبدالله. (1386). رحیق مختوم. (ج7). قم : اسراء.
رازی، قطب‌الدین محمد (بی‌تا). شرح مطالع الأنوار فی المنطق. قم: انتشارات کتبی نجفی.
سالم، مریم (1394). اثبات علیت در خارج از دیدگاه ارسطو و ابن‌سینا. حکمت سینوی، 19(54)، 5-22.
سفیدگری، سعید و مجید احسن(1403). تعارض سینوی در مسئله‌ی بداهت اصل علیت؛ ارزیابی دیدگاه شارحان، 24(81)، 17-34
سبحانی، جعفر (1414). المحصول فی علم الأصول؛ تقریراً لبحوث جعفر السبحانی (جلد 4) (محمود جلالی مازندرانی، به‌تقریر). قم: مؤسسه‌ی الإمام الصادق (ع).
صدرالدین شیرازى، محمدبن‌ابراهیم (1981). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
عبودیت، عبدالرسول (1398). اصل علیت. نشریه معرفت فلسفی، 17(1)، 11-26.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف (1413). کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد (حسن حسن‌زاده آملی، به‌تحقیق). قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم؛ مؤسسة النشر الإسلامی.
فخر رازی، محمد‌بن‌عمر (1384). شرح الإشارات و التنبیهات (جلد 2) (علی‌رضا نجف‌زاده، به‌تصحیح). تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمؤمن (1399). تعلیقات محمدباقر مؤمن سبزواری بر الهیات شفا تألیف شیخ الرئیس ابوعلی‌سینا (صدرالدین طاهری، به‌تصحیح). تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1387). شرح نهایة الحکمة (جلد 2). قم: مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مصباح، محمدتقی (1391). شرح الهیات شفا (جلد 1). قم: مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
نراقی، محمدمهدی بن ابی‌ذر (1380). شرح الإلهیات من کتاب الشفاء (حامد ناجی اصفهانی، به‌تصحیح). قم: کنگره‌ی بزرگداشت محققان نراقی آقا حسین خوانساری.
نصیرالدین طوسی، محمدبنمحمد (1361). اساس الإقتباس (محمدتقی مدرس رضوی، به‌تصحیح). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نصیرالدین طوسی، محمدبنمحمد (1369). اوصاف الأشراف (مهدی شمس‌الدین، به‌تصحیح). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
نصیرالدین طوسی، محمدبنمحمد (1403). شرح الإشارات و التنبیهات للطوسی (مع المحاکمات) (جلد 3). قم: نشر الکتاب. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 521 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 24 |
||