اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 551 |
| تعداد مقالات | 4,775 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,716,011 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,227,310 |
تحلیل ماهیت ضمیمۀ رافع ربا در فرض اجتماع بیع و اجاره در عقد واحد | ||
| پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 آذر 1404 اصل مقاله (697.03 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/law.2025.248624.3818 | ||
| نویسنده | ||
| محمود اکبری* | ||
| استادیار، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی، بروجرد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| جواز «جمع بین عقدین» در فقه امامیه، امکان تلفیق دو یا چند عقد مستقل، مانند بیع و اجاره را در قالب یک انشاء واحد فراهم میسازد. این جواز که مبتنی بر عمومات ادله صحت معاملات و اجماع فقیهان است، با این پرسش بنیادین مواجه است که آیا این جواز شکلی، میتواند قواعد آمره ماهوی مانند حرمت ربا را تحتالشعاع قرار دهد؟ این مسأله بهویژه در مواردی که یکی از عقود تشکیلدهنده، واجد وصف حرمت نظیر ربوی بودن باشد، از اهمیت ویژهای برخوردار است. پژوهش پیشرو، با هدف حل تعارض ظاهری بین جواز جمع بین عقدین و حرمت ربا، به بررسی این سؤال میپردازد که آیا در عقد تلفیقی بیع و اجاره، «عقد اجاره» میتواند بهمثابه «ضمیمه رافع ربا» برای جزء بیع عمل نماید؟ در این راستا، تحقیق حاضر با روش توصیفی تحلیلی، ضمن تبیین مبانی فقهی عقد تلفیقی، به کالبدشکافی ماهیت ضمیمه و شرایط تأثیرگذاری آن پرداخته شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که تمایز جوهری بین «ضمیمه کالایی» (ضم مال به مال) و «ضمیمه عقدی» (ضم عقد به عقد) موجود است؛ ضمیمه کالایی با تغییر ماهوی «مبیع» و ایجاد یک موضوع مرکب جدید، آن را از شمول ادله ربا خارج میسازد؛ حال آنکه، ضمیمه عقدی به دلیل استقلال ذاتی عقود و تفکیکپذیری آنها، فاقد چنین تأثیری است. جستار حاضر با ارائه معیاری ماهوی برای تفکیک ضمیمه مؤثر از انضمام صوری، دلالتهای مهمی برای ارزیابی اعتبار قراردادهای ترکیبی مدرن در حقوق مالی اسلامی خواهد داشت. | ||
| کلیدواژهها | ||
| اجتماع عقود؛ عقد تلفیقی؛ اجتماع بیع و اجاره؛ حرمت ربا؛ ضمیمه رافع ربا | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Exploring the Legality of Combining Sale and Lease Contracts in Islamic Jurisprudence: A Study on the Riba-Nullifying Supplement | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahmood Akbari | ||
| Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Humanities, Ayatollah Ozma Borujerdi University, Borujerd, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Context & Objective: The flexibility of the Islamic legal system allows for complex transactional structures such as the combination of sale and lease contracts within a single creation. While Shia jurisprudence generally accepts the validity of combining two independent contracts based on general principles of contract law and consensus a fundamental tension arises when such combinations intersect with mandatory rules like the prohibition of usury or riba. This article investigates the legal nature of combined contracts to determine whether a lease component can serve as a riba-nullifying supplement for a concurrently executed sale. The research specifically addresses whether the formal legality of combining contracts can substantively override the prohibition of riba in cases where the sale portion involves usurious elements. Method & Approach: This study utilizes a doctrinal research methodology to dissect the jurisprudential foundations of combined contracts and the conditions under which a supplement effectively nullifies riba. The analysis employs the theory of dissolution which posits that a single expression of will can be analytically decomposed into multiple independent legal entities. Furthermore, the research applies the rule of price apportionment to demonstrate how a unified consideration is distributed among contract components based on market value. To validate the inherent independence of these components the study uses the argument of multiple owners as a logical test to distinguish between formal and substantive joinder. Findings: The research identifies a fundamental distinction between a commodity supplement (joining property to property) and a contractual supplement (joining one contract to another). A commodity supplement effectively changes the subject of sale into a composite item thereby removing the transaction from the scope of riba rules. Conversely a contractual supplement such as a lease remains inherently independent and fails to modify the subject matter of the sale portion. The findings demonstrate that because the lease and sale maintain distinct legal identities the lease cannot function as a riba-nullifying agent. Moreover, legal instruments like price apportionment ensure that mandatory rules such as the requirement for immediate possession in certain sales or the prohibition of riba are applied strictly to the relevant component without being diluted by the accompanying contract. Conclusion: Ultimately the study concludes that adding a secondary contract to a primary one does not alter the essential legal identity or the application of mandatory religious prohibitions. In the event that the sale portion of a combined contract is found to be usurious the presence of a lease contract cannot render the transaction valid. These findings highlight a broader jurisprudential priority of substantive legal content over contractual form within Imami law. Practically this distinction provides a critical framework for evaluating modern Islamic banking and finance instruments ensuring that complex financial structures represent genuine asset-based transactions rather than mere formal covers for usurious debt. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Contract Combination, Composite Contract, Concurrent Sale and Lease, Riba Prohibition, Riba-Nullifying Supplement | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2 |
||